Microsoft Word Ko‚chmas mulkka investitsiyalash doc

Foydalilik indeksi –  bu munosabat boshlang‘ich investitsiyalarga 
kelajakdagi foydaning joriy qiymatini bildiradi:  

---

 
68
 
 
Foydalilik indeksini boshqa bir ifodasi deganda, loyihaning barcha 
ijobiy pul oqimlarining joriy qiymatini, barcha salbiy pul oqimlarini jo-
riy qiymatiga nisbati tushuniladi. 
Investitsion loyihani, agar bu kattalik 1dan katta bo‘lsa qabul qilish 
mumkin. Foydalilik indeksi NPVga mos keladi. Foydalilik indeksini bir-
birini mustasno qiladigan loyihalarini tanlashda qo‘llamaslik kerak. 
Qaytimning ichki me’yori (IRR) – diskontlash me’yori bo‘lib, 
unda kapitalning haqiqiy foyda qiymati boshlang‘ich investitsiyalarga 
teng NPV=0. 
Ushbu mezonning kamchiligi, qoplanganlik muddatidan ko‘ra 
kamroq namoyondir. IRRning mohiyati diskontlashni pul oqimlari 
uchun mos me’yorlarini tanlashda. Buning uchun loyihaning barcha 
ijobiy va salbiy pul oqimlari, algebrik summasi nolga teng bo‘ladigan, 
diskontlash me’yori aniqlanishi uchun, tahlil etiladi. 
IRRni kapitalni muqobil qiymati bilan taqqoslaganda loyiha NPV-
ning ijobiy ma’nosiga ega bo‘ladimi yo‘qmi aniqlanadi: agar kapitalning 
muqobil qiymati IRRdan kichik bo‘lsa, NPV noldan katta. 
Loyihaga, agarda kapitalni muqobil qiymati IRRdan kichik bo‘lsa, 
investitsiyalash mumkin. Investitsion loyihalarni taqqoslaganda, eng af-
zali katta ahamiyatli IRRga ega loyihalar bo‘ladi.  
Amaliyotda qaytimning ichki me’yori investitsiyalarning asosiy 
mezonlari sifatida qo‘llashadi, biroq agar diskontlashning turli me’yorla-
rini ko‘rib chiqish zarur bo‘lsa yoki boshlang‘ich pul oqimi noldan katta 
bo‘lganda, bu samaradorlik mezonlari noto‘g‘ridir. 
IRRni u yoki bu holatda qo‘llashda, uni to‘g‘rilovchi usullar mav-
jud. Masalan, o‘zgartirish kiritilgan (modifikasiyalangan) qaytimning 
ichki me’yori (MIRR), loyihaning pul oqimlarini belgisining bittadan 
ko‘p bo‘lgan almashinuvida, IRRni qo‘llash imkonini beradi. Bunday 
yondashuv, qurilishni bosqichli moliyalashda qo‘llashda qulay. MIRR 
hisobi quyidagicha bajariladi: 
– diskontlash deganda, loyihaga barcha salbiy pul oqimlarining 
qiymati tushiniladi, diskontlash stavkasi investitsiyalar daromadliligini 
likvidli qisqa muddatli qimmatli qog‘ozlardagi mos kelishiga bog‘liq 
bo‘ladi; 
– o‘zgartirilgan qaytim me’yori bo‘lib, loyiha qaytimining ichki 
me’yori xizmat qiladi. 

---

 
69