Меҳнатни муҳофаза

Меҳнат кодексининг 214-моддасида айтилганидек, иш берувчи меҳнат шартномаси тузиш чоғида дастлабки тарзда ва кейинчалик (иш давомида) вақти-вақти билан қуйидаги ходимларни тиббий кўрикдан ўтказишни ташкил қилиши шарт:
ўн саккиз ёшга тўлмаганлар;
олтмиш ёшга тўлган эркаклар, эллик беш ёшга тўлган аёллар;
ногиронлар;
меҳнат шароити ноқулай ишларда, тунги ишларда, шунингдек транспорт ҳаракати билан боғлиқ ишларда банд бўлганлар;
озиқ-овқат саноатида, савдо ва бевосита аҳолига хизмат кўрсатиш билан боғлиқ бўлган бошқа тармоқлардаги ишларда банд бўлганлар;
умумтаълим мактаблари, мактабгача тарбия ва бошқа муассасаларнинг бевосита болаларга таълим ёки тарбия бериш билан машғул бўлган педагог ва бошқа ходимлари.
Меҳнат шароити ноқулай ишлар ва бажараётганида дастлабки тарзда ва вақти-вақти билан тиббий кўрикдан ўтилиши лозим бўлган бошқа ишларнинг рўйхати ва уларни ўтказиш тартиби Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги томонидан Меҳнат ва ҳолини ижтимоий муҳофаза қилиш вазирлиги ҳамда Ўзбекистон Республикаси Касаба уюшмалари Федерацияси Кенгаши билан келишиб, “Ходимларни ишга киришдан олдин дастлабки ва даврий кўрикдан ўтказиш тизимини такомиллаштириш тўғрисида” 2000 йил 6 июндаги 300-сонли буйруғи билан тасдикланган ва ушбу буйруқ Адлия вазирлиги томонидан 2000 йи 23 июнда 937-сон рақам билан рўйҳатга олинган.
Тиббий кўрикдан ўтказилаётганда касб касалликлари аломатлари аниқланса, ходимлар ташхис ва касалликнинг касбга алоқадорлигини ойдинлаштириш мақсадида махсус текширувга тегишли тиббиёт муассасаларига, жумладан санитария-гигиена ва касб касалликлари илмий-тадқиқот институтлари ва бошқа тиббиёт олий ўқув клиникаларига юбориладилар. Касб касаллиги клиникасида текширув даври ичида текширилувчига касаллик варақаси берилмасдан, амалдаги қонунчиликка биноан унинг иш ҳақи сақланади.
Иш берувчи тиббий кўрикдан ўтишдан ёки тиббий комиссияларнинг текширувлар натижасида берган тавсияларни бажаришдан бош тортган ходимларни ишга қўймасликка ҳақлидир. Ходимлар меҳнатидан уларнинг соғлиги ҳолатига тўғри келмайдиган ишларда фойдаланишга йўл қўйилмайди. Агар ходим ўз соғлигининг ҳолати меҳнат шароити билан боғлиқ ҳолда ёмонлашган деб ҳисобласа, у навбатдан ташқари тиббий кўрикдан ўтказишни талаб қилишга ҳақлидир. Тиббий кўрикдан ўтиши муносабати билан ходимлар чиқимдор бўлмайдилар.
Меҳнатни муҳофаза қилиш тадбирларини ўтказиш учун белгиланган тартибда маблағлар ва зарур материаллар ажратилади. Бу маблағ ва материалларни бошқа мақсадга сарфлаш ман этилади. Мазкур маблағ ва материаллардан фойдаланиш тартиби жамоа шартномасида, агар у тузилмаган бўлса, иш берувчи билан касаба уюшмаси қўмитаси ёки ходимларнинг бошқа вакиллик органи ўртасидаги келишув аосида белгиланади. Меҳнат жамоалари, уларнинг вакиллик органлари меҳнатни муҳофаза қилишга мўлжалланган маблағлардан фойдаланилишини текшириб борадилар.