Maxsus pedagogika

1 - 2-sinflarda jumalga ham, daftarga ham yomon baho qo‘yilmaydi.
Yordamchi maktab o ‘qituvchisi o ‘quvchilarini og‘zaki «a’lo», «yaxshi» 
deb rag‘batlantiradi. Yordamchi maktab o ‘quvchilarida bunday rag‘batlantirish 
muhim ahamiyatga ega. Ular o ‘z kuchlariga ishona boshlaydilar. Yordamchi 
maktabda o ‘qituvchining um um an bunday baholashi aqli zaif o ‘quvchi 
shaxsini emas, balki ko‘rsatgan sifatlarini baholashni nazarda tutadi. Bu hoi 
o‘qituvchi va o ‘quvchi o ‘rtasidagi munosabatlar yanada yaqinlashishida kerakli 
omil bo‘lib xizmat qiladi.
Savol va topshiriqlar
1. Yordamchi maktabda baholashning qanday turlari bor?
2. Yordamchi maktabdagi baholashning ommaviy maktabdagi baholashdan 
farqi nimada?
3. Baholashning qanday vazifalari mavjud?
4. Bilimlarni chorak va yakuniy tekshirishning qanday shakllari bor?
5. Baholashning mezonlari haqida tushuncha bering.
103

---

4 - BOB. YORDAM CH I MAKTABLARDA
TARBIYA NAZARIYASI
4 .1 . Yordamchi maktablarda o ‘quvchilami tarbiyalashning maqsadi,
vazifasi, tamoyillari va usullari
Insonning insoniyligi uning m a’naviy va axloqiy jihatdan qalbi pokligi, 
halolligi, barkamolligi bilan belgilanadi.
M a’naviy tarbiya insoniy tarbiyaning eng muhim bosqichidir.
0 ‘zbekiston Respublikasi Prezidenti LA.Karimov «M a’naviyat va 
m a’rifat» jam oatchilik markazi faoliyatini yanada takomillashtirish va 
samaradorligini oshirish to ‘g‘risida»gi Farm onida: «Jamiyatda yuksak 
m a’naviy fazilatlarni kamol toptirish, yoshlarni boy madaniy merosimiz, 
tarixiy a n ’analarimizga, umuminsoniy qadriyatlarimizga sadoqat ruhida 
tarbiyalash mamlakatimizda amalga oshirilayotgan barcha islohotlaming 
hal qiluvchi omilidir»,1 - deb ta ’kidlaydi.
T arb iy a nazariy asi yangi in so n n i s h a k lla n tiris h n in g u m u m iy
qonuniyatlarini ochib beruvchi yetakchi ilmiy g‘oyalar tizimidan iborat. 
Tarbiya nazariyasi - tarbiyaning mazmuni, uning bolalar yoshiga bogliqligi, 
tarbiya tamoyillari hamda ulardan samarali foydalanish shart-sharoitlari, 
o ‘q uvchilarning m aktabdan tashqari ishlari, m aktab, oila, m eh n at 
jamoalari, jamoatchilikning bola tarbiyasidagi birgalikdagi ishlar mazmunini 
ochib beradi. Tarbiya nazariyasi va usullari maktablardagi tarbiyaviy 
faoliyatning ilmiy asosini tashkil etadi. Ammo tarbiyani ta ’limdan um uman 
ajratib qo‘yish mumkin emas. 0 ‘qish keng m a’noda tarbiya deb atalgan 
gulning yaprog‘i, xolos. Gulga chiroy baxsh etadigan yaproqlarning hammasi 
birdek bo‘lgani kabi tarbiyada ham asosiy va ikkinchi darajali narsa bo‘lmaydi.
Demak, malakalarda sof tarbiya bo‘lmaganidek, sof ta’lim ham bo‘lishi 
m umkin emas. Ayniqsa, yordamchi maktablarda tarbiyalab ta ’lim berish 
va bilim berib tarbiyalash juda zarur.
Bizga m a’lumki, har qanday jarayon m a’lum biror natija olishga 
qaratiladi. Jarayon natijasiz bo‘lishi mumkin emas. Aks holda holat jarayon