Maxsus pedagogika

idiotlik 
bo‘lib, ular idroklarida 
qo‘pol rivojlanmaganlik ko‘rinadi. Atrof-muhitga b o ig an munosabati mos 
emas. 0 ‘z shaxsini aniq bilmaydi. Ularning tafakkuri deyarli yo‘q. Ular 
o ‘zlariga qarab gapirilgan gapdan ko‘ra mimika va yuz harakatlarini nisbatan 
ilg‘ab oladilar. Idiotlar nutqi aqliy nuqson chuqurligiga bog‘liq. Ular 
nutqi m a’nosiz tovushlardan, ba’zan alohida so‘zlar yig‘indisidan iborat 
bo‘lishi mumkin. Hissiyotlari haddan tashqari sodda b o lib , fiziologik 
xohishlar bilan bog‘liqdir. Xursandchiliklari, qoniqishlarining asosida 
o ‘zlarining to ‘qligi, turaijoyining issiqligi, patologik intilishlarini qondirish 
bo‘lishi m um kin (jinsiy o ‘z -o ‘zini qondirish, barmoqlarini so‘rish, yeb 
bo‘lmaydigan narsalarni chaynash). Xafagarchiliklari esa sovuq, ochlik, 
og‘riqdan b o ‘lishi m um kin. 0 ‘zlarining xursandchiliklarini harakat, 
qichqirish, mimika harakatlari bilan nam oyon etsalar, xafagarchiliklarini 
esa qaysarlik, o ‘z tana oi^anlarini jarohatlash bilan ko‘rsatishlari mumkin. 
Idiotlarning nisbatan yengilroq turlarida ijtimoiy hislarning saqlanganligini 
ko‘rish mumkin. Bunday xislatlarni ularni boqadigan kishilarga birm uncha 
bog‘lanib qolganliklarida, m aqtaganida ularning xursand b olishlarida 
k o ‘rish m um kin. U la rn in g u m u m iy kayfiyatlari goh befarq, goh 
b o ‘shanglik va xu rsan dchilik bilan ifodalanishi m um kin. H arakat 
tizimlarining haddan tashqari kambag‘alligi natijasida hatto yurish va tik 
turish m alakalari ham buzilgan b o ‘ladi. Faoliyatlari deyarli k o ‘zga 
tashlanmaydi. 0 ‘zlariga xizmat qilish malakalari shakllanmagan. Xulqlari 
asosan ularning o ‘z talablarini qondirish bilan bogliq. Ba’zilari bir xildagi 
stereotip harakatlar qiladilar. Ritmik ravishda tana harakati, bir xildagi 
bosh, b o ‘g‘inlar harakatini kuzatish m um kin. Idiot darajadagi aqliy 
nuqsonlilikda turli tutqanoqlar, b a ’zan jism oniy rivojlanishida q o ‘pol 
n u q so n la r u :h ra y d i — teri nu q so n lari, ichki organ kam chiliklari, 
endokrin va m odda almashinuvining buzilishini ko‘rish mumkin.
Save I va topshiriqlar
1. E. Segen fikrlarini qanday tushunasiz?
2. Ye. Suxareva tasnifmi aytib bering.
3. Aqli zaif bolalarni o ‘rganish manbai deganda nimani tushunasiz?

---