Mavzu: mevachilik va uzumchilikning

Material va jihozlar:

1. Sh.Temurov. Uzumchilik. – T.: «O‘zbekiston milliy ensiklopediyasi» Davlat ilmiy nashriyoti. – 2002. 180–188-betlar.

2. R.Yunusov. Uzumchilik. Elektron kitob. – 2005. 11.7 MB.

3. Tokzorlar loyihasi, qalam, amaliy mashg‘ulot topshi riqlari.

Qisqacha tushuntirish: Tok o‘tqazish qalinligi tabiiy sharoitga, nav tarkibiga, tuplarning o‘sish kuchiga va ularni parvarish qilishga bog‘liq. Yer qancha unumdor bo‘lsa, tuplar qancha kuchli o‘ssa, ularning oziqlanish maydoni shuncha katta bo‘ladi.

Tok ildizlari ning rivojlanish tezligi va tarqalish xarakteri ko‘p jihatdan o‘tqazish qalinligiga bog‘liq.

Tokni kuzda va bahorda o‘tqazish mumkin. Kuzda noyabr oyidan boshlab, sovuq tushguncha davom ettiriladi. Bahorda esa tuproq holati ekish uchun yaroqli bo‘la boshlaganda to ko‘chatda kurtaklar yozila boshlaguncha, ya’ni aprelning ikkinchi o‘n kunigacha davom ettiriladi. Ko‘chatlar qancha kech o‘tqazilsa, ular yomon tutadi. Agar yer muzlamagan bo‘lsa, tok ko‘chatlarini qishda harorat noldan yuqori bo‘lgan iliq kunlarda ham o‘tqazish mumkin. Ko‘chatlarni bahorda o‘tqazishga qaraganda kuzda o‘tqazish yaxshi, chunki qishda ular ko‘milmaydi.

Ko‘chatlarni ekishga tayyorlash va ekish chuqurligi. Standart bo‘lgan sog‘lom ko‘chatlarni o‘tqazish juda yaxshi. Saqlanayotgan joyidan kovlab olingan, bir kunda ekishga mo‘ljallangan ko‘chatlar o‘tqazilishidan bir kun oldin yangilanish uchun bir necha soat suvga solib qo‘yiladi.

Ko‘chat novdalaridan eng baquvvat ikki–uchtasi qoldiriladi, qolganlari butunlay kesib tashlanadi. Qoldirilgan novdalar ning har biri 2–3 ta kurtagidan kesib qisqartiriladi. Kesish vaqtida ko‘chatlarning sifati tekshiriladi, qurib qolganlari (eskilari), kasallangan, nimjonlari, shikastlanganlari yoki standart talablariga javob bermaydiganlari yaroqsiz hisoblanadi. Kesib bo‘lingandan so‘ng ko‘chatlar nam tuproqqa ko‘miladi.

O‘zbekiston sharoitida tok ekini sug‘orilib yoki sug‘orilmay o‘stiriladi. jami tokzorlarning asosiy qismi, ya’ni 70 foizi sug‘orilib o‘stiriladi. Sug‘oriladigan hududlarda tok uchastkasining maydoni 3–5 gektardan, har qaysi kvartal maydoni 25–50 gektardan kam bo‘lmasligi kerak. Maydonning tekisligiga qarab uchastkaning uzunligi 100–150 m dan ortiq bo‘lmasligi kerak.