Materialshunoslik 2016. p65

3.2. Po‘latni to‘la yumshatish

To‘la yumshatishda evtektoiddan oldingi po‘lat A

s3

dan

30—50 °C yuqori haroratda qizdiriladi, shu haroratda to‘la qi-

ziguncha tutib turiladi va sekin sovitiladi. Bu holda ferrit perlitli

---

37

tuzilishi qizdirilganda austenitli tuzilishga aylanadi, so‘ngra sekin

sovitilganda qaytadan ferrit va perlitga aylanadi. To‘la qayta

kristallanish sodir bo‘ladi.

Amalda qizdirish tezligi odatda 100 grad/soatga yaqin

bo‘ladi, shu haroratda tutib turish vaqti esa 1 t qizdiriladigan

metallga 0,5 dan 1 soatgacha bo‘ladi. A

s3

 nuqta tepasida qiz-

dirish haroratini haddan tashqari oshirib yuborish austenit

donlarning o‘sishiga olib keladi, bu esa po‘latning xossalarini

yomonlashtiradi. Sekin sovitish austenitning parchalanishini

ta’minlashi kerak. Legirlangan po‘latlar uglerodli po‘latlarga

(150—200 grad/soat) qaraganda ancha sekin (10—100 grad/soat)

sovitiladi.

To‘la yumshatishdan ko‘zda tutilgan asosiy maqsad: metall-

ga oldindan ishlov berishda (quyish, qizdirib deformatsiyalash,

payvandlash va termik ishlov berish) paydo bo‘lgan nuqson-

larni yo‘qotish, metallarga kesib ishlov berishdan oldin po‘latni

yumshatish va ichki zo‘riqishlarni yo‘qotishdan iborat.