Materialshunoslik 2016. p65

3.7. Legirlangan po‘latlarning tasnifi va markalanishi

Legirlangan po‘latlar turli alomatlariga ko‘ra tasniflanadi.

Legirlangan po‘latlar yumshatilgan (muvozanàt) holàtidàgi

tuzilishigà ko‘rà, tuzilishidà ortiqchà ferrit bo‘làdigàn evtek-

toiddàn oldingi po‘latlàr, perlit tuzilishigà egà bo‘lgàn evtektoid

po‘latlàr, tuzilishidà ortiqchà (ikkilàmchi) kàrbidlàr bo‘làdigàn

evtektoiddàn keyingi po‘latlàr, tuzilishidà suyuq eritmàdàn

àjràlib chiqqàn birlàmchi kàrbidlàr bo‘làdigàn ledeburitli

po‘latlàrgà bo‘linàdi.

---

42

Àmàliy jihàtdàn po‘latni me’yorlàshgàn holàtdàgi tuzili-

shigà ko‘rà tàsniflàsh muhim hisoblànàdi. Uglerod và legir-

lovchi elementlàrning miqdorigà qarab, legirlàngàn po‘latlàrni

quyidagi sinflàrgà àjràtish mumkin: legirlàngàn ferrit tuzilishigà

egà bo‘lgàn ferritli po‘latlàr; perlit tuzilishigà egà bo‘lgàn perlitli

po‘latlàr; màrtensit tuzilishigà egà bo‘lgàn màrtensitli po‘latlàr;

àustenit tuzilishigà egà bo‘lgàn àustenitli po‘latlàr. Bundàn

tàshqàri, ferrit-perlitli, yarimàustenitli và hokàzo po‘latlàr

hàm bo‘lishi mumkin. Vàzifàsigà ko‘rà, po‘latlàr quyidagi

guruhlàrgà birlàshtirilàdi:

•

••

•

•

màshinàlàr detàllàrini tàyyorlàshgà mo‘ljàllàngàn kons-

truksion po‘latlàr;

•

••

•

•

kesuvchi, o‘lchash àsboblàri, shtàmplovchi và boshqa

àsboblàr tàyyorlàsh uchun ishlàtilàdigàn àsbobsozlik po‘latlàri;

•

••

•

•

àlohidà xossàli po‘lat và qotishmalàr.

Po‘latlàr dàvlàt stàndàrtlàrini hisobgà olib màrkàlànàdi.

Hàr qàysi legirlovchi element hàrf bilàn belgilànàdi.

Konstruksion po‘latlàr màrkàlàridàgi dàstlàbki ràqàmlàr

uglerod foizining yuzdàn bir ulushlàri hisobidàgi o‘rtàchà

Ni

nikel

G

marganes

P

bor

M

molibden

Ch

siyrak yer

metallari

C

kremniy

Yu

aluminiy

D

mis

B

volfram

F

vanadiy

P

fosfor

B

niobiy

X

xrom

K

kobalt

S

sirkoniy

T

titan