Materialshunoslik 2016. p65

3.6. Legirlovchi elementlarning po‘latdagi

o‘zgarishlarga ta’siri

Tuzilishi va xossalarini o‘zgartirish maqsadida po‘latga

ma’lum konsentratsiyalarda maxsus qo‘shiladigan elementlar

legirlovchi elementlar

 deyiladi. Legirlovchi elementlar qo‘shil-

gan po‘latlar 

legirlangan po‘latlar

 deyiladi.

Legirlangan po‘latlarda legirlovchi elementlar quyidagi

holatlarda bo‘lishi mumkin:

•

 erkin holatda (mis bilan qo‘rg‘oshin po‘latda erimaydi va

metall qo‘shilmalar tarzida erkin holatda bo‘ladi);

•

 karbidlar holida (uglerodga yaqin bo‘lgan ko‘pgina ele-

mentlar sementda eriydi yoki mustaqil karbidlar hosil qiladi);

•

 temir bilan yoki bir-biri bilan hosil qilgan intermetall

birikmalar holida (ko‘pgina legirlovchi elementlar muayyan

konsentratsiyalarida intermaterial birikmalar hosil qiladi, shu

sababli ular ko‘pincha yuqori legirlangan po‘latlarda uchraydi);

•

 oksidlar va sulfidlar holida (po‘latni oksidsizlantirish

uchun qo‘shiladigan barcha elementlar oksidlarni yuzaga kel-

tiradi, temirga qaraganda oltingugurtga ko‘proq yaqin bo‘lgan

elementlar esa sulfidlar hosil qiladi);

•

 temirdagi eritma holida (davriy tizimda temirdan chapda

joylashgan elementlar temirda erishi ham, karbidlar hosil

qilishi ham mumkin, temirdan o‘ngda joylashgan elementlar

esa ular bilan faqat qattiq eritmalar hosil qiladi).