Маърузалар матни маъруза (2-соат). Автомобил йўлларини лойиҳалашни ташкил этиш. Лойиҳа-қидирув ишларини турлари. Техник иқтисодий қидирувлар

Назорат саволлари.
1.Автомобил йўлини қурилиш лойихаси нима асосида ишлаб чиқлади.
2.Автомобил йўлини лойихаси н еча босқичда ишлаб чиқилади.
3.Автомобил йўлини қурилиши қайси ҳужжатларга асосан молиялаштирилади.
4.Автомобил йўлларини лойихалашда қайси андозавий лойихалардан фойдланилади.
5.Лойихани тўзиш жараёнида қандай ишлар бажарилади.
6.Вақтинча фойдаланилган ерлар қайси вақтда қишлоқ хўжалигида фойдаланиш учун қайтариб берилади.
7.Лойихани тайёрлашга ким томонидан бубртма берилади.
8.Йўлни лойиҳасини тайёрлашга қандай талаблар қўйилади.
9.Янги қурилиш лойихасида материаллар қандай тақсимланади.
10.Трасса режасиқандай масштабларда бажарилади.
11.Қайси ҳудудларда трасса режаси катталаштирилиши мумкин.
12.Ишчи ҳужжатлар таркибига нималар киради..
13.Клотоид деганда нимани тушунасиз.
14.Ишчи ҳужжатлари ким томонидан тасдиқланади.
15.Лойиҳа ечимларини ишончлиги деганда нимани тушунасиз.
16.Автомобил йўлини ишончлиги деб нимага айтилади.

5-Маъруза (2-соат). Автомобил йўлларини лойиҳалашда компютер программаларини қўллаш. Янги қўрилиш лойихаси материаллари.
Режа:
1.Автомобил йўлларини лойиҳалашда компютер программаларини қўллаш.
2.Янги қўрилиш лойихаси материаллари.
Автомобил йўлларини лойиҳалаш асоси вариантли ҳисобланади.Лойиҳачи
хар бир ишни олдин пухта ўйлаб, қабул қилган қарорини хотирасига ёки қоғозга туширади. Мухандислик суниий иншоотларини ҳисобини аниқ ҳисоблаш усули билан ҳисоблаш жуда қийин.Автомобил йўлларини лойиҳалашда кўплаб бир ҳолатда электрон ҳисоблаш ишлари бажарилади.Жумладан ер пойи ишларини хажмини ҳисоби,Суниий иншоотларни русласи ва қиялик майдонларини аниқлаш,кўплаб кўприкларни ва қувурларни тўйникларини ва бошқаларни хисоби. Бу ишларни барчасини ҳисоби хажимда бўлиб, ижодий характерга эга эмас.Лойихалашдаги хато камчиликларни аниқлаб баратараф этиш учун,бу ишлар ҳақиқатда икки марта бажарилиб.бошқа бир мутахассис томонидан текширилади.
Замонавий электрон хисоблаш машиналарни қўлланиши натижасида,келажакда кенг кўлламда автомобил йўллари лойиҳасини сифатли бажарилишини,лойихани тайёрлаш муддатларини ва нархларини қисқартириш имкониятини беради.Электрон хисоблаш машиналари секундига минглаб арфиметик амалларни бажаради, натижада берилган топшириқларни қисқа вақтда бажариш имконини беради.Электрон хисоблаш машиналари кенг қўлланиши натижасида лойиха устида ишлаётган мутахассислар сонини камайтириши, мехнатларини енгилаштиради ва бажариладиган ишларни тезлаштирилади. Аммо лекин лойихалашда янги ғояларни ва тенологияларни яратишда изланишларини алмаштира олмайди. Чунки машина инженер учун уйлай олмайди.Вақт ўтиши билан электрон хисоблаш машиналари эскириб, талабларни бажаролмай қолиши мумкин ва ўз вақтида янгиларига алмаштирилмаса янги лойихаларни яратишда муамоларга дуч келиши мумкин.
Хозирги вақтда лойихачи корхонлар томонидан автомобил йўлларини лойихалашни амалиётда автоматлаштирилган замонавий электрон ҳисоблаш машиналари CREDO ва Indor CAD/Road,(САПР АД) тизимларидан фойдаланилади.Шунигдек лойихалашда лойихани таркибидаги айрим элементларини комплекс программани бир-бирига боғланиши;
-Жойида трассани ўтказиш билан боғлиқ бўлган,инженер-геодезик саволлар,ер усти ва аэросуратлар материалларига асосан рельфни математик модулини яратиш.
-Трасса режасини ва унинг алохида элементларин бир-бири билан боғлаб лойихалаштириш.
-Бўйлама кесимни лойихалаш,тўроқ ишлари хажмини аниқлаш ва тақсимлаш,ер пойини мустахкалигини текшириш.
-Оптимал варинтни танлаб йўл қопламасини лойихалаштириш.
-Йўлни транспорт-фойдаланиш сифатини баҳолаш,тезликни аниқлаш,ўтказувчанлик қобиляти ва харакат хавфсизлиги.
-Суниий иншоотларни гидрологик ва гидравлик хисоби.
-Суниий иншоотларни мустахкалиги бўйича хисоби.
-Йўл қурилишини техник –иқтисодий хисоби.