“маркетинг” фанидан

YO’RIQLI TEXNOLOGIK XARITA

Kasb kodi va nomi__________________________________________________________________________
O'quv amaliyoti nomi_______________________________________________________________________
Mavzu _________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
Maqsad_________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________
№ Bajariladigan ishlar mazmuni Moslamalar, asboblar va hom-ashyolar Eskizlar, chizmalar, rasmlar Bajarish tartibi 1 2 3 4 5

18-mavzu

MT yoshidagi nutqida nuqsoni bo’lgan bolalarga ta’lim tarbiya berish

18.1 O’quv mashg’ulotining ta’lim texnologiyasi modeli

Vaqti :80 minut	O’quvchilar soni: 25-30 nafar
O’quv mashg’ulotining shakli va turi.	Amaliy –bilimlarni umumlashtirish va tizimlashtirish bo’yicha o’quv mashg’uloti.
O’quv mashg’ulotining rejasi:	1.Og’ir nutq nuqsonli bolalar uchun tashkil etilgan muassasalar va ularning faoliyati. 2.Bunday muassasalardagi ta’lim va tarbiyaning mazmuni, vazifalari.
O’quv mashgulotining maqsadi: MT yoshidagi nutqiy nuqsonli bolalar uchun tashkil etilgan MTM larda olib borilaigan ishlar haqida bilimlar shakllantirish..
Pedagogik vazifalar: - Motor nuqsonli bolalar uchun tashkil etilgan muassasalar va ularning faoliyati haqida ma’lumot berish; - Bunday muassasalardagi ta’lim va tarbiyaning mazmuni, vazifalari haqida tushuntirish;	O’quv faoliyatining natijalari: - Motor nuqsonli bolalar uchun tashkil etilgan muassasalar va ularning faoliyati haqida tushunchalar aytib bera oladilar; - Bunday muassasalardagi ta’lim va tarbiyaning mazmuni, vazifalari to’g’risida so’zlab beradilar;
O’qitish usullari :	Davra suhbati,nima uchun,BBB,tushuntirish.
O’qitish vositalari:	Proektor,tarqatma materiallar,grafik organayzerlar,doska bo’r.
O’quv faoliyatini tashkil etish shakllari:	Individual,jamoaviy.
O’qitish shart- sharoiti:	fan xonasi
Qaytar aloqaning usul va vositalari:	Og’zaki , blits savollar.

18.2. MT yoshidagi nutqiy nuqsonli bolalar uchun tashkil etilgan MTM larda olib borilaigan ishlar mavzusi bo’yicha o’quv mashg’ulotining texnologik haritasi.

Faoliyat bosqichlari.	Faoliyat mazmuni.
	O’qituvchi.	O’quvchi.
I Kirish bosqichi. (15 daq.)	Tashkiliy boshlanish 1.1.O’quvchilar bilan salomlashadi. 1.2.O’quvchilarni va auditoriyani mashg’ulotga tayyorligini tekshiradi. 1.3.Yo’qlama qiladi. O’quv faniga olib kirish. 1.4.Fan miqyosida bajariladigan uslubiy va tashkiliy ishlar xususiyatlarini tushuntiradi. 1.5.Mavzu bo’yicha asosiy tushunchalarni(1-ilova) mustaqil ishlash uchun adabiyotlar bilan tanishtiradi. Maqsad va vazifani belgilanishi. 1.6. Tarbiya ijtimoiy hayot hodisasidir. Tarbiyaning kelib chiqishi, tarixiyligi mavzusi va rejasini o’quvchilarga tanishtiradi.	Salomlashadilar. Tushunadilar
II Аsosiy bosqich. (50 daq.)	Tayanch bilimlarni faollashtirish 2.1. Mavzuni o’tgan dars bilan bog’lash uchun blits so’rov o’tkazadi. O’quv mashg’ulotiga olib kirish 2.2. Mavzuni slaydlar orqali tushuntiradi. (1-ilova). 2.3. Mavzuning har bir rejasini tushuntiradi 2.4 O’quvchilarni kichik guruhlarga bo’ladi va Maxsus muassasalarda tarbiyaning bir maqsadga qaratilganligi yuzasidan davra suhbati tashkil qiladi .(2-ilova) 2.5. Suhbatni nazorat qiladi, boshqaradi va fikrlarni to’ldiradi. 2.6 O’quvchi faolligini oshirish uchun “Nima uchun “ usulidan foydalanadi..(3-ilova).	Savollarga javob beradi Kichik guruhlarga bo’lingan holda o’z fikrlarini bera oladilar. Mustaqil fikrlarini bildira oladilar.
III Yakkuniy Bosqich. (15-daq.)	Mashg’ulotga yakun yasash 3.1.Mavzu bo’yicha yakun qiladi. 3.2.Faol qatnashgan o’quvchilarni baholaydi. 3.3.Mustaqil ish uchun topshiriq beradi..	Savol Topshiriqni yozadilar.

PINBORD


Nutq nuqsonlarining kelib chiqish sabablari

Nutqida nuqsoni bo’lgan bolalarga ta’lim-tarbiya berish

Nutqida nuqsonlari












2-ilova


O’quv topshirig’i

FSMU tеxnologiyasi asosida “Tug’ma va orttirilgan ko’rish nuqsonlari va ularning kelib chiqish sabablari masalalariga munosabatingiz?” savolini yo’naltiruvchi uslubiy tavsiyalar yordamida jadvalda javob bеring.

Yo’naltiruvchi uslubiy tavsiyalar:

Reproduktiv, iqtisodiy va siyosiy soxalarda; ma'naviy va madaniy jarayonlarda.

Savol	“Tug’ma va orttirilgan ko’rish nuqsonlari va ularning kelib chiqish sabablari masalalariga munosabatingiz ?”
(F) Fikringizni bayon eting
(S)Fikringiz bayoniga sabab ko’rsating
(М)Ko’rsatilgan sabablarni isbotlovchi dalil keltiring
(U)Fikringizni umumlashtiring

“FSMU” texnologiyasi qoidasi

Ushbu tеxnologiya munozarali masalalarni xal etishda xamda o’quv jarayonini baxs-munozarali o’tkazishda qo’llaniladi, chunki bu tеxnologiya talabalarni o’z fikrini ximoya qilishga, erkin fikrlash va o’z fikrini boshqalarga o’tkazishga, ochiq xolda baxslashishga xamda shu bilan birga baxslashish madaniyatini o’rgatadi.Tinglovchilarga tarqatilgan oddiy qog’ozga o’z fikrlarini aniq va qisqa xolatda ifoda etib, tasdiqlovchi dalillar yoki inkor etuvchi fikrlarni bayon etishga yordam bеradi.

F – fikringizni bayon eting

S – fikringiz bayoniga sabab ko’rsating

M – ko’rsatgan sababingizni isbotlovchi dalil kеltiring

U – fikringizni umumlashtiring


18-mavzu. MT yoshidagi nutqiy nuqsonli bolalar uchun tashkil etilgan MTM larda olib borilaigan ishlar

(2soat, amaliy)

Reja:

1. Og’ir nutqiy nuqsoni bor bolalar uchun maxsus maktabgacha ta’lim muassasalarining maqsadi va vazifalari

Тayanch so’zlar:

Maxsus maktabgacha ta’lim muassasalarining maqsadi va vazifalari, og’ir nutqiy nuqsonlar, tayanch apparatining nuqsonlari, o’g’ir nutqiy nuqsonli bolalar uchun tashkil etilgan MTM larda olib borilaigan mashqlar turlari.

Maxsus maktabgacha tarbiya muassasalarida tovush madaniyatini shakllantirish metodikasi
O’gir nutq buzilishlariga ega bolalar bilan logoped mutaxassis yoki defektolog shug’ullanadi. Ularning maqsadi nutq buzilishini o’rganish va bartaraf etish hamda nuqsonlarning oldini olishdan iborat

Maxsus ta’lim muassasasi mutaxassisisning vazifalari quyidagilardan iborat

1. Maktabgacha yoshdagi bolalarda nutq kamchiliklarini aniqlash va bolalarni logopedik ko’rikdan o’tkazish

2. Nutq buzilishining sabablar, mexanizmlari, strukturasini aniqlash

3. Nutq buzilishining bartaraf etish metodlari va vositalarini ishlab chiqish

4. Nutq buzilishining oldini olish metodlarini takomillashtirish

5. Logoprdik yordamni tashkil etish vositalari va usullarini modernizatsiyalash

6. Янги педагогик технологияларни амалий фаолиятга ки-ритиш.

7.Nutq buzilishlarining oldini olish uchun aholi o’rtasida logopedik bilimlar targ’ibotini olib boorish

Nutqida o’g’ir nuqsoni bo’lgan bolalarni maxsus muassasalarga tanlab olish va yo’llanma berish bilan tibbiy-psixologik- pedagogic komissiya (TPPK) shug’ullanadi.

Nutqning tovush madaniyatiga doir bir qancha vazifalarni: tovush talaffuzi, sur’ati, diksiya, tasviriylik va boshqalarni amalga oshirilishidagi asosiy yo‘l ishning frontal shaklidir. Bundan bolalar bog‘chasining hamma guruhlarida foydalaniladi. Bu ish, avvalo, mashg‘ulot shaklida amalga oshiriladi va unga har xil mazmundagi mashqlar kiritiladi.

Tovush talaffuzi, nutqda nafas olish, eshitish mashqlari har kuni olib kiritiladi.

Kichik guruhlarda bolalar bilan olib boriladigan ishlar ommaviy tarzda hamma bolalar bilan o‘tkaziladi. Shuningdek, yakka tartibda ham olib boriladi. Bolalar bilan yil davomida undosh tovushlardan p, b, m, n, t, d, q, g, f, v, n, sirg‘aluvchi s, z, sh, j, ch; unli tovushlardan a, o, u, i, o‘, e larning talaffuzi nutq orqali nafas olish, eshitish idrokini, nutq apparatining harakatini, nutq apparatini rivojlantiruvchi ishlar bilan olib boriladi.

0‘rta guruhda qiyin tovushlarni talaffuz qilishga o‘rganish mashg'ulotlari yaxshi natija beradi. Nutqning tovush madaniyati ustida ishlash katta va tayyorlov guruhlarida davom ettiriladi.

Tizimli ravishda olib borilgan ishlar natijasida maktabga tayyorlov guruhidagi barcha bolalarda ona tilidagi hamma tovushlarni to‘g‘ri talaffuz etadigan bo‘lishlari lozim. Lekin shunga qaramay, katta va layyorlov guruhlarida tovushlarni to‘g‘ri talaffuz etishni o’rganadi.

Maktabgacha tarbiya yoshidagi aqli zaif bolalarga turli nutq tovushlari: she’r o'qish, tez aytish, maqollar, suratlarni qayta hikoya qilish, ifodalash asosida tovushlami to‘g‘ri talaffuz etishni mashq qildirib borish lozim.

Eshituv idrokini shakllantirish.

Nutqning tovush tomonini o'zlashtirishda eshitish boshqaruvchi analizator hisoblanadi. Fonematik eshituvning rivojlanishi bolaning ona tilidagi tovushlami, ayniqsa, so‘zning tovush tizimini tez va to‘g‘ri o‘zlashtirib olishlarida muhim ahamiyat kasb etadi. So‘zning tovush tarkibini to‘g‘ri idrok qilish uni to‘g‘ri eslab qolishning asosiy omillaridan biridir.

Maxsus tashkil qilingan mashg‘ulotlarda maktabgacha yoshdagi aqli zaif bolalarning fonematik idrokini shakllantirishda tovushlarni aniqlash, so‘zdagi tovushlarni ajratish, sonini, o‘rnini aniqlash ishlarini olib borish lozim.

Ovoz sur’atini farq qilish uchun turli variantlardagi o‘yinlardan foydalaniladi. Masalan: «Тор-chi, kim chaqirdi?» degan o‘yinda bolalar o‘rtoqlarini ovozlaridan topadilar. Bolalarga qanday chaqirganligini (sekin, qattiq, tez, muloyim) aniqlash topshirig'i beriladi.

Defektolog o‘yinda qo‘llaniladigan so'zlarni oldindan tanlashi lo­zim. Tanlangan so‘zlarning mazmuni bolalarga tanish bo‘lishi, birinchi navbatda (eshitish) jihatdan oson, lekin mazmuni har xil bo‘lishi lozim. (Masalan: suv-sut, tiz-tuz.)

Eshituv diqqatini rivojlantirish bo‘yicha mashg'ulotlardan namuna keltiramiz.

«О ‘yinchoqni top» o’yini.

Bolalar yarim doira shaklida o‘tirishadi. Tarbiyachi yashirilishi lozim bo’lgan o‘yinchoqni bolalarga ko‘rsatadi, so‘ngra bolalardan bittasini chaqiradi. Chiqqan bola yuzini teskari o‘girib yoki ko‘zini yumib turadi. Bu vaqtda tarbiyachi o‘yinchoqni bolalardan birortasining orqasiga yashiradi. Tarbiyachi bo‘ldi deyishi bilan chaqirilgan bola o‘tirgan bolalarning oldiga yaqinlasha boshlaydi. Bolalar esa sekin- sekin chapak chala boshlashadi. Bola o‘yinchoq yashirilgan joyga ya- qinlashib kelsa, chapakni tez-tez, baland chalishadi, agarda o‘yinchoq yashiringan joydan uzoqlashsa, chapak sadosi yana pasayadi. Tovushning kuchi bilan bola o‘yinchoq qaysi bolaning orqasida ekanligini topib oladi. 0‘yinchoq topilgandan so‘ng, o'yin qayta boshlanadi.

Metodikko'rsatma: tarbiyachi bolalarning chapagi kuchli va sekin chalinishiga doimo e’tibor berishi va uni boshqarib tinglashi kerak. Agar bola o‘yinchoqni ko‘p qidirsa-yu, topa olmasa, u vaqtda tarbiyachi yordam berishi darkor.

Maktabgacha yoshdagi aqli zaif bolalarda tovush madaniyatini shakllantirish qiyinchilik bilan amalga oshadi. Chunki ularda bosh mi- yaning organic jarohatlanishi natijasida, bilish faoliyatida turg‘un buzilishlar kuzatiladi. Bu o‘z vaqtida nutqni rivojlanlirishga salbiy ta’sir ko‘rsatadi. Maktabgacha yoshdagi aqli zaif bolalar ko'p tovnshlarni, ya’ni sirg‘aluvchi (s, z), shovqinli (sh, j, ch), til orqa (k, g, li), chuqur til orqa (q, g‘, x), sonor (p, r) tovushlarni talaffuz qila olmaydilar yoki noto‘g‘ri talaffuz qiladilar. Bunday holat bola nutqini harakatga keltiruvchi apparatning sust yoki rivojlanmaganligidan dalolat bcradi.

0‘quv yilining boshida hamma guruhlarda o‘yin va mashqlarga talaffuz jihatidan oson (p, b, m, t, d, 1) tovushlar kiritiladi. Bunday mashg‘ulotlar bir necha marta o‘tkazilgandan keyin o‘yin mazmuniga qiyinroq shovqinli tovushlar (j, sh, ch), shuningdek, til orqa (k, g), chuqur til orqa (q, g‘), sonor (r) tovushlar ham kiritiladi. So'zlami talaffuz qilish ustida ishlash uchun «Magazin», «Kutubxona» singari didaktik o‘yinlardan ham foydalaniladi. «Magazin» o‘yinida bolalar boshqaruvchiga, ya’ni sotuvchiga murojaat etib, har bir so‘zni ravon aytishga o‘rganadilar.

Mavzu bo’yicha savollar:

1. Tayanch apparatida nuqsoni bor bolalar uchun maxsus maktabgacha ta’lim muassasalarining maqsadi va vazifalari nimalardan iborat ?

2. 
   O’g’ir nutqiy nuqsonli bolalar uchun tashkil etilgan MTM larda olib borilaigan ishlar mazmunini ayting ?
   

YO’RIQLI TEXNOLOGIK XARITA
Kasb kodi va nomi__________________________________________________________________________
O'quv amaliyoti nomi_______________________________________________________________________
Mavzu _________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
Maqsad_________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________
№ Bajariladigan ishlar mazmuni Moslamalar, asboblar va hom-ashyolar Eskizlar, chizmalar, rasmlar Bajarish tartibi 1 2 3 4 5

19	Nutq apparatining tuzilishi

19.1 O’quv mashg’ulotining ta’lim texnologiyasi modeli

Vaqti ;80 minut	O’quvchilar soni: 25-30 nafar
O’quv mashg’ulotining shakli va turi.	Nazariy- to’liq o’quv mashg’uloti.
O’quv mashg’ulotining rejasi:	1.Nutqning yuzaga kelishi va idrok qilinishi 2.Nutq faoliyatining fiziologik asosi 3.Eshituv analizatori tuzilishi va faoliyati 4.Artikulyatsion apparat va uning faoliyati 5. Nutq apparatining tuzilishi va faoliyatida kuzatilishi mumkin bo‘lgan kamchiliklar.
O’quv mashgulotining maqsadi: Nutq apparatining tuzilishi to’g’risida umumiy tushuncha va bilimlarni shakllantirish.
Pedagogik vazifalar: - Nutq apparati haqida tushunchalar hosil qilish; -Nutq faoliyatining fiziologik asoslari haqida so’zlab berish -Eshituv analizatori tuzilishi va faoliyatini tushuntirish -Artikulyatsion apparat va uning faoliyatini tushuntirish -Nutq apparatining tuzilishi va faoliyatida kuzatilishi mumkin bo‘lgan kamchiliklar haqida ma’lumot berish	O’quv faoliyatining natijalari:: O’quvchi: - Nutq apparati haqida tushunchalar hosil qiladi -Nutq faoliyatining fiziologik asoslari haqida so’zlab bera oladi -Eshituv analizatori tuzilishi va faoliyatini tushuntira oladi -Artikulyatsion apparat va uning faoliyatini tushuntira oladi -Nutq apparatining tuzilishi va faoliyatida kuzatilishi mumkin bo‘lgan kamchiliklar haqida ma’lumotlarga ega bo’ladi
O’qitish usllari	Ahborotli kichik ma’ruza,namoyish,munozara ,tushuntirish.
O’qitish vositalari:	Proektor,tarqatma materiallar,klaster,toifalash jadvali,doska bo’r.
O’quv faoliyatini tashkil etish shaklarli:	Individual,jamoaviy, kichik guruhlar bilan ishlash
O’qitish shart –sharoiti:	Maxsus fani xonasi
Qaytar aloqaning usul va vositalari	Og’zaki so’rov:Blits savollar

19.2 . Nutq apparati haqida tushuncha mavzusi bo’yicha o’quv mashg’ulotining texnologik haritasi.

Faoliyat bosqichlari	Faoliyat mazmuni.
	O’qituvchi.	O’quvchi
I Kirish bosqichi. (15 daq.)	Tashkiliy boshlanish 1.1.O’quvchilar bilan salomlashadi. 1.2.O’quvchilarni va auditoriyani mashg’ulotga tayyorligini tekshiradi. 1.3.Yo’qlama qiladi. O’quv faniga olib kirish. 1.4.O’quv fani bilan tanishtiradi va undagi mavzularning o’zaro aloqasini yoritadi, ularga qisqa tavsif beradi. 1.5.Fan miqyosida bajariladigan uslubiy va tashkiliy ishlar xususiyatlarini tushuntiradi. 1.6.Mavzu bo’yicha asosiy tushunchalarni(1-ilova) mustaqil ishlash uchun adabiyotlar bilan tanishtiradi. Maqsad va vazifani belgilanishi. 1.7. O’quv mashg’uloti mavzusi, rejasi, maqsad va o’quv faoliyat natijalari bilan tanishtiradi. 1.8. Mashg’ulotni o’tkazish shaklini tushuntiradi	Salomlashadi. Darsga tayyor bo’lailar Tanishadilar
II Аsosiy bosqich (50 daq.)	Tayanch bilimlarni faollashtirish 2.1. Yangi mavzuni o’tgan dars bilan bog’lash uchun savol javob o’tkazadi. (individual tarzda).(1-ilova). 2.2. Mavzu bo’yicha klaster o’tkazadi.(2-ilova). O’quv mashg’ulotiga olib kirish 2.3 Pedagogning kasbiy, hissiy-irodaviy va axloqiy sifatlari. Pedagogik odob va etika mavzusini har bir rejasini tushuntiradi . 2.4.O’quvchilarni kichik guruhlarga bo’ladi,mavzuni mustahkamlash uchun toifalash jadvali metodini qo’llaydi . (3-ilova) 2.5.O’quvchilarni jamoaviy tarzda blits so’rov o’tkazadi. 2.6 Mavzu yuzasidan bahs munozara tashkil qiladi.	Tushuna oladilar. Kichik guruhlarga bo’lingan holda o’z fikrlarini ayta oladilar. Savollarga javob beradilar.
III Yakkuniy bosqich (15-daq.	Mashg’ulotga yakun yasash 3.1.mavzu bo’yicha yakun qiladi. 3.2.toifalash bo’yicha guruhlar ishini baholaydi. 3.3.mustaqil ish uchun topshiriq beradi.	Baholanadilar Topshiriqni yozadilar.

1-ilova

Savollar

Nutq apparati deganda nimani tushunamiz

2-ilova






















Nutq organlari























3-ilova