M. Y. Ayupova

Ravon nutq m ashqlari qoidasi
1. Sekin va tin ch gapir. Y a’ni h a r bir b o ‘g ‘in, so 'z va gapni sekin- 
asta ketm a-ketlik asosida talaffuz qil.
2. D oim o qanday va nim ani gapirishingni o 'zing u chun aniqlab ol.
3. H addan tashqari baland yoki past ovozda so'zlam a.
4. Suhbat davom ida o'zingni tinch tutgan holda o 'tir yoki tik tur.
5. G apirishdan oldin tez, c h u q u r nafas ol.
6
. Nafasni tejam korlik bilan chiqar. Suhbat davom ida im koni boricha 
nafas boricha ushlab turishga harakat qil.
7. Unli tovushlarni aniq va shiddat bilan talaffuz qil.
8
. Nafasni undosh tovushga em as, unli tovushga yo'naltir.
9. H ech qachon undosh tovushlarga urg'u berm a. Ayrim hollarda 
oddiy ovoz toningdan past va unlilarni ch o 'zib so'zla.
10. Agar so'z unli tovushdan boshlansa, u n d a so 'zn i sekin va pastroq 
to n d a talaffuz etishdan boshla.
11. G apdagi birinchi unlilarni ch o 'zib ro q talaffuz etib, so'zlarni bir- 
biriga xuddi m urakkab b o'g'inli so'zga o'xshatib talaffuz et.
12. D oim o tushunarli va tiniq gapirishga harakat qil.
Statsionarda qo'llaniladigan kom pleks tibbiy-pedagogik uslubning
asosiy jihatlari
Tibbiy ta ’sir ko'rsatishning o'tkazilayotgan tizim iga asos sifatida qabul 
qilingan tibbiy-pedagogik uslubning asosiy jihatlari quyidagilardir:
a) kom plekslilik. Bu shunchaki q o 'sh ilish em as, balki tibbiy va 
pedagogik usullarning o'zaro biriktiruvi dem ak (m asalan, psixoterapevtik 
m etod , ixtisoslashgan autogen m ashqlari so'zlashuv logopedik m aterialni 
ham o 'z ichiga oladi; bem or bilan yakka tartibd a logopedik m ashg'ulot 
o 'tk a z is h esa o 'z n a v b a tid a fu n k s io n a l m a s h q la r p s ix o te ra p e v tik
uslubiyatini q o'llangan holda o 'tad i va hokazo);
b) bosqichm a-bosqichlilik. Bu tu sh u n ch a pedagogikadan olingan. 
U n g a k o 'ra b em o rla r biro r (log opedik, psixoterapevtik, logoritm ik) 
m aterialni o'zlashtirishi zarur bo'lg an barcha turdagi m ashqlar osondan 
qiyinga qarab o'sib borishi, bosqichlardan h a r biri a w a l bem or m uayyan 
m uvaffaqiyatga erishishi uchun im koniyat yaratishi va shu tariqa unga 
ruhiy o'ziga ishonch tuyg'usini bag'ishlashi zarur;
375

---

d) tibbiy t a ’sir ko'rsatishning nozologik differensiyalanganligi I yoki 
individualligi zamonaviy tibbiyotning asosini tashkil etadi. Biroq muayyan 
tusda u pedagogikaga yaqin b o ‘lib, tibbiy t a ’sir k o ‘rsatishning nozolqgik 
differensiyalanishi va shaxsiy individuallashishini asta-sekin o'tkazisljni 
talab qiladi.