Ligi Farg‘ona davlat universiteti

3. Ma'ruza mashg'ulotlari.

1- jadval

№	Ma'ruza mashg'ulotlari	Dars soatlari hajmi
3-semestr
1- mavzu. Fanning predmeti va vazifalari
1	Matematik tizimlar fanining predmeti, maqsadi va vazifalari. Kompyuterli matematik tizimlarning tarixi va hozirgi xolati.	2
2- mavzu. Elementar matematika masalalarini amaliy dasturlar paketida echish.
2	Elementar matematika masalalarini amaliy dasturlar paketida echish. Simvolli xisoblashlar (Maple)	2
3	Elementar matematika masalalarini amaliy dasturlar paketida echish. Simvolli xisoblashlar ( MathCAD)	2
4	Elementar matematika masalalarini amaliy dasturlar paketida echish. Simvolli xisoblashlar (Matlab)	2
5	Matematik ifodalar va funksiyalar. Algebra va sonlar nazariyasi masalalarini echish (Maple)	2
6	Matematik ifodalar va funksiyalar. Algebra va sonlar nazariyasi masalalarini echish ( MathCAD)	2
7	Matematik ifodalar va funksiyalar. Algebra va sonlar nazariyasi masalalarini echish (Matlab)	2
8	Tenglamalar sistemasi va tenglamalarni echish. Matritsalar ustida amallar (Maple)	2
	3-semestr bo’yicha jami:	16
	4-semestr
1	Tenglamalar sistemasi va tenglamalarni echish. Matritsalar ustida amallar ( MathCAD)	2
2	Tenglamalar sistemasi va tenglamalarni echish. Matritsalar ustida amallar (Matlab)	2
3-mavzu. Matematik analiz masalalarini amaliy dasturlar paketida echish.
3	Funksiya grafigini chizish. Funksiya grafigi parametrlarini sozlash.(Maple)	2
4	Funksiya grafigini chizish. Funksiya grafigi parametrlarini sozlash ( MathCAD)	2
5	Funksiya grafigini chizish. Funksiya grafigi parametrlarini sozlash(Matlab)	2
6	Differensiallash. Integrallash. Qatorlar. Limitlarni hisoblash (Maple)	2
7	Differensiallash. Integrallash. Qatorlar. Limitlarni hisoblash ( MathCAD)	2
8	Differensiallash. Integrallash. Qatorlar. Limitlarni hisoblash. (Matlab)	2
4-mavzu. Differensial tenglamalarni amaliy dasturlar paketida echish.
9	Differensial tenglamalarni echish funksiyalari. 1-, 2- va yukori tartibli differensial tenglamalarni echish(Maple)	2
10	Differensial tenglamalarni echish funksiyalari. 1-, 2- va yukori tartibli differensial tenglamalarni echish( MathCAD)	2
11	Differensial tenglamalarni echish funksiyalari. 1-, 2- va yukori tartibli differensial tenglamalarni echish(Matlab)	2
12	ODT uchun Koshi va aralash masalalarni echish. Differensial tenglama echimlari grafiklarini chizish(Maple)	2
13	ODT uchun Koshi va aralash masalalarni echish. Differensial tenglama echimlari grafiklarini chizish( MathCAD)	2
14	ODT uchun Koshi va aralash masalalarni echish. Differensial tenglama echimlari grafiklarini chizish(Matlab)	2
5-mavzu. Amaliy dasturlar paketida dasturlash elementlari.
15	Matematik tizimlar integratsiyasi. Ma’lumotlarni qayta ishlash.	2
16	Animatsiya. Amaliy dasturlar paketida dasturlash elementlari. (Maple,MathCad)	2
17	Animatsiya. Amaliy dasturlar paketida dasturlash elementlari. (Matlab)	2
4-semestr bo’yicha jami:		34

Ma'ruza mashg'ulotlari multimedia qurulmalari bilan jihozlangan auditoriyada akadem. guruhlar oqimi uchun o'tiladi.

4. Amaliy mashg'ulotlar

Talaba amaliy mashg'ulotlarda misol va masalalar yechadi. Amaliy mashg'ulotlarda yechiladigan misol va masalalar quyidagi printsiplarga asosan tanlanadi: misol va masalalarni yechishga malaka hosil qildiruvchi, fanning mohiyatini anglatuvchi va mavzular orasidagi bog'liqlikni ifodalovchi ma'lum miqdordagi misol va masalalar tanlanadi.

Amaliy mashg'ulotlarni tashkil etish bo'yicha kafedra professor-o'qituvchilari tomonidan ko'rsatma va tavsiyalar ishlab chiqiladi. Ma'ruza mashg'ulotlarida olgan bilim va ko'nikmalarni misol va masalalar yechish bilan mustahkamlaydilar hamda yanada boyitadilar. Bunga jamoa bo'lib mashq qilish yo'li bilan va mustaqil ishlash yo'li bilan erishiladi. Mustaqil ishlashda darsliklarni, o'quv qo'llanmalarni, uslubiy qo'llanmalarni, tarqatma va ko'rgazmali ashyolarni ahamiyati kattadir.

Amaliy mashg'ulotlarining soatlar bo'yicha taqsimlanishi

2- jadval

№	Amaliy mashg'ulotlar mavzulari	Dars soatlari hajmi
3-semestr
1	Elementar matematika masalalarini amaliy dasturlar paketida echish	2
2	Simvolli xisoblashlarni bajarish	2
3	Matematik ifodalar va funksiyalar bilan ishlash	2
4	Algebra va sonlar nazariyasi masalalariin echish	2
5	Tenglamalar sistemasi va tenglamalarni echish(Maple)	2
6	Tenglamalar sistemasi va tenglamalarni echish( MathCAD)	2
7	Tenglamalar sistemasi va tenglamalarni echish(Matlab)	2
8	Matritsalar ustida amallarni bajarish	2
9	Turli fazo va tizimlarda funksiya grafigini chizish	2
3-semestr bo’yicha jami:		18
4-semestr
1	Funksiya grafigi parametrlarini sozlash(Maple,MathCad)	2
2	Funksiya grafigi parametrlarini sozlash(Matlab)	2
3	Differensiallash. Integrallash (Maple)	2
4	Differensiallash. Integrallash ( MathCAD)	2
5	Differensiallash. Integrallash (Matlab)	2
6	Limitlarni hisoblash	2
7	Differensial tenglamalarni echish funksiyalari	2
8	1-, 2- va yuqori tartibli differensial tenglamalarni yechish (Maple)	2
9	1-, 2- va yuqori tartibli differensial tenglamalarni yechish (MathCad)	2
10	1-, 2- va yuqori tartibli differensial tenglamalarni yechish(Matlab)	2
11	ODT uchun Koshi va aralash masalalarni yechish(Maple)	2
12	ODT uchun Koshi va aralash masalalarni yechish(MathCad)	2
13	ODT uchun Koshi va aralash masalalarni yechish(Matlab)	2
14	Differensial tenglama echimlari grafiklarini chizish	2
15	Animatsiya	2
16	Amaliy dasturlar paketida dasturlash elementlari(Maple,MathCad)	2
17	Amaliy dasturlar paketida dasturlash elementlari(Matlab)	2
4-semestr bo’yicha jami:		34
4-semestr

Amaliy mashg'ulotlar multimedia qurulmalari bilan jihozlangan auditoriyada har bir akadem. guruhga alohida o'tiladi. Mashg'ulotlar faol va interfaol usullar yordamida o'tiladi. Ko’rgazmali materiallar va axborotlar multimedia qurulmalari yordamida uzatiladi.

5. Mustaqil ta'lim

Talaba mustaqil ta'limning asosiy maqsadi — o'qituvchining rahbarligi va nazoratida muayyan o'quv ishlarini mustaqil ravishda bajarish uchun bilim va ko'nikmalarini shakllantirish va rivojlantirish.

Dasturlash asoslari fanini o'rganuvchi talabalar auditoriyada olgan nazariy bilimlarini mustahkamlash va amaliy masalalarni yechishda ko'nikma hosil qilish uchun mustaqil ta'lim tizimiga asoslanib, kafedra o'qituvchilari rahbarligida, mustaqil ish bajaradilar. Bunda ular qo'shimcha adabiyotlarni o'rganib hamda internet saytlaridan foydalanib referatlar va ilmiy dokladlar tayyorlaydilar, amaliy mashg'ulot mavzusiga doir uy vazifalarini bajaradilar, ko'rgazmali qurollar va slaydlar tayyorlaydilar.

Mustaqil ta'lim mavzulari

4- jadval

№	Mustaqil ta'lim mashg'ulotlari	Dars soatlari hajmi
3-semestr
1	Amaliy mashg’ulotlarga tayyorgarlik. Uy vazifalar tayyorlash.	16
2	Talabalar mustaqil ishlarining o‘quv-metodik ta’minoti.	4
3	MathCAD tizimi.	8
4	Maple tizimi.	8
3-semestr bo’yicha jami:		36
4-semestr
1	Amaliy mashg’ulotlarga tayyorgarlik. Uy vazifalar tayyorlash.	36
2	Matematica tizimi.	8
3	MatLab tizimi.	10
4	Matematik tizimlar imkoniyatlarini solishtirish.	8
5	Matematik tizimlarda dastur tuzish	8
4-semestr bo’yicha jami:		70

Mustaqil o'zlashtiriladigan mavzular bo'yicha talabalar tomonidan turli darajadagi misol va masalalar uchun algoritm hamda dasturlar tuziladi, natijalar olinadi, tahlil qilinadi. Bundan tashqari ma’lum bir mavzu bo’yicha referat tayyorlanadi va uni taqdimoti tashkil qilinadi. Shu bilan birga mustaqil ta’lim soatlarida talabalarning amaliy mashg’ulot darslariga tayyorgarlik ko’rishi va uy vazifalarini bajarishi ko’zda tutilgan.

6. Baholash mezoni

O’zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirining 2018 yil 9 avgustdagi 19-2018-son buyrug’iga asosan tasdiqlangan “Oliy ta’lim muassasalarida talabalar bilimini nazorat qilish va baholash tizimi to’g’risida”gi nizomga muvofiq Oliy ta’lim muassasalarida talabalar bilimini nazorat qilish oraliq va yakuniy nazorat turlarini o’tkazish orqali amalga oshiriladi.

Mazkur nizomga muvofiq talabalar bilimini baholash 5 baholik tizimda amalga oshiriladi. Shunga muvofiq talabalarning bilimi quyidagi mezonlar asosida baholanadi:

• 
  talaba mustaqil xulosa va qaror qabul qiladi, ijodiy fikrlay oladi, mustaqil mushohada yuritadi, olgan bilimini amalda qo’llay oladi, fanning (mavzuning) mohiyatini tushunadi, biladi, ifodalay oladi, aytib beradi hamda fan (mavzu) bo’yicha tasavvurga ega deb topilganda — 5 (a’lo) baho;
  
• 
  talaba mustaqil mushohada yuritadi, olgan bilimini amalda qo’llay oladi, fanning (mavzuning) mohiyatni tushunadi, biladi, ifodalay oladi, aytib beradi hamda fan (mavzu) bo’yicha tasavvurga ega deb topilganda — 4 (yaxshi) baho;
  
• 
  talaba olgan bilimini amalda qo’llay oladi, fanning (mavzuning) mohiyatni tushunadi, biladi, ifodalay oladi, aytib beradi hamda fan (mavzu) bo’yicha tasavvurga ega deb topilganda — 3 (qoniqarli) baho;
  
• 
  talaba fan dasturini o’zlashtirmagan, fanning (mavzuning) mohiyatini tushunmaydi hamda fan (mavzu) bo’yicha tasavvurga ega emas deb topilganda — 2 (qoniqarsiz) baho.
  

Mazkur mezonlar asosida talabaning amaliy mashg’ulotlar va mustaqil ta’lim topshiriqlarini bajarishi, shuningdek uning ushbu mashg’ulotlardagi faolligi fan o’qituvchisi tomonidan baholab boriladi. Talabani oraliq nazorat turi bo’yicha baholashda, uning o’quv mashg’ulotlari davomida olgan baholari inobatga olinadi.
Oraliq va yakuniy nazoratlarni o’tkazish

Oraliq nazorat semestr davomida ishchi fan dasturining tegishli bo’limi tugagandan keyin talabaning bilim va amaliy ko’nikmalarini baholash maqsadida o’quv mashg’ulotlari davomida o’tkaziladi. Yakuniy nazorat esa semestr yakunida talabaning nazariy bilim va amaliy ko’nikmalarini o’zlashtirish darajasini aniqlash maqsadida o’tkaziladi.

Oraliq nazorat turini o’tkazish shakli 3 xildir: Og’zaki so’rov, yozma ish va test.

1. 
   Og’zaki so’rov va Yozma ish. Bunda talabalarga 5 xil topshiriq(savol)dan iborat bilet beriladi. Topshiriqlardan ikkitasi nazariy, qolgan uchtasi esa amaliy ahamiyatga ega bo’lishi tavsiya etiladi. Baholash quyidagi jadval asosida aniqlanadi:
   

O‘zlashtirish bahosi		Talabaning bilimi va faoliyatiga qo‘yiladigan talablar
5	A’lo	berilgan toshiriqlarga ijodiy yondoshgan, mustaqil xulosa va qaror qabul qilgan, ijodiy fikrlay olgan, egallagan bilimini amalda to’la-to’kis qo’llay olgan, mavzuning mohiyatini tushungan, mustaqil ifodalay olgan talabalarga qo’yiladi.
4	Yaxshi	berilgan toshiriqlarga mustaqil mushohada yuritgan, egallagan bilimini amalda qo’llay olgan, mavzuning mohiyatini tushungan, mavzu bo’yicha tasavvurga ega talabalarga qo’yiladi.
3	Qoniqarli	berilgan toshiriqlar mohiyatini tushungan, egallagan bilimini amalda qo’llay olgan, mavzu bo’yicha tasavvurga ega talabalarga qo‘yiladi.
2	Qoniqarsiz	berilgan toshiriqlar mohiyatini tushunmaydigan, fan dasturidagi mavzularni o’zlashtirmagan, mavzu bo’yicha tasavvurga ega bo’lmagan talabalarga qo‘yiladi.

2. 
   Test. Nazoratning bu shaklida standart va nostandart test topshiriqlaridan foydalanish maqsadga muvofiq. Talabalar egallagan bilim, ko’nikma va malakalarni baholashda Blum taksonomiyasi asosidagi nostandart test topshiriqlari muhim ahamiyatga ega. Chunki, bunday nostandart testlar talabalar o’quv maqsadlari ya’ni bilish, tushunish, amaliyotga qo’llash, tahlil, sintez, hulosalash darajasini aniqroq baholash imkoniyatini yaratadi. Shu maqsadda oraliq nazoratning test shakli 25 ta test topshiriqlaridan iborat bo’lib, ulardan 15 tasi standart yana 10 tasi esa nostandart test topshiriqlaridan iborat bo’ladi. Har bir test topshirig’i 0,2 bahodan baholanib, so’ngra barcha berilgan to’g’ri javoblar jamlanib, nazoratning umumiy bahosi quyidagi shkala asosida qo’yiladi:
   

5 (a’lo)	4 (yaxshi)	3 (qoniqarli)	2 (qoniqarsiz)
4,6 – 5,0	3,6 – 4,4	3,0 – 3,4	3,0 dan kam

Oraliq va yakuniy nazorat topshiriqlari kafedra professor-o’qituvchilari tomonidan ishlab chiqiladi va kafedra mudiri tomonidan tasdiqlanadi. Nazorat turini o’tkazish shakli esa kafedra tomonidan belgilanadi.

Oraliq nazorat turini o’tkazish va mazkur nazorat turi bo’yicha talabaning bilimini baholash fan bo’yicha o’quv mashg’ulotlarini olib borgan professor-o’qituvchi tomonidan amalga oshiriladi. Yakuniy nazorat turini o’tkazish va mazkur nazorat turi bo’yicha talabaning bilimini baholash o’quv mashg’ulotlarini olib bormagan professor-o’qituvchi tomonidan amalga oshiriladi.

Yakuniy nazorat turi oliy ta’lim muassasasining tegishli fakultet dekani yoki o’quv-uslubiy bo’lim tomonidan ishlab chiqiladigan hamda o’quv ishlari bo’yicha prorektor tomonidan tasdiqlanadigan Yakuniy nazorat turlarini o’tkazish jadvaliga muvofiq o’tkaziladi.

7. Asosiy va qo'shimcha o'quv adabiyotlar hamda axborot manbaalari

Asosiy adabiyotlar

1. 
   Q.M. Karimov. I.D. Razzoqov. MathCAD va MatLab muhitida ishlash. Oliy oʻquv yurtlari fizika-matematika va kasbiy ta’lim fakultetlari talabalari uchun. Oʻquv- uslubiy qoʻllanma. Qarshi. “Nasaf” nashriyoti, 2014 y. 80 бет.
   
2. 
   П.А.Вельмисов, С.В.Киреев. Дифференциальные уравнения в MathCAD. Учебное пособие. Ульяновск. 2016. 109 с.
   
3. 
   Кирьянов Д.В. Mathcad I5/Mathcad Prime 1.0. СПб.: БХВ-Петербург. 2012. 432 с.
   
4. 
   О.Г.Корольков. Л.С.Чеботарев. Ю.Д.Щеглова. Maple в примерах и задачах. Учебное пособие для вузов. Воронеж, 2011. 82 с.
   

Qo'shimcha adabiyotlar

5. 
   Илм-фан ютуқлари — тараккиётнинг муҳим омили : [Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев Янги йил арафасида 2016 йил 30 декабрь куни мамлакатимизнинг етакчи илм-фан намоёндалари билан учрашди] // Халқ сўзи. -2016.-31 дек.-Б.1. 2017.
   
6. 
   Мирзиёев Ш.М. Танқидий тахлил, катъий тартиб-интизом ва шахсий жавобгарлик –– ҳар бир раҳбар фаолиятининг кундалик қоидаси бўлиши керак. Мамлакатимизни 2016 йилда ижтимоий-иқтисодий ривожлантиришнинг асосий якунлари 2017 йилга мўлжалланган иктисодий дастурнинг энг муҳим устувор йуналишларига бағишланган Вазирлар Маҳкамасининг кенгайтирилган мажлисидаги маъруза. 2017 йил 14 январь. Тошкент : Ўзбекистон. 2017. - 104 6.
   
7. 
   В.А. Охорзин. Прикладная математика в системе MATHCAD: Учебное пособие. СПб.: "Лань".2008.-352 с.
   
8. 
   В.П. Дьяконов. Maple 9.5/10 в математике, физике и образовании– М.:СОЛОН-Пресс, 2006.-720с,
   
9. 
   В.П. Дьяконов. Mathematica 5/6/7. Полное руководство. - М.: ДМК Пресс. 2010,- 624 с.
   
10. 
    George A, Anastassiou and Iuliana F. Iatan. Intelligent Routines. Solving Mathematical Analysis with Matlab, Mathcad, Mathematica and Maple. Springer- Verlag Berlin Heidelberg, 2013- 592 p.
    

Internet saytlari

11. 
    Тесты по информатике и информационным технологиям (http://altnet.ru-mcsmall/index.htm)
    
12. 
    www.mathcad.com
    
13. 
    www .maplesofl.co
    
14. 
    www.intuit.ru
    
15. 
    ek.nuu.uz
    
16. 
    www. pedagog. uz
    
17. 
    wvav. ziyonet. uz
    
18. 
    www. edu. uz