Chomskiy ta`limoti va sintaktik strukturalar Bevosita ishtirokchilar

Chomskiy ta`limoti va sintaktik strukturalar
Bevosita ishtirokchilar (immediate constituents) – sintaktik model hisoblanadi. Bevosita ishtirokchilar metodiga muvofiq tayanch nuqta konstruksiya hisoblana­di. Konstruksiya tarkibidan ishtirokchilar va bevosita ishtirokchilar ajratiladi.¹⁰³ Konstruksiya atamasi ostida ma’noli qismlarning ketma-ket munosabatidan tash­kil topgan butunlik tushuniladi. Ishtirokchilar deb kattaroq konstruksiya tarki- biga kirgan so‘z yoki konstruksiyaga aytiladi. Muayyan konstruksiyaning bevos­ita shakllanishida ishtirok etgan bir yoki bir nechta ishtirokchilarga bevosita ish­tirokchilar deyiladi. Masalan, A’lochi talabalar o‘z vazifalarini aniq va puxta bajaradilar. Bu jumla konstruksiya hisoblanadi, uning tarkibidagi barcha ma’noli so‘zlar («va» bog‘lovchisidan tashqari) ishtirokchilar, bevosita aloqaga kirishgan so‘zlar bevosita ishirokchilar deyiladi. Bunda a’lochi so‘zi talabalar so‘zi bilan, aniq, puxta so‘zlari bajaradilar so‘zi bilan, o‘z so‘zi vazifalarini so‘zi bilan o‘zaro zich bog‘langan. Demak, bevosita ishtirokchilar sintaktik modelda dastlab so‘z birikmalari ajratiladi, so‘ngra ular gap ichida birlashtiriladi.