Kurs ishi pulning mohiyati va asosiy vazifalari reja: kirish pulning kelib chiqishi va mohiyati Pulning vazifalari va ularga tavsif

Elektron pullar.
Banklarning rivojlanishi
, o‘zaro to‘lovlar va hisob –
kitoblar hajmining ortishi, shuningdek, texnika va texnologiyaning 
takomillashuvi natijasida XX asrning ikkinchi yarmidan elektron pullar 
vujudga keldi. Elektron pullarning to‘lov instrumenti bo‘lib –
plastik kartalar 
hisoblanadi. 
Plastik karta 
–
bu pullarni naqdsiz ko‘rinishda ko‘chirish yoki naqd pul 
ko‘rinishda olish imkoniyatini beradigan, ba
nklar va boshqa kredit 
muassasalari tomonidan chiqarilgan nomli to‘lov hujjat hisoblanadi.
Plastik kartalar bank tizimi va undan foydalanuvchilar uchun qulaylik 
jihatlari juda ko‘p. Xususan:
–
kishi 1, 2, 3 mln so‘mni
 hamyonida olib yurolmaydi, lekin plastik kartada 
bunday muammo mavjud emas; 

---

25 
–
hamyoningizdagi pulni yo‘qotsangiz yoki unutib biror joyda qoldirsangiz 
ularni begona shaxs foydalanishi mumkin, lekin plastik kartalardan begona 
shaxslarni foydalanish imkoniyati juda chegaralangan. Chunki ularning 
maxsus paroli mavjud, shu bilan birga
, plastik kartani yo‘qotgan shaxs 
zudlik bilan bankka xabar bersa uning hisobraqamlari bo‘yicha to‘lovlarni 
to‘xtatib qo‘yish mumkin;
–
banklar naqd pullarni tashish, saqlash, ularning hisobini yuritish va 
mijozlarga berish 
kabi qo‘shimcha mehnat va sarf xarajatdan forig‘ bo‘ladi;
–
banklar depozit siyosatidan kelib chiqib foydalanuvchi plastik kartadagi 
vaqtinchalik foydalanmay turgan qoldiq summalariga qo‘shimcha foiz 
to‘lashi mumkin.
O‘zbekistonda plastik kartochkalarni joriy qilish bo‘yicha O‘zbekiston 
Respublikasi Prezidenti va Vazirlar Mahkamasining qator qarorlari qabul 
qilindi. Xususan, O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2004 yil 
24 sentyabrdagi “Plastik kartochkalar asosida hisob –
kitob qilish tizimini 
yanada rivojlantirish chora 
–
tadbirlari to‘g‘risida” 445 –
 sonli Qarori, 
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2006 yil 3 avgustdagi “Plastik 
kartochkalar asosida naqd pulsiz hisob 
–
kitob tizimini yanada 
rivojlantirishga oid qo‘shimcha chora –
tadbirlar to‘g‘risida”gi PQ –
433 
–
sonli va 2010 yil 19 apreldagi “Bank plastik kartochkalaridan foydalangan 
holda hisob 
–
kitob tizimini rivojlantirishni rag‘batlantirish bo‘yicha
qo‘shimcha chora –
tadbirlar to‘g‘risida”gi PQ –
1325 
–
sonli Qarorlari 
shular jumlasidandir. 
Hozirgi kunda barcha tijorat banklari o‘z plastik kartochkalariga ega bo‘lib, 
ularning soni yildan 
–
yilga ortib bormoqda. 
O‘zbekiston tijorat banklari tomonidan
joriy etilgan plastik kartalar bilan 
hisob 
–
kitoblar samaradorligini yanada oshirish maqsadida: 
–
savdo nuqtalarida plastik kartalar bilan hisob 
–
kitoblarni amalga oshirish 
uchun terminallarni ko‘paytirish;
–
ish haqi va unga tenglashtirilgan mablag‘larni plastik kartalarga o‘tkazish 
jarayonini yanada takomillashirish; 
–
barcha bank bo‘limlari boshqa banklarning plastik kartochkalari bo‘yicha 
ham naqd pullarni yechishlishini ta’minlash kabi ishlarni yo‘lga qo‘yish 
lozim. 
Yuqorida qayd etilgan holatlar bo
‘yicha Markaziy
 bank va tijorat banklari, 
tegishli muassasalar, shuningdek, savdo nuqtalaritomonidan amlaga 

---

26 
oshirilayotgan ishlar plastik kartalarni yanada kengroq va samarali 
ishlashiga imkoniyat yaratadi.