Кириш (СЎз боши)

Pedagogik texnologiyaning asosiy tarkibiy qismlari

Pedagogik texnologiya

Motiv

Jarayon

Natija

Ehtiyoj, manfaat, maqsad, qiziqish, havas

Vosita, yo‘l, usul, faoliyat

Ta’lim, tarbiya

Jadvaldagi tarkibiy qismlarning har birining qanday holatda amalga oshirilishi, kim tomonidan bajarilishiga diqqatni qaratish mumkin.

Yuqorida aytilganidek, o‘qituvchi, o‘quvchi, ota-ona (ta’lim ishtirokchilari)ning ehtiyoji, manfaat maqsadlariga muvofiq motivlarni qondirishga pedagogik texnologiya xizmat qiladi. Bu motivlar o‘ziga xos aloqadorlikka ega.
Pedagogik motivlarning o‘zaro bog‘liqliklari

Pedagogik motivlar: ehtiyoj, manfaat, maqsadlar

Jamiyat

Kadrlar tayyorlash

Ota-ona

Farzand tarbiyasi, ta’lim

o‘qituvchi

Kasbiy maqsad, vazifalar, pedagogik ijod

O‘quvchi

Bilim va tarbiya olish, kasb-hunar o‘rganish (qiziqish, havasga ko‘ra)

Pedagogik texnologiyaning asosiy jarayoni o‘qituvchi va o‘quvchi o‘rtasidagi muloqot ko‘rinishida amalga oshiriladi. Muloqot davomida ularning har biri ma’lum faoliyat turini amalga oshiradi.
Pedagogik texnologiya asosiy jarayoni ishtirokchilarining faoliyat turlari

Pedagogik texnologiya jarayoni

o‘qituvchi

o‘quvchi

Tushuntirish, rahbarlik qilish orqali mustaqil bilim olish, fikrlashni o‘rgatish

Tushuntirish, o‘zlashtirish orqali mustaqil bilim olish, fikrlashni o‘rganish

So‘zlash, ko‘rsatish, topshiriqlar berish, nazorat

Diqqatni jamlash, tinglash, kuzatish, topshiriqlar bajarish

Jadvaldan ko‘rinib turibdiki, o‘qituvchi bilan o‘quvchi orasidagi munosabat biri o‘rgatishni, ikkinchisi o‘rganishni taqozo qiladi. Bu pedagogik texnologiyaning asosiy jarayoni hisoblanadi. Bu jarayonda o‘quvchi o‘qituvchi rahbarligida o‘zi bilim oladi, o‘rganadi, o‘zlashtiradi, mustaqil fikrlash ko‘nikmalarini egallaydi.
Pedagogik texnologiya jarayoni serqirra bo‘lib, unga tayyorgarlik ko‘rishning o‘ziga xos tomonlari (bosqichlari) bor. Ular: maqsadlar,mazmun, standart, rejalar, dasturlar, vositalarning tayyorligi, o‘quvchining tayyorligi, o‘qituvchining tayyoligi, metodlar tanlash, boshqaruv, nazorat. Pedagogik texnologiya jarayonining o‘qituvchi, o‘quvchi, metodik va malaka oshirish, ta’lim menejmenti, ta’minot, marketing, diagnostika, monitoring, nazorat kabilar xizmat ko‘rsatuvchilar sanaladi.
Pedagogik texnologiya jarayonida og‘zaki, yozma, ko‘rgazmali, texnik vositalar qo‘llanadi.
Pedagogik texnologiyaning uchinchi tarkibiy qismi pedagogik texnologiya
Natijalaridir. Bu hamma ishtirokchilarga aloqadordir. Bu aloqadorlik, ayniqsa, o‘qituvchi bilan o‘quvchiga tegishli bo‘lib, uni quyidagicha aks ettirish mumkin.

Pedagogik texnologiya jarayoni

o‘qituvchi

o‘quvchi

Davlat ta’lim standartlarini bajarish, pedagogik malaka, ko‘nikma mahoratning ortishi, ijodiy o‘sish.

Bilimlilik, tarbiyalanganlik, mustaqil fikrlash, mustaqil hayotga tayyolik

Raqobatbardoshlik

Bu jadvaldan ma’lum bo‘ladiki, pedagogik texnologiya natijasining eng asosiysi o‘qituvchi va o‘quvchining raqobatbardordoshligini ta’minlashdir. Bunga erishish orqali maktab va pedagogik jamoaning obro‘-e’tibori ta’minlanadi.
Ta’lim tizimi natijalari va uni nomlash borasida ham ayrim oxiriga yetmagan masalalar mavjud, chunonchi, oliy ta’limning yakuniy bosqichi bakalavr va magistr deb nomlansa, undan quyi bosqichdagi ta’lim muassasalarini bitiruvchilar hozircha qanday nomlanishi noaniq bo‘lmoqda.
Shuni ham aytish lozimki, o‘qituvchining tayyorligi, bilimdonligi, pedagogik mahorati talab darajasida hamda o‘quvchining qiziqiqishi, eslab qilishi doimo yuqori darajada bo‘lganda edi, ta’lim jarayonida istalgan usuldan foydalanilsa ko‘zlagan natijaga erishish mumkin edi. Afsuski, hamma vaqt ham shunday holatga to‘g‘ri kelavermaymiz: tajribasi o‘rtacha o‘qituvchi, qiziqishi talab darajasida bo‘lmagan o‘quvchilar to‘g‘ri kelganda pedagogik jarayonni o‘zgartirgan holda maqsadga erishish mumkin. Shuning uchun ham pedagogik jarayonning turli shakllari juda qadimdan paydo bo‘lgan va hozirgacha takomillashib kelmoqda. Ularning har bir shakl va usullaridan maqsad sari foydalanib kelinmoqda. Demak, har bir usulning yutuqlari bilan birga kamchiliklari ham mavjuddir.