Жаћон иќтисодиёти ва дипломатия университети

Iqtisodiyotni tartibga solish.
Soliqlar siyosati 
 
Bozor mexanizmining samarali ishlashi uchun raqobatga asoslangan iqtisodiy usullarning 
iqtisodiy-ijtimoiy jixatdan zarurati tug‘ilgan davlat usullari bilan maqbul ravishda uzviy bog‘lash 
kerak bo‘ladi. 
Davlat tomonidan iqtisodiyotni tartibga solish shuning uchun muhimki, bozor usullari o‘z 
holicha shunday og‘ishlarga, nomutanosiblik va ziddiyatlarga olib keladiki, buning oqibatlari 
xatarli bo‘lishi mumkin.
Binobarin, ijtimoiy bozor iqtisodi konsepsiyasi, o‘zining sof ko‘rinishida (davlat 
aralashuvisiz) xususiy xo‘jalik xuddi keng ko‘lamdagi markazlashgan rejalashtirish kabi 
muqarrar ravishda iqtisodning samarasiz faoliyat ko‘rsatishiga olib kelishi mumkin. 
Shuning uchun ham ijtimoiy bozor xo‘jaligining asosiy g‘oyasi quyidagidan iborat: 
"bozor erkinligi tamoyili ijtimoiy uyg‘unlikni saqlash tamoyiliga hamohang bo‘lishi kerak".
Ana shu nazariya tarafdorlari tan oladilarki, "iqtisodni tartibga solish, faoliyatni 
muvofiqlashtirish jarayoni birinchi navbatda bozor orqali amalga oshirilishi lozim. Biroq, bu 
holda davlat bozor jarayonlarining rivoji ijtimoiy jihatdan nomaqbul va adolatsiz natijalarga olib 
kelish xatari tug‘ilgan paytdagina ahvolni tuzatadigan u yoki bu tadbirlar orqali aralashishi 
lozim". 
Shubhasiz, davlat tomonidan amalga oshiriladigan tartibga solish darajasi bir tekisda 
bo‘lmay, mavjud vaziyatlarga qarab o‘zgarib turadi. Biroq, u muayyan chegaradan pastga tushib 
ketmasligi shart, aks holda takror ishlab chiqarish jarayoniga imkon qolmaydi. 
1990-yillarning boshlariga kelib bozor iqtisodiga o‘tgan yetakchi mamlakatlarda davlat 
tomonidan tartibga solish iqtisodning 1/3 qismini qamrab oldi, moliya va kreditni tartibga solish 
esa butun iqtisodga yoyildi. 
Davlat tomonidan amalga oshiriladigan iqtisodni tartibga solish va barqarorlashtirishdagi 
eng asosiy vositalardan biri soliqlar siyosatidir, xarajatlarga oid hukumat qarorlari, soliq 
yig‘imlari iqtisodiy subyektlarning faoliyatini bir maromga solib turadi.
Yevropa Ittifoqi mamlakatlarida kompaniyalardan olinadigan soliqlar 34% atrofida, 

---

Lyuksemburgda 4b%gacha, Germaniyada qayta investitsiya qilingan daromaddar bo‘yicha 
50%ni tashkil qiladi.