Ingeneriyasi

Propiovit  –  qumrang  kukun,  1g  preparat  4-6  mlrd.  bakteriya  va  80-100 
mkg  B
12
  vitamini  saqlaydi.  Buzoqlarda,  cho„chqa  bolalari  va  jo„jalarda 

---

 
105 
oshqozon  –  ichak  kasalliklarini  davolashda  ishlatiladi.  Propiovitdan 
foydalanganda  hayvonlarning  rivojlanishi  me‟yoriga  tushib,  ularning  yu?umli 
kasalliklarga chidamliligi oshadi. 
Qishloq xo„jaligida ishlatiladigan eng muhim ferment preparatlari 
 
Nomi 
Ishlatilish sohasi 
Amilosubtilin 
GZx 
qishloq  xo„jalik  hayvonlari  va  parrandalar  ozuqa  ratsioniga 
qo„shimcha, fermentative gidrolizatlar tayyorlash; oshqozon va 
parazitar kasalliklarining oldini olish va davolash 
Protosubtilin 
GZx 
qishloq  xo„jalik  hayvonlari,  parrandalar,  baliqlar  ratsioniga 
qo„shimcha;  105rganic105sm105105  gidrolizatlar  tayyorlash; 
oshqozon va parazitar kasalliklarining oldini olish va davolash 
Glyukovamorin 
Px 
Buzoqlar,  qo„zilar,  cho„chqa  bolalari  ozuqasiga  qo„shimcha, 
kartoshka, 
dukkakli 
o„simliklar, 
somon 
va 
boshqa 
o„simliklarni siloslash 
Glyukovamorin 
P10x 
Yirik  shoxli  hayvonlar  va  cho„chqa  bolalarining  ozuqa 
ratsioniga qo„shimcha 
Pektofoetidin 
P10x 
Achitqi zamburug‟larini gidrolizlash 
Amilorizin PZx 
Buzoqlar 
va 
cho„chqa 
bolalarining 
ozuqa 
ratsioniga 
qo„shimcha; kartoshkadan silos tayyorlash 
Drojjelitin GZx 
Ferment gidrolizati tayyorlash 
Selloviridin  
Yirik  shoxli  hayvonlar  va  parrandalar  ozuqa  ratsioniga 
qo„shimcha; o„simlik chiqindilari gidrolizi,o„simliklardan silos 
tayyorlash 
Glikozidaza GZx  qishloq  xo„jalik  hayvonlari  va  parrandalar  ozuqa  ratsioniga 
qo„shimcha; ferment gidrolizatlari tayyorlash 
Lizosubtilin 
G10x 
Ferment  gidrolizatlari  tayyorlash;  yirik  shoxli  hayvonlarning 
parazitar kasalliklarini oldini olish va davolash 
Sellolignorin Px 
 
O„simlik  chiqindilarini  gidroliz  qilish;  somon  va 
dukkakli o„simliklar o„tlaridan silos tayyorlash 
Sellokandin GZx  O„simlik  chiqindilarini  gidroliz  qilish;  somon  va  dukkakli 
o„simliklarni  
Lizotsim GZx 
Qishloq xo„jalik hayvonlari va parrandalar ozuqa ratsioniga 
qo„shimcha; parazitar kasalliklarning oldini olish va davolash 
Izoh:  P-yuzaki,  quruq  ozuqa  muhitida  ekilib,  olingan  fermentlar  (P-yuza  qismda);  G-suyuq 
ozuqa  muhitida,  fermentyorlarda  ekib  olingan  fermentlar.  3  yoki  10-rahamlari  fermentlarning 
tozalik koeffitsienti (3-quruq ferment preparati; 10-tozalangan ferment preparati) lari. 

---

 
106 
Propitsid  va  azototsid  –  hayvonlarning  oshqozon  –  ichak  yo„lida  kerakli 
biotsenoz  hosil  bo„lishiga  xizmat  qiladi,  ayniqsa  disbakterioz  kasalliklariga 
qarshi samarali biopreparatlardir. 
Bakteriyalar 
chaqiradigan 
oshqozon-ichak 
kasalliklariga 
qarshi 
ishlatiladigan  106rganic106s  preparatlar  quyidagilar  asosida  tayyorlanadi: 
Bac.subtilis,  licheniformis,  mucilaginosis.  Bu  turga  mansub  bakteriyalar 
fermentlar,  vitaminlar,  antibiotiklar  va  gormonlar  sintez  qilish  imkoniyatiga 
egadirlar. 
Biotexnologiya  sohasida  faoliyat  ko„rsatadigan  olimlar  va  mutaxassislar 
oldilariga  qo„yilgan  muhim  vazifalardan  biri  –  hayvonlar  oshqozon  –  ichak 
yo„lining  ekotizimida  yashay  oladigan,  tsellyuloza  va  boshqa  o„simlik 
polimerlarini  parchalay  oladigan,  almashinmaydigan  aminokislotalar  va 
vitaminlarni  yuqori  darajada  sintez  qila  oladigan  mikroorganizmlarning 
hosildor    shtammlarini  yaratish    va  ularni  chorvachilik  amaliyotiga  tadbiq 
etishdir. 
 Shuningdek, 
kovush 
qaytaradigan 
hayvonlarning 
xalqumidagi 
mikroflorani 
chuqurroq 
o„rganish  (xalqumda-ozuqa  70-80%  gacha 
parchalanadi)  bu  mikroflorani  hayvon  organizmiga  foyda  keltiradigan 
yo„nalishda  kengaytirish,  ularning  faolligini  bir  me‟yorda  ushlab  turish 
jarayonlarini boshqarishdan iboratdir.  
Xalqum – bu anaerob mikroorganizmlarni to„xtovsiz o„stirishning tabiiy va 
yuqori  faollikga  ega  bo„lgan  tizimidir.  Xalqumda  bakteriyalardan  – 
Ruminococcus,  Bacteroides,  Butyrivibrio,  Clostridium,  Eubacterium  va 
boshqalar,  shuningdek,  eng  106rga  hayvonlardan  –  Diplodinium,  Entodinium, 
Ophryoscolex,  Jsotricha  va  boshqalar  uchraydilar.  Xalqumning  shilimshiq 
qavati  o„zining  fermentini  hosil  qilmaydi,  shuning  uchun  ham  ovqat  hazm 
bo„lishi to„liqicha mikroorganizmlar fermentlari tomonidan amalga oshiriladi.  

---

 
107 
Mana  shu  mikroorganizmlarning  hayot  faoliyati  tufayli,  kovush 
qaytaruvchi  hayvonlarning  ozuqasida  bo„lgan  deyarli  barcha  biopolimerlar 
(murakkab  uglevodlar  kraxmal,  107rgani  moddalari,  gemitsellyulozalar, 
kletchatka,  disaxaridlar),  oqsil  va  lipidlar  parchalanadilar,  monosaxaridlar  esa 
(glyukoza, fruktoza, mannoza) bijg‟iydilar. Murakkab moddalarning gidrolizida 
paydo  bo„lgan  monosaxaridlar,  aminokislotalar,  va  yog‟  kislotalar  hayvonlar 
tomonidan  energiya  manbai  sifatida  va  biosintez  jarayonlarida  sarflanadi. 
Mikroorganizmlarning o„zlari ham nobud bo„lganlaridan keyin xalqumda qayta 
ishlanadi  va  hayvonlar  uchun  sifatli  oqsil,  almashinmaydigan  aminokislotalar, 
to„yinmagan yog‟ kislotalari, vitaminlar manbai bo„lib xizmat qiladilar. 
Mikroorganizmlarning hosildor shtammlarini va hayvonlarning oshqozon – 
ichak  yo„li  ekotizimini  yaratishda  odatdagi  selektsiya  hamda  zamonaviy  gen 
muhandisligi  va  hujayra  biotexnologiyasi  usullaridan  mutagenez,  klonlash 
usullaridan  keng  foydalanilmoqda.  Bu  usullardan  foydalanish  hayvonlar 
oshqozon-ichak  yo„li  ekotizimini  maqsadga  yo„naltirilgan  holatda  o„zgartirish, 
ozuqa  moddalarning  so„rilishini  yaxshilash,  foydali  moddalar  sintezini 
kuchaytirish,  107rganic107  mikroorganizmlarning  o„sib,  ko„payishini  oldini 
olish imkoniyatlarini yaratadi.