Ingeneriyasi

3)  Kislota-ishqoriy  kataliz.  Boshqa  katalizatorlardan  farqli  ravishda 
ferment  faol  markazida  aminokislota  qoldiqlarining  funktsional  guruhlari 
kislota  va  ishqor  xossalarini  namoyon  qiladi.  Shu  sababdan  ferment  katalitik 
hujum  vaqtida  protonlarning  aktseptor  va  donor  vazifalarini  bajaradi,  bunday 
imkoniyat odatdagi katalizatorlarda mavjud emas. 
Faol  markazga  substratni  birikishida  uning  molekulasiga  katalitik 
markazning  elektrofil  va  nukleofil  guruhlari  ta‟sir  qiladi  va  kislota-ishqor 
guruhlari  hujum  qilgan  substrat  qismlarida  elektron  zichlikning  qayta 
taqsimlanishiga olib keladi. Bu esa substrat molekulasida qayta taqsimlanish va 
bog`larning  uzilishini  yengillashtiradi.  Katalitik  markazida  gistidin  bo`lgan 
fermentlar  ko`proq  kislota-ishqoriy  katalizni  namoyon  etadi.  Gistidin 
blokirlangan  holatlarda  ferment  faolligini  yo`qotadi.  Kislota-ishqoriy  kataliz 
gidrolaza,  izomeraza  va  liazalarga    xos  bo`lib,  ko`proq  kovalent  kataliz  bilan 
birgalikda amalga oshadi. 
10) 
Kovalent kataliz faol markazning katalitik guruhlari va substrat orasida 
kovalent  bog`lar  hosil  qiladigan  fermentlarda  kuzatiladi.  Kovalent 
ferment-substrat  oraliq  mahsulotlari  turg`un  emas  va  reaktsiya 
mahsulotini  ajratgan  holda  oson  parchalanadi.  Ko`pchilik  fermentlar 
uchun  bayon  etilgan  mexanizmlarni  birgalikda  amalga  oshishi  
ularning yuqori darajadagi katalitik faolligini ta’minlaydi.