«Ijtimoiy menejment» fanining sillabusi

Nazorat  savollar: 

«Ijtimoiy injeneriya» tushunchasi nima? 

Nima uchun «ijtimoiy injeneriya» tushnchasi turli olimlar tomonidan turlicha 

qabul qilinadi? 

«Ijtimoiy injeneriya»ning ustunlik va kamchiliklari nimadan iborat? 

 

 

Tayanch so’z va iboralar 

Injenering. Obyektiv model. Faktorli model. Evristik model.  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

135 

 

16-MAVZU. FIRMANI KONTSEPTUAL - STRATEGIK 

BOSHQARISH 

 

REJA: 

 

16.1.Kontseptual – strategik boshqaruv ahamiyati 

16.2.Strategik boshqaruvni amalga oshirish jarayoni 

16.3.Strategik boshqaruvda marketingning vazifasi 

16.4.Krizisdan chiqishning asosiy mexanizmi 

 

16.1.Kontseptual – strategik boshqaruv ahamiyati 

 

Iqtisodiyotning asosiy tarmog’idan biri korxona (firma) hisoblanadi. Keyingi 

ikkinchi  va  uchinchi  o’n  yilliklar  ichida  firma  ichidagi  qayta  qurish,  iqtisodiyoti 

rivojlangan mamlakatlarda barcha xo’jalik mexanizmini qayta tashkillash-tirishga 

sabab bo’ldi. Jumladan Janubiy Amerika, Yaponiya, Farbiy Yevropa. 

Boshqaruv postulatlarni mamlakatlarda qayta ko’rib chiqish 70 yillar ohirida 

turli  xil  qarama-qarshiliklarni  engib  o’tish  yo’lini  qidirish  sharoitida  boshlandi. 

Ularga:  ekstensiv  o’sish  imkoniyatlarini  tugalanganligi,  energetik  krizis,  mehnat 

unumdorligini o’sish sur’ati tushishini kiritishimiz mumkin. 

Bozor iqtisodiyotiga o’tish davrida  bizning  mamlakatimizda shu narsa ayon 

bo’ladiki buyruqbozlik boshqaruv tizimi sharoitida «ishlovchi» barcha boshqaruv 

postulatlari  va  amaliy  tajribalar  nafaqat  yaxshi  ishlamayapti  balki  umuman  bozor 

sharoitiga  to’g’ri  kelmaydi.  Shuning  uchun,  hozirgi  paytda  yangi  boshqaruv 

falsafasiga  asoslangan  xolda,  g’arb  firmalarining  tajribasini  hisobga  olgan  holda  

ichki boshqaruvni qayta qurish korxonani bankrotlikdan asrash asosiy vazifa bo’lib 

qoldi.  Bugungi  kunda  g’arb  tajribasini  o’rgangan  holda  shuni  aytish  kerakki, 

zamonaviy  lider  firmalari  raqobatchilarining  tajribalarini  o’zlariga  oldilar,  lekin 

ularning faoliyatlarini chuqur mantiqiy tahlil qilmadilar. 

Bugungi  kunda  menejmentning  asosiy  mashhur  tushuncha-laridan  biri 

«noaniqlik»  tushunchasi  «bilmaslik»  emas,  balki  xarakat  sharoitlarining  doimiy 

o’zgarishidir.  Shu  narsa  aniq  bo’lmoqdaki,  faqat  ma’muriy  vositalar  bilan  past 

samarador-likka  erishilmoqda  -  yangi, boshqacha  bir  innovatsion  boshqaruv  talab 

etilmoqda.  Shuni  takidlash  kerakki,  firmani  innovatsion  boshqaruv  kontseptual  - 

strategik bo’lishi mumkin emas. 

Yangi  boshqaruv  falsafasini  rivojlanishi  bilan  quyidagi  xatoliklar  yuzaga 

chiqmoqda:  

Masalan:  qiyin  boshqaruv  muammolari  xal  qilishda  oddiy  usullar  orqali 

amalga  oshirilmoqda  (misol,  korxona  boshqa-ruvini  almashtirish  va  kadrlarini 

qayta joylashtirish) shuning uchun zamonaviy  menejment  muammoni kontseptual 

strategik fikrlash orqali xal etishni talab qiladi, jumladan:  

---

136 

 



  sistemali yondashuv printsiplardan keng amaliy foydalanish; 



  boshqaruv  samaradorligining  asosiy  kriteriyalarini  xamda  tushunchalarini 

ko’rib chiqish; 



  tashkiliy tuzulmani shakllantirishning yangi tamoyil-larini qulash.  

70 yillarda rivojlangan Yevropa mamlakatlarida odatiy tashkiliy tuzulmadagi 

kamchiliklar  aniq  namoyon  bo’la  boshlagan  edi  va  bu  xolatni  ilmiy-texnikaviy 

sohadagi  faoliyatlarda  vakolatlarni  va  mas’uliyatlarni  taqsimlash  muammolarini 

yuzaga chiqqanligi bilan bog’lash mumkin. 

Bu va boshqa xolatlar tashkilotchilik strukturasini eng samaralisini qidirishga 

olib keldi.  

80 yillarga kelib yangi «jimjit» boshqaruv revolyutsiya» nomini olgan yangi 

paradigma yuzaga chiqdi. 

Ushbu yangi boshqaruv paradigmasiga asosan g’arb menej-mentida ekstirmal 

qarorlar  qabul  qilish  asosida  boshqaruv  sistemasini  qo’llaydilar.  Menejerlar 

strategik  boshqaruvga  ko’p  murojat  qilishadi  chunki  yangi  yondashuvni  talab 

qiladigan zamonaviy iqtisodiy hayotni realligi asosida tashqi muhitdagi  birdaniga 

yuz beradigan o’zgarishlarni ko’rish imkoniyat beradi.