«Ijtimoiy menejment» fanining sillabusi

 

14.4.Munitsipal hamjamiyat rivojlanishining kontseptsiyasi 

 

Yangi  munitsipal  xamjamiyat  asosiga  nimani    ko’yish  mumkin  va  integral 

natijaga erishish uchun nimalar qilish kerak? Mahalliy hamjamiyatning eng ustivor 

rivojlantirish strategiyasi bo’lib ijtimoiy strategiya hisoblanadi.  

Munitsipal  xamjamiyat  rivojlanishining  kontseptsiyasining  boshqa  bir 

universal texnologiyasi bo’lib, maqsadli rivoj-lanishni almashtirmagan holda oddiy 

usullar orqali (bozor xo’jaligi, reforma) yashash sifatini oshirish hisoblanadi.  

Bunday  ish  yuritish  birinchidan,    jaxon  tajribasiga  mos  tushadi,  munitsipal 

xamjamiyat  maksadini  iqtisodyot  emas,  balki  ijtimoiy  parametlar  belgilaydi. 

Ikkinchidan, munitsipal ta’lim strategik maqsadlarini tuzish va olib chiqish tizimni 

o’zgartiradi. Buning  asosida quyidagi proektlar chiqadi: 



 

birinchidan,  munitsipal  hamjamiyat  daromadlarini  oshirish,  kambag’allar 

yo’q sharoitni tashkil qilish, faqat boylar va juda boylar mavjud;  



  ikkinchidan,  salomatlikni  mustahkamlash,  buning  natijasida  aholining 

hayot davomiyligi  85 yoshni, bir ishchiga  yiliga 1 kun kasal to’g’ri kelsin; 



  uchinchidan, ijtimoiy himoya. 

Bu  maqsadlarga  erishish  uchun  korporativ  usuldan  foyda-lanish  kerak. 

Natijada quyidagi masalalar hal bo’ladi: 



 

kasalliklarsiz uzoq umr ko’rish, ijodiy va ijtimoiy faollik; 



 

halqning yuqori daromadi, oilalar o’zlarini byudjet-larining faqatgina 10%  

oziq-ovqatga sarflashadi; 



 

o’sib  kelayotgan  avlod  ishlayotgan  halq  va  nafaqaxo’rlar  birga  teng 

huquqli mulkdorga aylanishadi; 



  halq- o’zi yashayotgan joyning egasi va xo’jaini. 

---

126 

 

Birinchi  marotaba  munitsipal  hamjamiyat  maqsadlari,  uni  amalga  oshirish 

mexanizmlari, yashovchilarning birlamchi qizi-qishlari bilan hamohanglashgan, bu 

narsa zamonaviy motivlarni ochadi (faoliyatiga), boshqacha bir hayotiy sifatga o’z-

o’zini  boshqarishni  rivojlantirishga  olib  keladi.  Munitsipal  ham-jamiyat 

innovatsiyalashgan  strategiyasi  boshqacha  bir  umumjamiyat  hayotiy  munitsipal 

ta’lim printsiplariga asoslanadi: 

Munitsipal hamjamiyat yashovchilar - bu bir chegara ostidagi joy emas, balki 

odamlarning ijtimoiy jamiyati. 

Korporativ  qiziqishlar  bir  oila  va  har  bir  odam  qiziqishi  orqali  amalga 

oshiriladi. 

Halqning iqtisodiy mustaqilligi shaharning ijtimoiy - iqtisodiy muammolarini 

echish sharti sifatida yuzaga chiqadi. 

Munitsipal  hamjamiyatning  regional  jamiyat  bilan  aloqalari  shartnoma 

asosida amalga oshirilishi. 

Tadqiqot    proektida  strategiyani  ishlab  chiqish  jarayoni  va  uni  realizatsiya 

qilish texnologiyasi bir nechta bosqichlarni o’z ichiga oladi. 

Rejadan oldin:  

a)  strategik  rejalashtirish  uchun  g’oyalar  o’rganiladi.  Buning  asosiga  hayot 

sifatini oshirish  salomatlikni mustahkamlash yotadi. 

b)  mahalliy  darajada  demokratik    tarzda  qabul  qilingan  qarorlar  amalga 

oshiriladi. 

Birinchi  bosqichda  munitsipal  hamjamiyat  holatini  ijtimoiy  iqtisodiy 

diagnostikasi  amalga  oshiriladi,    pozitsiya  aniqlanadi  -  kim  biz  (soni  mashg’uloti 

daromadi va boshqalar). 

Ikkinchi bosqich, strategik rivojlanishining texnolo-giyasini tanlash turida va 

bu  texnologiya  yashovchilarning  qiziqishlariga  javob  bermog’i  lozim.  Texnik 

tarzda quyidagilar hal etiladi: 

a) mahalliy iqtisodiyotni rivojlanishini qanday tezlash-tirish mumkin; 

b)  strategiyani  qanday  tanlash  zarur,  uning  ijobiy  va  salbiy  tomonlarini 

hisobga olgan holda. 

v) mavjud dasturlarni yangi strategiya asosida qanday baholash kerak; 

Uchinchi bosqich, mavjud bo’lgan alternativlardan rivoj-lanish strategiyasi va 

uni  amalga  oshirish  texnologiyasi  qabul  qilinadi,  bu  holat  orqali  quyidagilarni 

aniqlash mumkin: 

a) qo’yilgan maqsadlar uchun resurslar etarligini; 

b) mavjud resurslardan unumli foydalanish uchun nima qilish kerak; 

v)  rivojlanish  dasturini  amalga  oshirish  uchun  aniq  yo’llar  qanday  degan 

savolga javob beradigan turli dasturlar, metod-larni taqdim etilganligi; 

g) munitsipal ta’lim rivojlanish ko’rsatkichlari qayta ishlanadi, bularga esa:  

---

127 

 



  Iqtisodiyotning  agrar  sektori  va  ishlab  chiqarishni  rivojlantirish 

maromidaligi; 



  Innovatsiyalarni, texnologiyalarni singdirish darajasi; 



  Jamiyat hayotini demokratiyalashuvi; 



  Jamiyat fikri, tavsifnomasi boshqaruv organlari faoliyatlarini baholash; 



 

Munitsipal ta’limning kadrlar tayyorlanishini baholash; 



 

Munitsipal ta’lim ma’naviy va moddiy texnika bazasi holati; 



 

Munitsipal  ta’lim  regionlardagi  mavjud  resurslardan  foydalanishning  

samaradorligi; 



  Ilm-fan, savdo, ta’lim, sog’liqni saqlash sohasidagi ijtimoiy rivojlanishning 

ko’rsatkichlari; 



 

Ekologik vaziyat ko’rsatkichlari. 

To’rtinchi bosqich, faoliyat texnologiyasi unga tashkilotning resurslari asosiy 

boshqaruv  va  tashkilotchilik  modellari  va    ushbu  modellar  munitsipal  ta’lim 

rivojlanish  strategiyasini  mahalliy  hokimiyat  organlari  bilan,  sanoat  -  moliyaviy 

tashkilotlar bilan va munitsipal ta’lim halqi hammasi bilan birgalikda bog’liq.  

Umuman  munitsipal  ta’lim  kontseptsiyasini  ishlab  chiqarishda  munitsipal 

ta’lim  xususiyatlarini  aniqlash,  iqtisodiy  hayot  xarakteristikasi  va  rivojlanish 

mexanizmlarini aniqlash ko’zda tutiladi. 

Kontseptsiyada avtorlar nafaqat ijtimoiy-iqtisodiy rivoj-lanish dasturini, balki 

munitsipal ta’limda ijtimoiy boshqaruvining vazifalarini ham aniqlab beradilar va 

oxirgi holatda quyidagilar baholanadi: 

  -  oila byudjeti va har  birining salomatligi darajasiga qarab  odamning  hayot 

sifati; 

- munitsipal ta’limda hayotiy sifat integral ko’rsatkichlari: 

ekologiya, salomatlik va axolining oziq - ovqati; 

barcha yashovchilvrning daromadlari va moddiy ta’minlan-ganlari; 

11 xo’jalik faoliyati natijalari; 

ijtimoiy  aloqalar  holati  munitsipal  ta’lim  rivojla-nishining  krizisga  qarshi 

kontseptsiyasida boshqa mexanizmlar taqdim etilgan. 

Munitsipal  ta’lim  rivojida  krizisga  qarshi  kontsep-tsiyasida  bir  qancha 

mexanizm  ko’rsatilib  o’tilgan.  Ulardan  biri  munitsipal  ta’limni  korporativ 

boshqarish texnologiyasi. bu proektda bir qator moliyaviy-iqtisodiy texnologiyalar 

berilgan.  Ularning  barchasi  ushbu  g’oyani  realizatsiyalash  uchun  yo’naltirilgan. 

Shunga monan u proektda quyidagilar taqdim etiladi: 

munitsipal  ta’lim  iqtisodiyotini  normal  rivojlanishini  ta’minlaydigan,  uning 

moliyaviy infratuzilmasini yaxshilay-digan texnologiyalar; 

mavjud  moliyaviy  resurslar,  hamda  texnologik  baza  va  «nou-xau»  ni 

---

128 

 

baholaydigan metodikalar. 

Umuman krizisga qarshi rivojlanish strategiyasini mahalliy va umuman butun 

jamiyatni sistemali krizisdan olib chiqishning qanday asosiy yo’nalishi bor degan 

savolga  javob  sifatida  xo’jalik  hayotini  korporativ  metod  orqali  tashkil-lashtirish 

ta’kidlanadi. 

Ho’jalik yuritishning korporativ metodi orqali markaziy hokimiyat bilan o’z-

o’zini  boshqaruv  orgnalari  o’zaro  aloqalari  muvozanatlashtiriladi,  resurslarni 

taqsimlashda  ratsional  yo’l  tanlanadi  va  boshqalar  mohiyatdan  xo’jalik 

yuritishning  korporativ  shakllari  jamiyati  o’rta  mulkdorlarni  paydo  bo’lishiga 

sharoit yaratadi. 

Qisqa xulosalar 

«Qisqa  dasturlar»dagi  zamonaviy  boshqaruvning  zararligi.  Mahalliy 

xamjamiyatni 

krizisga 

qarshi 

kurashni 

rivojlanti-rishning 

zamonaviy 

kontseptsiyasi.  Aholini  xokimiyatdan  bezib  qolish  xolati  masalalarini  echishning 

mexanizmlari.  Mahalliy  xamjamiyatni  rivojlantirishda  ijtimoiy  strategiyaning 

mohiyati  va  ularni  amalga  oshirish  texnologiyalari.  Mahalliy  o’z-o’zini 

boshqarishning  huquqiy  va  moddiy  texnik  bazasini  rivojlantirish.  Mahalliy 

xamjamiyatda  strategik  rejalash-tirishning  bosqichlari.  Xududiy  resurslardan 

kompleks foydalanish texnologiyalari.