«Ijtimoiy menejment» fanining sillabusi

 

12.2.Motivatsiya muhitini yaratish texnologiyalari 

 

Innovatsiya muhitini yaratish texnologiyalari  ikki bosqichni o’z ichiga oladi. 

Birinchi  bosqich-ob’ektiv  o’zgarishlarni  o’z  ichiga  oladi,  ya’ni  iqtisodiy 

o’zgarishlarni. 

Ikkinchi  bosqich  -  odamlarni  fikrlash  doirasini  o’zgarti-rish,  boshqarishning 

innovatsion maqsadlarini belgilash kabi sub’ektiv o’zgarishlarni o’z  ichiga oladi. 

Bu ikki bosqich o’zaro uzviy bog’liq va shu bilan birga nisbatan mustaqildir. 

Innovatsion texnologiyalar juda tez sur’atlarda ishlab chiqilishi mumkin, lekin bu 

ikki bosqichning amalga oshish muddatlari o’rtasidagi farqning ortib ketishi yangi 

g’oyalarning talab qilinmay qolib ketishiga sabab bo’ladi. Bu muammoni baholash 

shuni ko’rsatadiki, yangi g’oyalarning talab qilinmasdan qolib ketish darajasi juda 

yuqori.  Bu  holat  ayniqsa,  Sobiq  Ittifoq  davlatlari  va  Rossiyada  juda  ayanchli 

ahvolda.  Fan  va  intellektual  qobiliyatning  himoyalanmaganligi  siyosiy 

boshqaruvchilarga noto’g’ri qarorlarini o’z vaqtida to’g’irlash imkonini bermaydi. 

Bu esa qarorlarni qabul qilishda mas’uliyatsizlikni vujudga keltiradi va mansabdor 

shaxslarning  malakasiz  va  loqayd  bo’lishiga  sabab  bo’ladi.  Bunday  holat  bilimli 

boshqaruvdan mahrum bo’lgan jamiyatga juda qimmatga tushishi mumkin, chunki 

bunday  jamiyat  o’z  maqsadiga  turli  inqirozlar  va  qonli  to’qnashuvlar  orqali 

erishishi  mumkin.  Barcha  rivojlangan  mamlakatlar  ta’lim,  sog’liqni-saqlash  va 

ijtimoiy  himoyaning  uzoq  muddatli  dasturlariga  ega.  Bu  dasturlar  iqtisodiyotning 

barcha  sohalarini  qamrab  olgan:  masalan,  AQShning  bir  yillik  ijtimoiy  soha 

xarajatlari  trillion dollar  atrofida. AQShda  mingdan ortiq  uzoq  muddatli dasturlar 

ishlab chiqarilgan. Bu dasturlarning bajarilishi ijtimoiy sohada katta o’zgarishlarga 

sabab bo’ldi. 1979 yil Yaponiyada «jamiyat ravnaqining yapon modeli» ni qurish 

uchun etti yillik iqtisodiy va ijtimoiy rivojlanish dasturi ishlab chiqilgan. 

Industrial  davlatlarda  rejalashtirish  iqtisodiy  va  ijtimoiy  hayotning  barcha 

yo’llanmalari  bo’ycha  mikro  va  makro  darajada  amalga  oshiriladi.  Masalan, 

faqatgina Yevropa Ittifoqi davlatlarida energiyani tejashga qaratilgan 600 dan ortiq 

dastur  amal  qilmoqda.  Bu  va  boshqa  iqtisodiy  rivojlangan  davlatlarda  resurslarni 

tejash  siyosati  amalga  oshirilmoqda.    Mavjud  vaziyatdan  kelib  chiqqan  holda, 

hukumat resurs tejashning hukukiy yoki ma’muriy usullaridan foydlanadi.  

Mamlakatda  resurslardan  oqilona  foydalanmaslikning  sababi,  davlat  dasturi 

emas,  balki  uni  amalga  oshirish  mexanizmlarining  byurokratlashganligi  va 

markazlashganligidir,  ba’zi  hollarda  xo’jalik  mexanizmining  o’rniga  ma’muriy 

---

113 

 

tartibga  solish  usullari  qo’llanilgan.  Markaziy  boshqaruv  organlarining  noto’g’ri 

rejalashtirishi natijasida yuzlab milliard so’m miqdoridagi moddiy-texnik, valyuta 

va tabiiy resurslar noto’g’ri sarflangan.