Yulduz va sayyoralar, boshqa xil osmon jismlarining atoqli oti bosh harf bilan boshlanadi: Hulkar, Qavs, Mirrix (yulduz va sayyoralar nomi), Tinchlik dengizi (Oydagi relyef nomi). Kichik harf bilan yoziladigan yer, quyosh, oy kabi turdosh otlar sayyora nomi bo‘lib kelgandagina bosh harf bilan yoziladi: Yer Quyosh atrofida, Oy Yer atrofida aylanadi.
Madaniy-maishiy va savdo korxonalariga, adabiyot va san’at asarlariga, sanoat va oziq-ovqat mahsulotlariga, shuningdek, transport vositalari, sport inshootlariga qo‘yilgan nomlar bosh harf bilan boshlanadi: “Tong” (mehmonxona), “Saodat” (firma), “Navro‘z” (xayriya jamg‘armasi), “Kamalak” (matbaa birlashmasi), “Milliy” (stadion), “Qutlug‘ qon” (roman), “Tanovar” (kuy), “Damas” (transport vositasi), “Artel” (sovutgich) kabi.
Muhim tarixiy sanalar va bayramlarning nomlari tarkibidagi birinchi so‘z bosh harf bilan boshlanadi: Mustaqillik kuni, Xotira kuni, Ramazon hayiti, Qurbon hayiti, Navro‘z bayrami kabi.
Davlatlarning, davlat oliy tashkilotlari va mansablarining, xalqaro tashkilotlar nomidagi har bir so‘z bosh harf bilan boshlanadi: O‘zbekiston Respublikasi, Rossiya Federatsiyasi, Misr Arab Respublikasi, O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti, O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Raisi, O‘zbekiston Respublikasi Oliy Sudining Raisi, Birlashgan Millatlar Tashkiloti, Shanxay Hamkorlik Tashkiloti kabi.
Boshqa tarkibli nomlarda oliy mansabni bildiruvchi birinchi so‘zgina bosh harf bilan boshlanadi: Bosh vazirning o‘rinbosari, Mudofaa vaziri, Yozuvchilar uyushmasi, O‘zbekiston Milliy tiklanish demokratik partiyasi kabi.
Vazirlik va idoralar, korxona va tashkilotlar nomi tarkibidagi birinchi so‘z bosh harf bilan boshlanadi: Sog‘liqni saqlash vazirligi, Xalq ta’limi vazirligi, Fan va texnika davlat qo‘mitasi, Fanlar akademiyasi, Tilshunoslik instituti, Urganch davlat universiteti kabi.
Davlatning oliy darajali mukofoti nomi tarkibidagi har bir so‘z bosh harf bilan boshlanadi: “O‘zbekiston Qahramoni” (unvon), “Oltin Yulduz” (medal).
Boshqa mukofotlar, faxriy unvonlar, nishonlar nomidagi birinchi so‘zgina bosh harf bilan boshlanadi: “Sog‘lom avlod uchun” (orden), “O‘zbekistonda xizmat ko‘rsatgan fan arbobi” (faxriy unvon), “Xalq ta’limi a’lochisi” (nishon) kabi.
Qisqartmalar bosh harf bilan yoziladi: BMT, SHHT, O‘zMU, UrDU kabi.
Gapning birinchi so‘zi bosh harf bilan boshlanadi: “Mahbub ul-qulub” Alisher Navoiyning durdona asaridir. Bu asar 1500-yilda yozilgan.
VII bo‘lim. KO‘CHIRISH QOIDALARI. (75-82-bandlar)
So‘zning bosh yoki oxirgi bo‘g‘ini bir harfdan iborat bo‘lsa, u keyingi satrga ko‘chirilmaydi, oldingi satrda yolg‘iz o‘zi qoldirilmaydi ham: a-badiy emas aba-diy, mudofa-a emas mudo-faa.
Ikki unli o‘rtasida kelgan qo‘sh undoshning ikkalasi ham keyingi satrga birgalikda ko‘chiriladi: dia-gramma, mono-grafiya.
Ikki unli o‘rtasida uch undosh kelsa, birinchi undoshni oldingi satrda qoldirib, qolgan ikki undoshni keyingi satrga ko‘chiramiz: silin-drik.
Bir tovushni ko‘rsatuvchi harflar birikmasi (sh, ch, ng) birgalikda ko‘chiriladi: pe-shay-von, ma-i-shat, pi-choq, si-ngil, ko‘-ngil, de-ngiz. Lekin jo‘nalish kelishigi (-ga) so‘z tarkibida n undoshi bilan yonma-yon kelsa, buni ng deb hisoblamaslik kerak va bu quyidagicha ko‘chiriladi: men-ga, tan-ga, sen-ga, kon-gress kabi.
Do'stlaringiz bilan baham: |