...
83
4.
...
3
sin
...
9
sin
3
sin
n
Javob: yaqinlashuvchi
5.
...
1
1
...
4
3
1
3
2
1
2
1
1
n
n
Javob:
uzoqlashuvchi
6.
...
1
1
...
3
1
3
1
2
1
2
1
1
2
2
2
n
n
Javob:
uzoqlashuvchi
7.
...
1
sin
...
2
1
sin
1
sin
n
Javob: yaqinlashuvchi
8.
...
1
2
ln
...
1
3
2
3
ln
1
2
2
2
ln
2
3
ln
2
2
2
2
2
2
n
n
Javob:
yaqinlashuvchi
9.
...
3
sin
2
...
3
sin
2
3
sin
2
2
2
n
n
Javob:
uzoqlashuvchi
Dalamber va Koshi alomatlaridan foydalanib
quyidagi qatorlarning yaqinlashish yoki uzoqlashishini
tekshiring.
1.
...
2
...
2
3
2
2
2
1
3
2
n
n
Javob: yaqinlashuvchi
2.
...
!
5
...
!
3
5
!
2
5
!
1
5
3
2
n
n
Javob: uzoqlashuvchi
3.
...
!
...
!
3
3
!
2
2
1
3
2
n
n
n
Javob: uzoqlashuvchi
4.
...
1
2
1
...
1
3
2
1
3
1
2
2
1
2
2
3
2
n
n
n
Javob:
yaqinlashuvchi
84
5.
...
3
1
...
9
2
3
3
2
2
4
n
n
n
n
Javob: yaqinlashuvchi
6.
.
.
.
9
5
1
8
5
2
5
1
5
2
2
.
.
.
3
4
.
.
.
9
5
1
1
3
.
.
.
8
5
2
n
n
Javob: yaqinlashuvchi
7.
.
.
.
!
!
5
7
4
1
!
!
3
4
1
1
.
.
.
!
!
1
2
2
3
.
.
.
7
4
1
n
n
Javob: uzoqlashuvchi
8.
...
2
sin
...
4
sin
2
sin
2
n
n
Javob: yaqinlashuvchi
9.
...
2
3
...
2
3
2
3
2
3
1
3
1
2
5
5
2
3
1
n
n
Javob: uzoqlashuvchi
10.
...
3
3
4
...
3
3
9
3
2
5
3
1
3
2
n
n
n
Javob:
yaqinlashuvchi
Koshining integral alomatidan foydalanib, quyidagi
qatorlarning yaqinlashishini tekshiring.
1.
.
.
ln
1
.
.
.
3
ln
3
1
2
ln
2
1
2
2
2
n
n
Javob:
yaqinlashuvchi
2.
...
1
4
1
...
9
1
5
1
1
n
Javob: uzoqlashuvchi
3.
...
3
2
...
3
3
2
2
3
2
1
3
2
2
2
2
2
n
Javob:
yaqinlashuvchi
85
4.
...
1
1
...
2
1
2
1
1
1
1
1
2
2
2
2
2
2
n
n
Javob:
yaqinlashuvchi
5.
2
2
ln
n
n
n
Javob: yaqinlashuvchi
6.
.
.
.
.
.
.
3
2
1
3
2
1
n
e
e
e
e
n
Javob:
yaqinlashuvchi
Quyidagi qatorlarni yaqinlashishga tekshiring.
1.
...
1
...
3
1
2
1
1
n
Javob: uzoqlashuvchi
2.
...
1
...
3
1
2
1
1
2
2
2
n
Javob: yaqinlashuvchi
3.
...
1
...
4
3
3
2
2
1
3
3
3
3
n
n
Javob: yaqinlashuvchi
4.
2
1
1
n
n
n
Javob: uzoqlashuvchi
5.
1
1
2
n
n
n
Javob: uzoqlashuvchi
6.
1
1
3
!
n
n
n
Javob: uzoqlashuvchi
7.
1
3
1
2
n
n
n
Javob: yaqinlashuvchi
8.
1
2
2
1
2
n
n
n
Javob: uzoqlashuvchi
9.
1
3
n
n
e
n
Javob: yaqinlashuvchi
86
10.
1
2
2
1
1
n
n
n
Javob: yaqinlashuvchi
11.
0
1
4
1
n
n
Javob: uzoqlashuvchi
12.
3
4
9
n
n
n
Javob: yaqinlashuvchi
13.
1
2
1
2
2
n
n
n
n
n
Javob: uzoqlashuvchi
3-§. Ishoralari o’zgaruvchi qatorlar
Quyidagi
misollarda
ishoralari
o’zgaruvchi
qatorlarning
absolyut,
shartli
yaqinlashishi
yoki
uzoqlashishini tekshiring.
1-misol.
сон
ихтиёрий
3
sin
1
n
n
n
.
Yechish. Berilgan qator hadlarining absolyut
qiymatlaridan yangi qator tuzamiz
1
3
sin
n
n
n
va bu qatorni
1
3
1
n
n
qator bilan taqqoslaymiz. Ma’lumki
n
n
n
3
1
3
sin
.
Geometrik
qator
1
3
1
1
3
1
n
n
q
yaqinlashuvchi bo’lgani uchun, musbat hadli qatorlarni
87
solishtirish alomatiga ko’ra qator yaqinlashuvchi bo’ladi.
Demak, berilgan qator absolyut yaqinlashuvchidir.
2-misol.
1
4
cos
n
n
.
Yechish. Berilgan ishoralari o’zgaruvchi qator uchun
qator yaqinlashishining zaruriy sharti bajarilmaydi.
Haqiqatan,
4
cos
lim
lim
n
a
n
n
n
limit mavjud emas. Demak, berilgan qator uzoqlashuvchi.
3-misol.
1
1
2
1
n
n
n
n
.
Yechish. Ishoralari almashinuvchi berilgan qatorning
hadlari absolyut qiymat bo’yicha monoton kamayadi,
ya’ni
...
2
3
1
2
2
1
2
1
3
2
va
0
2
1
lim
n
n
n
.
Leybnis teoremasiga asosan berilgan qator yaqinlashuvchi.
Qatorning absolyut yoki shartli yaqinlashishini tekshirish
uchun berilgan qator hadlarining absolyut qiymatlaridan
1
2
1
n
n
n
qator tuzamiz. Bu qatorning yaqinlashishini
Dalamber alomatiga ko’ra tekshiramiz.
88
1
2
1
2
2
lim
2
1
2
lim
2
1
2
1
1
lim
lim
1
1
1
n
n
n
n
n
n
a
a
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
.
Demak, musbat hadli qator yaqinlashuvchi. Shuning
uchun, berilgan qator absolyut yaqinlashuvchi bo’ladi.
4-misol.
1
1
1
2
1
n
n
n
.
Yechish. Berilgan qator Leybnis teoremasi shartlarini
qanoatlantiradi, ya’ni
...
5
1
3
1
1
va
0
1
2
1
lim
n
n
.
Demak, berilgan qator yaqinlashuvchi. Berilgan
qatorning absolyut yoki shartli yaqinlashishini tekshiramiz.
Buning uchun qator hadlarining absolyut qiymatlaridan
tuzilgan
1
1
2
1
n
n
qatorni tekshiramiz. Koshining integral
alomatidan foydalanamiz.
1
2
ln
lim
2
1
1
2
ln
lim
2
1
1
2
1
2
lim
2
1
1
2
1
1
1
n
x
x
x
d
x
dx
n
n
n
n
n
bo’lgani uchun xosmas integral uzoqlashuvchi. Demak,
musbat hadli
1
1
2
1
n
n
qator uzoqlashuvchi. U holda
berilgan qator shartli yaqinlashuvchi.
89
Mustaqil yechish uchun mashqlar
1.
...
4
1
3
1
2
1
1
Javob: shartli yaqinlashuvchi
2.
...
4
ln
1
3
ln
1
2
ln
1
Javob: shartli yaqinlashuvchi
3.
...
1
1
...
3
1
2
1
1
1
n
n
Javob:
shartli
yaqinlashuvchi
4.
...
3
3
sin
2
2
sin
1
sin
2
2
Javob: absolyut
yaqinlashuvchi
5.
...
10
7
7
5
4
3
3
2
...
1
3
1
2
1
n
n
n
n
Javob: absolyut yaqinlashuvchi
6.
1
10
ln
cos
n
n
n
Javob: absolyut yaqinlashuvchi
7.
1
1
1
1
2
1
n
n
n
n
n
Javob: absolyut yaqinlashuvchi
8.
1
1
3
cos
1
n
n
n
Javob: uzoqlashuvchi
9.
1
2
1
1
1
n
n
n
a
n
Javob:
chi
uzoqlashuv
da
1
yaqinlash.
abs.
da
1
a
a
10.
...
3
1
2
1
3
1
2
1
3
1
1
5
2
3
Javob: absolyut
yaqinlashuvchi