Ibob. O‘zbek va yapon tillarida hisob so‘zlar

So‘roq son+tartib son old qo‘shimchasi yoki suffiks: 

いくつめ tartib bo‘yicha qaysi? 

Noaniq sanoq sonlar so‘roq olmoshlariga か suffiksini qo‘shib hosil qilinadi: 

いくつ nechta (predmet) 

いくにん qancha odam  

いくつか bir nechta (predmet)  

いくにんか bir qancha odam 

 

 

 

---

27 

II BOB. YAPON VA O‘ZBEK TILLARIDA MIQDOR  

SONNING O‘RNI VA AHAMIYATI 

2.1. Sonlarning tuzilishi 

Yuqorida son so‘z turkumi haqida uning tarixi, ma’no turlari ularning o‘zaro 

ikki tilda umumiy va xususiy jihatlari yaqqol o‘rganildi. Tuzilishi jihatdan ham 

o‘rganishni o‘z oldimizga maqsad qildik. 

Sonlar tuzilishiga ko‘ra quyidagi to'rt guruhga bo‘linadi. 

1) 

sodda son — bir o‘zakdan iborat bo‘ladi: bir, uch. 

2) 

 qo‘shma 

―  sonlar ikki yoki undan ortiq sonlarning birga yozilishidan 

hosil bo‘ladi: o‘n uch, bir yuz o‘n sakkiz. 

3) 

juft son 

―  ikkita turli o‘zakning juftlashishidan tuziladi: besh-olti, 

o‘nbesh-o‘n olti. 

4) 

takror sonlar 

― bir o‘zakning takrorlanishidan tuziladi: ikki-ikki, to‘rtta - 

to‘rtta, o‘nta-o‘nta. 

Juft va takroriy sonlar chiziqcha bilan yoziladi.  Tilchi olimlar sakson va 

to‘qson sonlarining sakkiz va o‘n, to‘qqiz va o‘n sonlaridan tuzilganligini 

aniqlaganlar. 

Yapon tilida ham miqdorni anglatib turuvchi sonlar xuddi o‘zbek tili kabi 

tuzilishga ega bo‘lib, bir qancha uzoq tarixiy davrlarni o‘z ichiga oladi. Yapon 

tilining  o‘z sanoq sistemasi mavjud bo‘lib, fonetik jihatdan o‘z milliyligini 

saqlagan holda kelmoqda, ammo yozilishi jihatdan xitoy iyerogiliflari orqali va 

hiragana alifbosida yoziladi. Chet tilidan  o‘zlashgan so‘zlar ( 外 来 言 吾 ) 

katakanada yoziladi.  Yapon tili nafaqat xitoy tili ta'sirida balki boshqa Yevropa 

mamlakatlar tili ostida rivojlangan. 

Masalan, yapon tilida nol degan so‘z  aslidaれい so‘zi bilan ifodalanadi. Nol 

soni qadimgi yapon tilida まる  debham atalgan.まる  o‘zbek tilida “aylana” degan 

ma’noni bildiradi. Hozirgi yapon zamonaviy hayotida,ゼロ   deb ataluvchi o‘zbek 

tilida  nol  ma’nosiga teng atama ingliz  tilidan kirib kelgan va ommalashgan.  ま

る ，れい   nol ma’nosini beruvchi so‘zlar esa o‘z  ahamiyatini  yo‘qotib，tarixiy 

---

28 

so‘zlar  sirasiga kirib ulgurgan.  Yapon tilida ham sonlar tuzulishi jihatidan sodda, 

qo‘shma, juft, takror kabi guruhlarga bo‘linadi.  Sodda son xuddi o‘zbek tilidagi 

sonlar kabi bitta o‘zakdan tashkil topadi.  Masalan, いち、に、さん、し、ご、

ろく、しち、なな、はち