I-bob. Psixolog olimlar tomonidan pedagogik qarovsiz bolalar bilan olib boriladigan ishlarning o’rganilganligi

Kurs ishining ahamiyati
Pedagogik qarovsiz bolalarga doir psixologik xususiyatlar makta yoshidagi o’quvchilarda ijtimoiy pertsepyasining shakllanishi.
Kurs ishining metodlari:
Kuzatish, savolnoma, suhbat, psixologik eksperement.
Kurs ishining nazariy ahamiyati:
Pedagogikqarovsiz bolalar ijtimoiy persepsiyasining rivojlanish muammosi.
Kurs ishining tuzilishining:
Kurs ishi 2 bobdan iborat va boblar 3 ta reja xulosadan tashkil topgan adabiyotlar va ilovalar keltirib o’tilgan turlariga kirishishning muvaffaqiyatli yoki muvaffaqiyatsiz bo’lishiga ta’sir etadi. Bu chetga chiqishlarning paydo bo’lishiga asos bor. Oilada yani onaning yo’qligi, bolaning yolg’iz ota yoki yolg’iz onaning tarbiyalashi, tasqi o’quv-tarbiya muassasalari ta’sir yo’qligi bunday sabablardan hisoblanadi.
Boshqacha aytganda bu axloq normalariga to’g’ri kelmaydigan axloqdir. Eng ko’p tarqalgan nojo’ya ishlar: shumlik, bezorilik, shaxsiy va jamoat mulkini o’g’irlash, jinsiy buzuqlik bilan bog’liq bo’lgan nojo’ya harakatlardir
Emotsional- irodaviy sohadagi chetga chiqishlar xilma-xil voqea hodisalardan turlicha emotsional ta’sirlanish; voqea va hodisalarni turli xilda idrok qilish; turli xildagi jazava holati. Shuningdek, g’amginlik, xafalik, loqayatli, kek saqlash, darg’azab bo’lish, yig’loqilik, o’zining emotsional holatini boshqara olmaslik, qo’zg’alish va tormozlanish jarayonlarining betayinligi, yaqin kishilarga nisbatan beparvolik, mehr-muhabbat va yaqinlik tuyg’usining yo’qligi.
Yuqorida ko’rsatib o’tilgan chetga chiqish turli bolalarning insonning rivojlanishiga, uning boshqa kishilarbilan bo’ladigan aloqalariga, o’smirlik yoshiga xos bo’lgan xilma-xil faoliyat pedagogic sabablar bilan bog’liq bo’lib, barqaroq harakter kasb etgan bo’ladi. Pedagogic qarovsizlik belgilari ongidagi chetga chiqish asosiy hayotiy tushunchalarni, axloqiy, estetik, siyosiy, iqtisodiy va boshqa katerogiyalarni noto’g’ri tushunish, baholashning buzilgan mezonlari bilan harakatlanadi.
Axloqdagi chetga chiqishlar bir qator xatti-harakatlaridagi og’ishlar, qonunbuzarlik va jinoyatlar sodur etishdan iborat bo’lgandi.
Uning asosida o’quv-tarbiya jarayoni talablarini amalga oshirishda, jazolashdan oldin rag’batlantirishi metodining ustun kelishida, psixotirapevtik ta’sir metodlari va usullarini qo’llashda kasal bolalarga indirdual yondashishni o’z ichiga oluvchi davolash pedagogikani asoslari yotadi.
Tarbiyasida qiyinlik holati pedagogik qarovsizlik bilan belgilanadigan bolalar va o’smirlar ongida, xulq-atvorida va emotsional irodaviy chetga chiqish qilish kerakki jismoniy rivovojlanishidagi chetga chiqishlar psixik amal sifatida ham namoyon bo’ladi va jismoniy nosog’lom bolalarning ematsional holatiga ta’sir etadi. Bunday bolalarning psixik rivojlanishida ham chetga chiqish kuzatiladi: psixikaning ayrim funksiyalari notekis rivojlanadi yoki rivojlanishda orqaga qoladi,surunkali psixikkasalliklar, yomon irsiyat, nuroz, psixozisteriya xastevgi, nevrasteniya va hokazo.
Bularning hammasi bolalarning xulq-atvorida tajovuskorlik, dag’allik, qo’pollik, urushqoqlik, o’y hayolga borish, loqayd bo’lish, beparvolik paydo bo’lishida ifodalanadi. Tabiiyki, bunda bolalarning ta’lim va tarbiyasida qiyinchiliklar paydo bo’ladi. Bunday bolalarning tarbiyasi qiyinligini bartaraf etishga yondashuv –bu kasallikning davolanishini “ rahm shafqat pedagogikasi” ning alohida tadbirlari bilan qo’shib olib borishdan iborat.
Butun tarbiya jarayoni tuzatishga uning normallashuvi ikki darajada ro’y beradi;

1. 
   Bolaning rivojlanishida salbiy tomonlarini to’xtatish va barcha salbiy ta’sirlarni yengib o’tish;
   
2. 
   Ancha yuqori daraja axloqiy, ijtimoiy barqaror va garmonik rivojlangan shaxsni tarkib toptirish. Uning asosida haqiqat, to’g’rilik, yaxshilik, go’zallik, ma’suliyat, ong va xatti-harakat birligi yotadi.
   

Umuman olganda o’qituvchilarning qarovsiz bolalar hayoti va tarbiyasining noqulay sharoitlarida ba’zi bolalarda krizis ya’ni jismoniy, psixologik va ijtimoiy rivojlanishdagi jiddiy o’zgarishlar davrida qiyinchiliklar paydo bo’lishini sezish emas. Bu davrda bola va o’smirning rivojlanishi ikki xususiyat: intensive va notekis rivojlanish bilan xarakterlanadi. Mana shuning uchun ham bolaning jismoniy psixik va ijtimoiy rivojlanishida to’xtatilish hatto nomutanosibliklar bo’lishi mumkin. Shuni qo’shimcha ravishda amalga oshirilishi kerak.
Bu o’rinda

1. 
   Psixologik-pedagogik adabiyotlarni muntazam ravishda o’qib berish
   
2. 
   Har bir pedagogning tashabbuskorligi va faolligini oshirishga yordam beruvchi ijodiy muhit yaratish;
   

V) metodik seminarlar va fan seksiyalari tashkil etish asosiy yo’llardan hisoblanadi.
Tarbiyasi og’irligini “o’tish davri”ning o’ziga xos xususiyatlari bilan belgilanadigan bolalar qonun buzarliklarning oldini olishni maktab tomondan amalga oshiralayotgan yaxlit sistemaning bir qismi deb qarash lozim. Ana shu jarayon doirasida pedagoglarning sayi –harakatlari quyidagilarga qaratilishi kerak:
O’quvchi tarkib toptirishga salbiy ta’sir etuvchi tashqi omillar ta’sirining oldini olishga, bola huquqlarining buzilishiga va buning oqibati sifatida o’quvchi tarbiyasining qiyinlashuviga olib keluvchi sabab va sharoitlarni yo’qotishga;