Yun kinema harakat mexanikaning bir boʻlimi. Jism harakatini vujudga keltiruvchi kuchlarni hisobga olmagan holda jism harakatining geometrik xossalarini oʻrganadi

Ilgarilanma harakat - qattiq jismning eng sodda harakati; bunda jism sirtidan oʻtkazilgan istalgan toʻgʻri chiziq shu jismning harakati vaqtida oʻziga oʻzi parallel harakatlanadi. Boshqacha aytganda I. h. — qattiq jismning hamma nuqtalari bir xil trayektoriya chizib harakatlanishi. I. h. qilayotgan qattiq jismning hamma nuqtalari oʻzaro parallel trayektoriyalar chizadi, har bir nuqtasi tezlik va tezlanish, yoʻnalish va miqdor jihatdan har doim bir-day boʻladi. Shuning uchun I. h. qilayotgan qattiq jismdagi hamma nuqtalarning harakatini tekshirib oʻtirmasdan biror nuqtasining harakatini tekshirish kifoya. Demak, qattiq jismning I. h. kinematikasi nuqta kinemati-kasidan farq qilmaydi.2Gazlar murakkab tuzilgan. Ular milliardlab energiyaga ega gaz molekulalariga toʻla, ular ixtiyoriy paytda toʻqnashishi va bir-biri bilan oʻzaro taʼsirda boʻlishi mumkin. Haqiqiy gazni aniq tasvirlab berish qiyin boʻlgani sababli odamlar ideal gaz tushunchasini haqiqiy gazlarni modellashtirish va oʻrganishga yordam beradigan yaqinlashish sifatida yaratdi. Ideal gazning bosimi P, hajmi V va temperaturasi T orasidagi bogʻlanish ideal gaz qonuni deyiladi. Ushbu munosabatning soddaligi biz odatda gazlarni ideal deb hisoblashimizning katta sababidir.3Egri chiziqli harakatning xususiy holi bo‘lgan moddiy nuqtaning aylana bo‘ylab tekis harakatini ko‘raylik. Bu holda tezlanishning urinma tashkil etuvchisi bo‘lmaydi va tezlanish o‘zining markazga intilma tezlanishiga teng bo‘ladi ().Moddiy nuqtaning aylanma bo‘ylab tekis harakatini burchak tezlik deb ataluvchi fizik kattalik  bilan xarakterlash mumkin, bunda burchak tezlik deb R radiusning burilish burchagi  ning bu burilish bo‘lgan vaqt oralig‘i t ga nisbatini tushunish kerak
Notekis harakat uchun, oniy burchak tezligi tushunchasi kiritiladi.(w=f/t) Burchak tezlikning o‘lchov birligi radian taqsim sekunddir (rad/sekund). ekanligini e’tiborga olib, chiziqli tezlikni burchak tezlik bilan bog‘lovchi munosabatni topamiz:v=w*r . Moddiy nuqtani aylana bo‘ylab notekis harakatlanganda chiziqli tezlik bilan birga burchak tezlik ham o‘zgaradi. Burchak tezligi o‘zgarishi  ning shu o‘zgarish bo‘lgan vaqt oralig‘i  t ga nisbati o‘rtacha burchak tezlanish _o‘r deb ataladi.E=w/t;

9-VARIANT
1Moddiy nuqtaning impulsi р = m*v Faraz qilaylik, massasi m bo’lgan harakatdagi moddiy nuqta (zarracha) ning ixtiyoriy paytdagi vaziyati O nuqtaga nisbatan aniqlanayotgan bo’lsin.Moddiy nuqtaning O nuqtaga nisbatan implus momenti dеb quyidagicha ifodalangan vеktorga aytiladi:L=p*r Impuls momеnti moddiy nuqta harakat yo’nalishining va tеzligining son qiymati o’zgarishi bilan o’zgaradi; agar moddiy nuqta to’g’ri chiziq bo’ylab o’zgarmas tеzlik bilan harakatlanayotgan bo’lsa O nuqtaga nisbatan uning impuls momеnti o’zgarmay qoladi.2Elektr maydonga joylashtirilgan har qanday zaryadga maydon kuchlari ta’sir etadi.Tajribalar ko’rsatishicha, bu kuchlar markaziy kuchlar bo’lib, ularning maydoni potensial xarakterga ega, ya’ni markaziy kuchlar maydonida bajarilgan ish zaryadning qanday traektoriya bo’ylab, qanday tezlik va qanday yo’nalishga ko’chirilishiga bog’liq bo’lmay, balki faqat zaryadning maydondagi boshlang’ich va oxirgi holat parametrlariga bog’liq. 3Mexanik energiyaning ikki turi mavjud: kinetik va potentsial energiya.Tarjima harakatining kinetik energiyasi Kinetik chaqirdi tananing harakati tufayli energiya.

10-VARIANT

1Potensial maydonda bajarilgan ish maydon potensial energiyasining o`zgarishiga teng. Shuning uchun ham, elektr maydonda q0 zaryadni bir nuqtadan ikkinchi nuqtaga ko`chirish uchun bajarilgan ish shu nuqtalardagi zaryadlar potensial energiyalarining farqiga teng bo`ladi, yani Bu ifodani () bilan taqqoslash natijasida q zaryad hosil qilgan maydonning 1 va 2 nuqtalariga joylashgan q0 zaryadning potensial energiyalari mos ravishda quyidagiga teng bo`ladi:Bundan maydonning ihtiyoriy nuqtasiga joylashgan q0 zaryadning potensial energiyasi umumiy ko`rinishda quyidagicha yoziladi:Elektr mayidondagi q0 zaryadning potensial energiyasi maydonni hosil qilgan zaryadga ham bogliq bo`lgani uchun, uni zaryadlarning o`zaro potensial energiyasi deb ham yuritiladi.Ikki nuqtaviy zaryadning o`zaro potensial energiyasi zaryadlar ko`paytmasiga to`gri, ular orasidagi masofaga esa teskari proporsional.2Quvvat deb vaqt birligi ichida bajarilgan ishga son jixatdan teng bo`lgan kattalikga aytiladi.Jismga tasir etuvchi kuch (F)ning jism ko’chishiga hamda kuch va ko’chish vektorlari orasidagi burchakning kosinusiga ko’paytmasiga teng bo’lgan kattalikka mexanik ish(A) deyiladi.Kinetik energiya - jismning mexanik harakatdagi energiyasi.Potensial energiya — mexanik tizim umumiy energiyasining maʼlum ulushi.3Atom, ION VA MOLEKULA-LARNING QUTBLANUVCHANLIGI – tashqi elektr maydoni ta’sirida elektronlar buluti, atom yadrosi, mo-lekula va ionlar markazlarining bir-biriga nisbatan siljishi. Umumiy qugblanish atom qutblanish ra, elektron qugblanish re va oriyentatsiya qutblanishi ro yigʻindisiga teng:

26-VARIANT

1