Vetinariya 2016. pmd

IV bo‘lim

OFTALMOLOGIYA

1-mavzu. Ko‘z kasalliklari

Anatomotopografik ma’lumotlar. Ko‘zlar kallaning ko‘z

kosalarining orbitalarida joylashgan bo‘lib, ichkari tomonidan

konusga o‘xshash fibroz parda – periorbita bilan qoplangan, o‘zining

tashqi asosiy chekkasi orbitaning qirrasiga, uchi bo‘lsa ko‘zning

ko‘rish teshigi yoki ko‘z yorig‘i atrofiga birlashgan periorbita ko‘z

olmasi, ko‘z tomir, nerv va atrof muskullarini hamma tomonlama

o‘rab olgan. Periorbita qavati ko‘pincha tashqi tomondan

ekstroorbital yog‘ moddasi bilan qoplangan. Orbita bo‘shlig‘iga kirish

qovoqlar yordamida chegaralanadi. Ular hisobidan hosil bo‘lgan

ichki burchak oralig‘ida ko‘z yosh burmasi va uchinchi qovoq

(kon’yunktiva burmasi va tog‘ay) qo‘shilgan.

Ko‘z olmasi. Ko‘z olmasini tortuvchi muskuli bilan birga xususiy

fassiya o‘raydi va peribulbar (tenonov) bo‘shlig‘ini hosil qiladi.

Qon bilan ta’minlanishi. Asosan ko‘z yosh arteriyasidan yuqori

qovoqning tashqi qismi va ko‘z yosh bezi ichki tomoni esa ko‘z osti

arteriyasi tarmog‘i bilan ta’minlanadi. Bu tarmoqlar birga qo‘shilib

qovoqning tashqi qirrasida ko‘z arteriya kamonini tashkil qiladi.

Innervatsiya. Orbitaning sezish qobiliyatini asosan, yuqori jag‘

nerv tarmoqlari: ko‘z yosh, yuqori qovoq va ko‘z yosh tepacha-

larining g‘altaksimon nervlari ta’minlaydi, pastki qovoqqa esa ko‘z

osti va yanoq nerv tarmoqlari, qovoq muskullariga esa yuz nervi

tarmoqlari tarqaladi.

Kon’yunktivit. Ko‘zning shilliq pardasi yallig‘lanishi kon’yunktivit

deyiladi. Kon’yunktivit hamma turdagi qishloq xo‘jalik hayvonlarida

uchrab turadi.

Sabablari. Bu kasallikning paydo bo‘lishiga mexanik ta’sirlar (lat

yeyish, yot jismlar kirishi), qovoqlarning qayrilib qolishi,

parazitlardan telyaziya va boshqalar, kimyoviy moddalar ta’siri (ohak

changi, molxonalarda ammiak gazi ko‘payishi, o‘tkir ta’sir

---

69

qiladigan surtma, ishqor, kislota va boshqalar), shuningdek, infek-

sion kasalliklar (itlarning o‘lat kasalligi, otlarning soqov kasalligi,

kontagioz plevropnevmoniya va boshqalar) sabab bo‘ladi.

Klinik belgilari. Kataral kon’yunktivitda hayvon ko‘zidan yosh

oqadi, yorug‘likka qaray olmaydi, kon’yunktiva shishadi va qizaradi.

Yiringli kon’yunktivitda–kon’yunktiva nihoyatda shishib ketadi,

ko‘zning ichki burchagidan yiring chiqib turadi, ba’zan qovoqlarning

chetlarida va kon’yunktivada eroziya va yarachalar paydo bo‘ladi.