Kristall reshetka atomlari` (ionlari`) terbelisleri


Boltsmanni`n’ kinetik ten’lemesi



Download 144,13 Kb.
bet4/7
Sana20.09.2021
Hajmi144,13 Kb.
#179428
1   2   3   4   5   6   7
Bog'liq
3-tema. Yarımotkizgishlerdegi zaryad tasıwshılardın shashıraw mexanizmleri. Boltsmannın kinetikalıq tenlemesi. Relaktsiya waqıtı. Fermi - Dirak bolistiriliwi.

3.4 Boltsmanni`n’ kinetik ten’lemesi

Termodinamik ten’salmaqli` jag’daydi` turg’an erkin elektronlar ha’m gewekler gazlari` ti`g’i`zli`qlari`n ani`qlaw, F Fermi qa’ddin tabi`w ma’selelerin aldi`ng’i` bapta ko’rip o’ttik. Berilgen jag’dayda elektronlardi`n’ energiyalar boyi`nsha bo’listiriliwi Fermi funktsiyasi` arqali` su’wretlenedi.



(1)

itimalli` funktsiya boli`p, ol T-temperaturada E energiyali` jag’dayda elektronni`n’ boli`w itimalli`g’i`. Jeterli da’rejede siyrek ayni`mag’an elektronlar gazi hali`nda (9.1) to’mendegi Maksvell-Boltsman bo’listiriliwi ko’rinisin aladi`:



(2)

Termodinamik ten’salmaqli`q jag’dayi`ndag’i` elektronlar toplami` (gazi`) nin’ qa’siyetleri ondag’i` o’z-ara ta’sir mexanizmine baylani`sli` bolmaydi`. Si`rtqi` ku’shler ta’sirinde elektronlar, gewekler ha’reketi menen baylani`sli` bolg’an qubi`li`slar ko’shiw qubi`li`slari` (yamasa kinetik qubi`li`slar) delinedi. (Mi`sali`, o’zgermes tok, olardi` su’wretleytug’i`n fizik shamalar da, ta’biyg’i`y, waqi`tqa baylani`sli` bolmaydi`). Ten’salmaqsi`zli`k protsessler dep aytlatug’i`n ko’shiw qubi`li`slari` olar payda etken zattag’i` o’z-ara ta’sir tu’rlerge, bizin’ jag’dayda, o’tkiziwshen’lik erkin elektronlardi`n’

kristall tori` terbelisleri yamasa tu’rli defektleri menen o’z-ara ta’sirlesiwge a’hmiyetli derejede baylani`sli` boladi`. Ten’salmaqsi`z jag’daydag’i` elektronlardi`n’ jag’daylar boyi`nsha bo’listiriliwinin’ funktsiyasi` ten’salmaqli` jag’daydag’i` bo’listiriw funktsiyasi`nan pari`q qi`ladi`. Ten’salmaqsi`z bo’listiriw funktsiyasi`n ani`qlaw - ko’shiw qubi`li`slari` terbelisinin’ tiykarg’i` ma’selesidir. Ol uli`wma jag’dayda, elektronni`n’ koordinatasi`na, tolqi`n vektori`na ha’m t waqi`tna baylani`sli` bolg’an funktsiya boli`wi` kerek. Elektronlardi`n’ berilgen jag’daylari` boyi`nsha bo’listiriw funktsiyasi`ni`n’ toli`q tuwi`ndi`si` to’mendegishe boladi`:

(3)

Bul jerde elektronni`n’ tezligi, uli`wmalasti`ri`lg’an ku’sh (ol si`rtqi` ha’m ishki ku’shlerdi esapqa aladi`) boladi`. Statistik fizikadag’i` belgili Liuvill teoremasi`na muwapi`q, usi` toli`q tuwi`ndi` nolge ten’:

Eger ha’m ekenligin itibarg’a alsaq, (3) formula

(4)

ko’riniske keledi`. Bundag’i` boli`p, - si`rtqi` ku’shti, - ishki ku’shti belgileydi. I`shki ku’sh elektronni`n’ o’z ha’reketi joli`nda kristall tor terbelisleri ha’m defektleri menen soqli`g’i`si`wlari`n su’wretleydi. Joqari`dag’i` (4) ten’lemede



(5)

qosi`li`wshi` soqli`g’i`si`wlar aqi`betinde  bo’listiriw funktsiyasi`ni`n’ o’zgeriwin su’wretleydi:



(6)

qosi`li`wshi`si` bolsa, si`rtqi` ku’shler (temperatura ha’m ti`g’i`zli`qlar pari`qlari`) ta’siri na’tiyjesinde  bo’listiriw funktsiyasi`ni`n’ o’zgeriwin su’wretleydi. Demek  bo’listiriw funktsiyasi`ni`n’ toli`q o’zgeriwi



(6 a).

boli`p si`rtqi` ku’shler ha’m soqli`g’i`si`wlar ta’sirinde ju’z beretug’i`n o’zgerisler qosi`ndi`si`nan ibarat. Statsionar jag’dayda ha’m



(7)

Usi` jerden ko’rinip turg’ani`nday, si`rtqi` ku’shler ha’m soqli`g’i`si`wlar ta’siri bir-birin n ten’salmaqli` qi`ladi` (statsionar jag’day hu’km su’rgennen keyin). Si`rtqi` ku’sh si`pati`nda elektr ha’m magnit maydanlari` boli`wi` mu’mkin; bul jag’dayda elektrong’a ta’sir qi`li`wshi` ku’sh



(8)

ko’rinisinde boladi`, bunda E-elektr maydan kernewligi, V-magnit maydan induktsiyasi`.




Download 144,13 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish