Hayvonot dunyosining zamonaviy sistemasi

 
Табиий фанлар факультети. 
Биология кафедраси.

---

7 
ИСТЕЪДОДЛИ ЗООЛОГ ОЛИМ ВА УСТОЗ ПЕДАГОГ 
 
Биология фанлари доктори, профессор Мадаминбек Ҳотамович Аҳмедовнинг 
ѐрқин хотирасига бағишланади 
 
Ўзбек номини, ўзбек илм-фани ва маданиятини, бир сўз билан айтганда, халқимизнинг 
юксак салоҳиятини, унинг қандай буюк ишларга қодир эканини дунѐга намойиш қилишда 
юртимиз заминидан етишиб чиққан юзлаб улуғ зотлар фидоийлик намуналарини кўрсатиб 
келган. Бундай машҳур инсонлар, етук олимларнинг меҳнатлари, илм-фан тараққиѐтига қўшган 
буюк хизматлари ўчмас из қодиради, инсонлар хотирасида мангу яшайди. Шундай кишилардан 
бири, устозимиз Мадаминбек Ҳотамович Аҳмедовдир. 
Биология фанлари доктори, профессор, зоолог-энтомолог Мадаминбек Ҳотамович 
Аҳмедов 1949 йил 26 октябрда Андижон вилоятининг Асака шаҳрида туғилган. 1966 йилда 
ўрта мактабни битириб, Фарғона давлат педагогика институтининг табииѐт-география 
факультетига ўқишга кирди. 1971 йили биология ва кимѐ ўқитувчиси мутахассислиги бўйича 
имтиѐзли диплом билан тамомлади. Меҳнат фаолиятини дастлаб Асака шаҳридаги 9-ўрта 
мактабда ўқитувчиликдан бошлади. Кейин эса Бутуниттифоқ пахтачилик илмий текшириш 
институти Андижон филиалида катта лаборант сифатида фаолият юритди. 1972 йилнинг март 
ойидан Фарғона давлат университети(собиқ педагогика институти)да иш бошлади. 
Дастлаб зоология кафедрасининг катта лаборанти, ўқитувчиси, катта ўқитувчи ва 
доценти лавозимларида ишлади.
Изланувчан тадқиқотчи-олим энг мураккаб соҳа-афидология соҳасида собитлик 
билан илмий изланишлар олиб боради. 1981 йили ―Дендрофильные тли Западного Тянь-
Шаня (фауна, формирование и зоогеографические особенности)‖ мавзусида номзодлик, 1995 
йилда ―Тли - афидиды (Homoptera, Aphidinea, Aphididae) аридно-горных зон Средней Азии‖ 
мавзусидаги докторлик ишини муваффақиятли ҳимоя қилади. Диссертацияда устозимиз Ўpта 
Осиѐ қуpғоқчил-тоғ минтақалаpининг афидид шиpалаpи фаунасини биpинчи маpта тўлиқ 
таҳлил қилиб берган. Ишда аниқланган 339 туpнинг таснифий pўйхати келтирилади. Мазкур 
ҳашаротларнинг фанга номаълум булган 9 туpи ва 1 кенжа туpи, шунингдек, 23 туpнинг 44 
авлоди топилиб тавсифланган. Шиpалаpнинг 9 туpи биpинчи маpта янги озуқа ўсимлигида 
топилади ва 7 туp Ўpта Осиѐ фаунаси учун биpинчи маpта кўpсатиб берилади. М.Ҳ.Аҳмедов 
томонидан фанда илк марта қайд этилиб, дунѐ афидологик каталогларидан ўрин олган турлар 
ва кенжа турлар сони 21 тани ташкил этади.
Устоз 1985 йилда доцентлик, 2001 йилда профессорлик аттестатларини олган. 
1989 йилдан бошлаб устозга университетнинг энг навқирон ва нуфузли ҳисобланган 
зоология кафедрасини бошқариш вазифаси топширилади. Изланувчан, ташаббускор ва 
янгиликка интилувчан ѐш олим институт жамоасига намуна бўла олади. М.Ҳ.Аҳмедов кафедра 
фаолияти билан биргаликда 1981-1987 йиллар оралиғида институт ѐш олимлар Кенгаши, 1988-
1990 йилларда эса институт профессор-ўқитувчилар касаба уюшмасининг раиси лавозимларида 
фаолият кўрсатган. 1989 йилдан бошлаб университетнинг зоология кафедрасини бошқаради. 
Институтга университет мақоми берилгандан кейин М.Ҳ.Аҳмедов ўқув ишлари бўйича 
проректор лавозимида фаолиятини давом эттирди. 1997-2000 йиллар давомида ўзи таҳсил олган 
табииѐт факультетида декан лавозимида ишлайди. 2001 йилдан университетнинг илмий ишлар 
ва ахборот технологиялари бўйича проректори лавозимида меҳнат қилди. М.Аҳмедов илмий 
соҳа проректори лавозимида ишлаган даврдан бошлаб университетда олиб борилаѐтган илмий-
тадқиқотлар самарадорлигини оширишга, юқори малакали педагогик кадрлар тайѐрлаш ишига 
ва энг асосий йўналишлардан бири - иқтидорли талабалар билан ишлашга алоҳида эътибор 

---

8 
қаратади. Давлат бюджети ҳамда хўжалик шартномаси асосида бажариладиган илмий 
тадқиқотлар кўлами ортади. Университет талаба-магистрантлари Ўзбекистон Республикаси 
Президенти ва Давлат стипендияларини қўлга киритиш бўйича республика олий ўқув юртлари 
ўртасида етакчи ўринларни эгаллаб келишади. Мазкур йиллар давомида номзодлик ва 
докторлик диссертациялари ҳимоялари сонининг ортишига эришилган. 
М.Ҳ.Аҳмедов 2005 йилдан 2013 йилга қадар Фарғона давлат университети ректори 
лавозимида ишлайди. Раҳбарлик фаолияти давомида ўқув жараѐни, илмий тадқиқот, 
ободонлаштириш ишларини такомиллаштириш борасида самарали меҳнат қилади. 
Университетда ижро интизомини мустаҳкамлаш мақсадида ҳужжатлар айланишини назорат 
қилиш электрон дастури, университет Низомининг янги таҳрири ва регламенти ишлаб 
чиқилади. Талабалар бўш вақтининг самарали ўтишини таъминлаш мақсадида «Талаба баҳори» 
кўрик-танлови, «Интеллектуал ринг» беллашувларини ўтказиш йўлга қўйилади. Университетда 
замонавий талабларга мувофиқ жиҳозланган ахборот ресурс маркази фаолияти йўлга қўйилиб, 
факультетлар қошида унинг филиаллари ташкилланган.
М.Ҳ.Аҳмедов 2007-2014 йиллар давомида Ўзбекистон Республикаси Марказий Сайлов 
комиссиясининг аъзоси сифатида ҳам фаолият олиб боради. 1996 йилдан эса ЎзРФА Зоология 
институти ҳузуридаги докторлик диссертацияларини ҳимоя қилиш бўйича Ихтисослашган 
Кенгаш аъзоси, шунингдек, Ўзбекистон Миллий Энциклопедиясининг ―Биология‖ бўлими 
бўйича ҳайъат аъзоси сифатида фаолият олиб борган.
1998 йилда устозга ―Фарғона давлат университетида хизмат кўрсатган доцент‖ фахрий 
унвони берилган. 2006 йилда эса Ўзбекистон Республикаси Мустақиллигининг 15 йиллиги 
муносабати билан ―Ўзбекистон Мустақиллигининг 15 йиллиги‖ кўкрак нишони билан 
тақдирланган. 
М.Ҳ.Аҳмедовнинг юзлаб илмий мақолалари нуфузли халқаро ва республика илмий 
журналларида чоп этилган, 30 дан ортиқ монография ва ўқув-услубий қўлланмалари мавжуд. 
Устознинг раҳбарлигида 5 та номзодлик, 1 та докторлик диссертациялари ҳимоя 
қилинган.
Мадаминбек Ҳотамович зоолог-энтомолог сифатида нафақат Ўзбекистон, балки халқаро 
миқѐсида ҳам таниқли олим эди. Олим томонидан кашф этилган ва фанга киритилган 
йигирмадан ортиқ турлар дунѐ каталогларидан жой олган. Устознинг узоқ йиллик илмий 
изланишлари натижаси сифатида яратилган илмий асарлари ва ўқув адабиѐтлари соҳанинг 
етакчи манбаларидан ҳисобланади. Мадаминбек Ҳотамович бошлаган илмий тадқиқотлар 
ҳозирда унинг кўп сонли шогирдлари томонидан муваффақиятли давом эттирилмоқда. 
Шогирдлари қалбида устоз ҳамиша барҳаѐтдир.