Giorgi baRaTuria

Рецензент: профессор Кветенадзе Зураб Жутаевич, Грузинский технический университет
p r a q t i k a
Tengiz grigolia
evrokavSiris sagareo usafrTxoebis politikis mniSvneloba saqarTvelosaTvis
sagareo politikis koncefciis Tanaxmad evrokavSiri saqarTvelos ganixilavs, rogorc uniSvnelovanes politikur da ekonomikur partniors da igi Sesabamisad iswrafvis ganaviTaros masTan politikuri da ekonomikuri TanamSromloba.
saqarTvelo evrokavSiris TanamSromlobas da mis Semdgom ganviTarebas xels uSlis ruseTi. ruseTi aseve ewinaaRmdegeba natosTan sagareo urTierTobebis Semdgom ganvitarebas. ruseTis azriT, evrokavSirsa da natos gafarToeba ar unda Seexos e.w. “wiTel zolSi” ganlagebul yofil sabWoTa sivrces. regionaluri usafrTxoebis ganmtkicebisaTvis ruseTs unda saqarTvelo “Sanxais xuTeulis” orbitaSi CarTos. ruseTi imeds amyarebs evraziuli TanamSromlobis organizaciaSi, rom CarTos saqarTvelo, magram saqarTvelos usafrTxoebis koncefcia iTvaliswinebs saqarTvelos erovnuli usafrTxoebis dakavSirebas evrokavSirTan da evroatlantikur struqturebTan.
miuxedavad sirTuleebisa dReisdReobiT saqarTvelos usafrTxoebisaTvis evropis erTiani sagareo usafrTxoebis politikaa, romlis farglebSi saqarTvelos CarTvaze evrokavSiri 2003 wlidan zrunavs. Tavdacvisa da usafrTxoebis sferoSi evrokavSiris egidiT 2003 wlidan saqarTveloSi sxvadasxva samxedro Tu samoqalaqo operaciebi xorcieldeba. usafrTxoebis mizaniT jer kidev 1950 wels evropulma saxelmwifoebma daiwyes politikuri erTobis Seqmna. 1952 wels e.w. plevenis gegma, evropis TavdacviTi gaerTianebis Sesaxeb, romelic TiTqosda realobad iyo qceuli, safrangeTis senatis gadawyvetilebiT Cavarda. 1992 wlis maastrixtis xelSekrulebam evrokavSiris sagareo usafrTxoebis politika (ssup) mniSvnelovan faqtorad aqcia. magram sagareo usafrTxoebis politika izolirebuli aRmoCnda tavdacvis politikisagan. erTi sityviT, ssup-s zurgi ver gaumagra samxedro Zalam.
maastrixtis xelSekrulebis Semdeg evrokavSiris sagareo usafrTxoebis politika saxeSecvlili gaxda 1997 wlis amsterdamis xelSekrulebiT da igi evrokavSiris istoriaSi Sevida Semdegi formulirebiT “amsterdamis xelSekruleba da saxeSecvlili sagareo usafrTxoebis politika”. xelSekrulebaSi Caido ramdenime efeqturi muxli, raTa igi qmediTunariani yofiliyo.
amsterdamis xelSekrulebit samarTlebriv-politikuri Rirebuleba is gaxda, rom SemoRebul iqna ssup-is umaRlesi warmomadgenlis posti. amsterdamis xelSekrulebis monapovaria petersbergis amocanebi. igi Sevida ssup-is kompetenciaSi. adre aRniSnuli amocanebi dasavleT-evropis kavSiris kompetenciaSi Sedioda. axla kompetencia iTvaliswinebs humanitarul daxmareba da samSvidobo operaciebs.
evrokavSiris sagareo usafrTxoebis politikaSi gansakuTrebuli iyo 1998 wlis sent malos Sexvedra, sadac mirebuli iqna deklaracia. deklaraciaSi aRiniSna, rom “droa evropam Sesaferisi roli Seasrulos saerTaSoriso arenaze”. deklaraciam xazi gausva natos Seucvlel rolze evropis TavdacviT sferoSi da aRiniSna “evropas sWirdeba Zlieri armia, konkurentunariani evropuli Tavdacvis industria da teqnologia raTa upasuxos axal safrTxeebs”.
evrokavSiris usafrTxoebis problemebma ganviTareba hpoves kiolnis 1999 wlis ivnisis evropuli sabWos deklaraciaSi helsinkis 1999 wlis dekembris Sexvedraze, 2000 wlis santa maria de feiras evropuli sabWos Sexvedraze.
2004 wlis ivnisSi evrokavSiris sabWos gadawyvetilebiT usafrTxoebisa da Tavdacvis evropuli politikis farglebSi saqarTveloSi movlinebul iqna evropul eqspertTa specialuri misia. gaformda xelSekruleba “misiis statusis Sesaxeb”, romelsac 2005 wlis TebervalSi ratificireba gaukeTa saqarTvelos parlamentma.
evrokavSiri saqarTvelos evropuli usafrTxoebis sistemaSi CasarTvelad iyenebs iseTi saxis instrumentebs da dokumentebs rogoricaa “SeTanxmeba partniorobisa da TanamSromlobis Sesaxeb”, romlis mizania mxareebma Seqmnan dialogisaTvis Sesabamisi CarCoebi, rac SesaZlebels gaxdis ufro ganvitardes mWidro politikuri urTierTobebi, mxari dauWiron saqarTvelos Zalisxmevas miaRwios demokratiis ganviTarebas, ganaviTaros ekonomika da daasrulos sabazro ekonomikaze gadasvla, xeli Seuwyon mxareebs Soris vaWrobas, investirebas harmoniuli ekonomikuri urTierTobis damyarebas, rac SesaZlebels gaxdis maT stabilur ekonomikur ganviTarebas, safuZveli Cauyaron sakanonmdeblo, ekonomikur, socialur, finansur, samecniero, teqnologiur da kulturul TanamSromlobas.
saqarTvelos usafrTxoebisaTvis didi mniSvneloba aqvs evrokavSiris iseT transsaxelmwifoebriv proeqtebs, rogoricaa: TRACEKA, INOGATE, PETRA, NABUCCO.
evropis energetikuli qartiis SeTanxmeba erT-erTi instrumentia saqarTvelos usafrTxoebis saqmeSi. aRniSnuli proeqtebis gamo saqarTvelo aRmosavleTisa da dasavleTis dapirispirebis arealSia moxvedrili. ruseTi kargad xedavs, rom saqarTveloze kontrolis dakargva misTvis strategiuli interesebis dakargvis tolfasia.
2008 wlis agvistoSi, mas Semdeg rac ruseTma naxa, rom saqarTvelo dasavleTis dainteresebis intensiuri obieqti gaxda, rusulma uxeSma Zalam daiwyo saqarTveloSi eqspansiuri politikis gatareba 2008 wlis agvistos saomari moqmedebebiT ruseTma moaxdina cxinvalis regionis okupacia da aRiara afxazeTisa da e.w. “samxreT oseTis” damoukidebloba.
saqarTvelo-evropis energousafrTxoebis sistemis erT-erTi mTavari roli xdeba 2009 wlis aprilis praRaSi xelmoweril deklaraciaSi samxreTis koridors, romelSic saqarTvelo Sedis gazsadenis “nabukosa” da “TeTri nakadis” axali abreSumis gziTaa wodebuli.
aRniSnuli proeqtebi unda gaxdes saqarTvelos usafrTxoebis garanti. saqarTvelo deklaraciaSi energoresursebis tranzitoris da evropis energousafrTxoebis garantoris statusit aris warmodgenili.