G. N. Najmiddinova O’. U. Qurbonova

1
 Holmes  B.Comparati ve  Educati on:  Some Consideration  of  Method.  London,  1981. 
1
 The National  Curriculum  5-16: a consulltation  document.  London,  1987.P.7. 
 
 

---

 
141 
To‘rtinchi  sinfda  o‘quv  vaqti  31  dan  29  o‘quv  soatiga  qisqartirildi,  VI  -  V 
sinfda haftasiga  34 soatdan 30 soatga qisqartirildi.   
O‘quv  vaqtining  sezilarli  darajada  qisqartirilishi  o‘quvchilarning  o‘quv  soatlarini 
yengillashtirdi  va  standart  rejasini  pasaytirdi.  Qo‘shimcha  darslar  ancha  oldinroq 
ya‘ni    VI  sinfdan  olib  boriladigan  bo‘ldi  va  10-12  %  o‘quv  vaqtida  amalga 
oshiriladigan  bo‘ldi.  ‖Yapon  islohotchlari  dars  yuklamalarini  kamaytirishga 
uringanlar,  o‘quv  reja  va  dasturlarni  ko‘proq  egiluvchan,  bolalarning  qiziqishiga 
yo‘naltirgan  holda ishlab chiqqanlar‖  ,-
1
 deydi, yapon pedagogi I.Kazuo. 
1988  yilda  Fransiyada  maktab  dasturlarini  ko‘rib  chiquvchi  komissiya 
tuzilgan,  ta‘lim  mazmunini  isloh  qilishning  asosiy  sababi  matbuotda  e‘lon  qilingan 
(1989),  unda  ta‘lim  mazmunini  majburiy  qism,  ya‘ni  bilimlarning  asosini  o‘zida 
mujassamlashtirgan  (har  bir  inson  uchun  albatta  zarur  bo‘lgan),  qo‘shimcha  qism 
dasturi  yakka  tartibdagi  qobiliyatni  hisobga  olgan  holda  o‘qitish,  shuningdek, 
qo‘shimcha, mustaqil ta‘lim  olish nazarda tutilgan.
2
   
 
2-jadval 
 
Boshlang’ich maktab 
Kichik 
maktab 
Sinf 
I     II     III     IV     V     VI 
VII      VIII 
70-yillar 
   25    26    28     31     33    33 
34          34 
80-yillar 
   25    26    28     29     29    29 
30          30 
 
Bu  tamoyillar  90-yillar  reformasida  o‘z  aksini  topdi  va  majburiylik  mazmuni 
qisqartirildi.   
Shuningdek,  Xitoy  ham  ta‘lim  tizimining  majburiy  standartlarini  qisqartirish 
yo‘lidan  bordi,  hamda  80-yillar  o‘rtalarida  barcha  uchun  yagona  o‘quv  rejasi, 
dasturi va darsliklarini  ishlab chiqishda markazlashtirish  hukmronlik  qildi.   
Ta‘lim  jarayoni  qatnashchilarning  yuklamalarini  kamaytirish,  ularning 
qiziqishlaridan  kelib  chiqib,  qo‘shimcha  darslar  10%  (kichik  o‘rta  maktablarda) 
yuqori maktablarda  20-30%ga   qisqartirilgan.
1
   
XXR  Davlat  ta‘lim    qo‘mitasi  60-70  %  o‘quv  dasturini  (majburiy  fanlar) 
tasdiqlasa, 
qolganlarini 
tegishli 
provinsiyalar, 
mahalliy 
tegishli 
organlar 
tasdiqlaydilar.   
Sharqiy  va  Markaziy  Yevropada  ta‘limni  isloh  qilish,  milliy  standartni 
yaratishda   Vengriyalik  pedagog  Z.Batori  mamlakatda  o‘quv  rejalari  va  dasturlari, 
shuningdek,  alohida  darsliklarni  yaratish  (80-yillar  oxirida)  markazlashgan 
xarakterga  ega  ekanligini  ta‘kidlaydi,  ―..ta‘lim  mazmunining  ayrim  sohalarida 
bilim  keragidan  ko‘ra ko‘proq edi‖,-
2
 deydi. 
                                                 
1