G. N. Najmiddinova O’. U. Qurbonova

1
 Гершунский  Б.С.,  Березовский  В.М.  Методологические  проблемы  стандартизации  в 
образовании//Педагогика.  1993.#1.С.28 
2
 World  Class Standards  for American  Education.  Wash, D.C.  1992 P.2. 

---

 
140 
foydalanishdi  va  ularning  o‘zaro  o‘quv  reja  va  dasturlarini  ishlab  chiqish,  tanqid 
qilishga  keng yo‘l (ayniqsa sanoat doiralarida)  ochildi. 
Ta‘lim  predmetlari  yuqori  va  to‘liqsiz  o‘rta  maktablar  uchun  80-yillarning 
oxirida  ingliz  tili  (adabiyoti),  matematika,  din  va  jismoniy  tarbiyadan  ta‘lim 
standartlari  yaratildi. 
Shuningdek,  Angliyada  birinchi  marta  majburiy  maktab  uchun  o‘quv  rejasi 
tuzish  haqidagi  takliflar  ta‘lim  Bosh  nazoratchisining  ‖11-16  yoshlar  uchun  o‘quv 
reja‖  (1977yil)  tuzishidan  boshlangan. 
  
Ta‘limni  isloh  qilish  to‘g‘risidagi  qonunda  (1988yil)  belgilanishicha  ta‘lim 
masalalari  bo‘yicha  davlatning  mas‘ul  shaxsi  ta‘lim  mazmuniga  davlat  talabini  va 
barcha  uchun  majburiy  bo‘lgan  ingliz  maktablari  uchun  o‘quv  predmetlarini 
belgilashi  ko‘rsatib o‘tilgan.
1
 
Qonun  maktabda  o‘rganish  uchun  o‘n  bitta  majburiy  bo‘lgan  predmetlarni 
belgiladi:  3  ta  predmet  «Yadro»  hisoblanadi,  ya‘ni  matematika,  ingliz  tili,  tabiiy 
fanlar,  shuningdek,  din,  tarix,  geografiya,  texnologiya,  musiqa,  san‘at,  jismoniy 
tarbiya  va chet tili  (o‘rta maktabda) ham mavjud  edi.  
Angliya  Ta‘lim  va  Fan  Departamenti  tomonidan  ‖Ta‘limni  isloh  qilish 
to‘g‘risida‖gi  qonun  qabul  qilingach,  asosiy  predmetlar  uchun  komissiya  tuzildi. 
Komissiya  tarkibida  predmetchilar,  o‘qituvchilar,  shuningdek,  qo‘shimcha  guruh 
mutaxassislari  faoliyat  yuritdi.   
90-yillarning  boshida  umummilliy  ta‘lim  standarti  va  o‘quv  rejasi  zarurligi 
ma‘lum  bo‘ldi.  
To‘liqsiz  o‘rta  maktablarning  yuqori  sinflari  uchun  majburiy  predmetlarni 
o‘qitishga o‘quv vaqtining  85% i ajratilgan.
1
 
Keyinchalik  o‘qituvchi  pedagoglarning  tanqidi  va  talablari  asosida  majburiy 
predmetlar  uchun ajratilgan  vaqt 70-75% ga qisqartirilgan. 
Angliyalik  pedagog  DJ.Uayt,  Angiyada  islohot  o‘tkazishda  ―qatnashchi 
davlat  maktablariga  asosiy  va  iqtisodiy  maqsadga  erishish  vositasi  sifatida 
qaragan‖.
2
  
Shuningdek,  inson  va  fuqarolarning  qiziqishlarini  inobatga  olish  lozimligini 
ta‘kidlaydi.  Amerikalik  pedagog  DJ.Gudled  yozishicha:-―Ta‘lim  rejasini  oshirish, 
maktabning  javobgarligini  kuchaytiradi...  maktabda  testning  yuqori  ko‘rsatkichlari  
orqada  ―qoluvchilar‖  uchun  dastur  bo‘lib,  ularning  kamayishiga  erishish 
mumkin‖ligini  ta‘kidlagan. 
Yaponiyada  esa,  zamonaviy  ta‘lim  islohoti  1984  yilda  premer  -  ministr 
Nakasone  asos  solgan  Maktabni  isloh  qilishning  davlat  qo‘mitasi  tomonidan 
amalga  oshirilgan.  1985  yilda  qo‘mita  dokladi  matbuotda  e‘lon  qilingan,  unda 
ta‘limni  isloh qilishga  kirishilganligi  bildirilgan. 
80-yillarda  Yaponiyada  o‘quv  soatlari  soni  va  o‘quv  rejalari  sonini 
(maktablarda)  qisqartirishga  qaror  qilindi,  ya‘ni  ta‘lim  standati  qisqartirildi  (bu 
haqda 2-jadvalda  ko‘rsatilgan).