Demografik statistika

Tashqi savdoning jug‘rofiy joylanishini statistik o‘rganish tamoyillari.

Tashqi savdoning rivojlanishi asosida xalqaro mehnat taqsimoti va D. Rikardo asoslab bergan qiyosiy ustunlik qoidasi yotadi. Bu kridaga koʻra alohida sharoitlarning mavjudligi, xususan, qulay geografik joylashuv, noyob tabiiy resurslar ayrim mamlakatlarga tovar va xizmatlarning ayrim turlarini i. ch.da muayyan ustunliklar beradi. Mamlakat oʻzining qiyosiy ustunligidan foydalanib ayrim tovar turlarini ishlab chiqarish.ga ixtisoslashadi, mahsulotlarini boshqa mamlakatlarga ham sotish maqsadida katta miqdorda va yuqori sifatda ishlab chiqarish.ga xarakat qiladi. Bunday tovar va xizmatlarni uzlarida ishlab chiqarmaydigan boshqa mamlakatlar, ishlab chiqarganda ham ularga ketadigan sarfxarajatlarning nisbatan yuqoriligini hisobga olib, tashqaridan tovar va xizmatlarni kiritish yoʻlini tutadilar.

161. 
     Tashqi savdoni o‘rganishning statistik metodlari.
     

Mamlakatning tashqi iqtisodiy aloqalarini o ‘rganishda tashqi savdo muhjm rol o‘ynaydi va statistika tashqi savdoni chuqur har tomonlama tahlil qiladi.
Tashqi savdo statistikasining vazifalari quyidagilardan iborat:
—tashqi savdoning hajmi, uning tarkibi va dinamikasini o ‘rganish;
—tashqi savdoning rivojlanishiga ta’sir etuvchi omillarni tahlil qilish;

• 
  turli mamlakatlar tashqi savdosini taqqoslash va o'rganish;
  

Tashqi savdoni o‘rganishda bojxona statistikasining ma’lumotlari asos qilib olinadi.
Bojxona statistikasi — tashqi iqtisodiy aloqalar statisti kasining bir qismi bo'lib, u mamlakat chegarasidan o‘tuvchi tovarlar bilan birga, ayrim ko'rsatilgan xizmatlar va bajarilgan ishlami ham hisobga oladi. Bojxona statistikasining o‘rganish obyekti bo'lib, mamlakatning tashqi savdo oboroti hisobla nadi. Tovarlar eksporti va importini natural va pul formada hisobga olish va ularning geografik yo'nalishini aniqlash uning kuzatish obyekti hisoblanadi.
Bojxona statistikasining asosi bo'lib, mamlakatning boj xona kodeksi hisoblanadi. Ma’lumot manbai esa birlamchi hujjat —yuk bojxona dekloratsiyasidagi (YuBD) ma’lumotlar hisoblanadi.