Davlat kreditining mazmun-mohiyati va funksiyalari. Davlat krediti klassifikatsiyasi. Davlat kreditini boshqarish

3. Davlat kreditini boshqarish

• Davlat kreditini boshqarish jarayonida quyidagi vazifalarni yechish koʼzda tutiladi

• Qarzdorning qarzi qiymatini minimallashtirish

• Bozorni davlatning qarziy majburiyatlari bilan ortiqcha toʼlib ketishiga va ular kursining keskin tebranishiga yoʼl qoʼymaslik

• Jalb qilingan mablagʼlardan samarali foydalanish va ajratilgan kreditlarning maqsadli foydalanilishi ustidan nazoratni amalga oshirish

• Jalb qilingan mablagʼlardan samarali foydalanish va ajratilgan kreditlarning maqsadli foydalanilishi ustidan nazoratni amalga oshirish

• Moliyaviy siyosat bilan aniqlangan vazifalarni maksimal yechish

• Davlat tomonidan qarziy faoliyatning amalga oshirilishi natijasida davlat qarzi vujudga keladi

• Jismoniy va yuridik shaxslar, xorijiy davlatlar, xalqaro tashkilotlar va xalqaro huquqning boshqa subʼektlari oldida vujudga kelgan hukumatning qarz majburiyatlariga davlat qarzi deyiladi

• Joylashtirilish joyiga qarab davlat qarzlari ikkiga boʼlinadi

• Davlatning ichki qarzlari

• Davlatning tashqi qarzlari

• Davlat tomonidan ichki mablagʼlarni jalb qilish natijasida vujudga kelgan Oʼzbekiston Respublikasi majburiyatlarining yigʼindisiga davlat ichki qarzlari deyiladi

• Davlat tashqi qarzlari deyilganda esa davlat tomonidan xorijdan mablagʼ jalb qilish natijasida vujudga kelgan Oʼzbekiston Respublikasi majburiyatlarining yigʼindisi tushuniladi

• Bu qarzlar qarziy instrumentlari, joylashtirilish shartlari, kreditorlarining tarkibi va qarzning valyutasiga nisbatan bir-biridan farq qiladi

• Аmaldagi tartibga muvofiq ravishda davlat tomonidan ichki va tashqi mablagʼlarni (qarzlarni) jalb qilish quyidagi maqsadlar uchun amalga oshirilishi mumkin

• iqtisodiyotni rivojlantirishning ustuvor yoʼnalishlarini, shu jumladan, davlat investitsiya dasturlarini moliyalashtirish

• Davlat byudjetining da-romadlari bilan xarajatlari oʼrtasida tushumlar vaqtga koʼra muvofiq emasligi tufayli kelib chiqqan yillik ichki tafovutni (farqni) toʼgʼrilash

• mavjud qarzlarni qayta moliyalashtirish

• byudjet defitsitini moliyalashtirish

• tabiiy ofat va boshqa favqulodda vaziyatlar tufayli mablagʼlarga boʼlgan ehtiyojlarni qoplash

• Davlat tomonidan ichki va tashqi qarz mablagʼlarini jalb qilishda qarz majburiyatlarining bir necha turlaridan foydalanish mumkin

• Ularning eng asosiylari va muhimlari tarkibiga quyidagilar kiradi

• davlatning qisqa, oʼrta va uzoq muddatli qimmatli qogʼozlari

• byudjet daromadlari va xarajatlari oʼrtasidagi vaqtinchalik farqni qoplash uchun qisqa muddatli ssudalar

• kreditlar (qisqa, oʼrta va uzoq muddatli)

• Oʼzbekiston Respublikasining kafolatlari

• qonun hujjatlarida nazarda tutilgan boshqa turlar

• Аmaliyotda qarz mablagʼlarini jalb qilish, asosan, ikki yoʼl bilan amalga oshiriladi

• qarziy qimmatli qogʼozlarni joylashtirish

• ixtisoslashtirilgan moliya-kredit institutlaridan kreditlar olish

• Davlat qimmatli qogʼozlari bilan operatsiyalar fond bozorining tarkibiga kiruvchi davlat qimmatli qogʼozlar bozorida amalga oshiriladi. Bu bozor quyidagi vazifalarni bajarishga imkon beradi

• byudjet defitsitini moliyalash-tirish maqsadida yuridik va jismoniy shaxslarning vaqtincha boʼsh turgan mablagʼlarini qarzga olish

• Markaziy bank tomonidan pul-kredit siyosati oʼtkazishni taʼminlash

• tijorat banklari va moliyaviy institutlarning likvidligini tartibga solishni amalga oshirish

• Byudjetdan qarz mablagʼlarini oluvchilar sifatida quyidagilar maydonga chiqishi mumkin

• Byudjet tashkilotlari

• davlat unitar korxonalari

• byudjet tashkiloti va davlat unitar korxonasi boʼlmagan yuridik shaxslar

• ijroiya hokimiyat organlarining quyi byudjetlari

• Oʼzbekiston Respublikasida davlat qarzini boshqarishning oliy organi Oʼzbekiston Respublikasi Oliy Majlisidir. Oliy Majlis byudjet defitsitini moliyalashtirish uchun jalb qilinishi lozim boʼlgan mablagʼlar va byudjet mablagʼlari hisobidan kreditlashtirishning maksimal miqdorlarini belgilaydi

• U yoki bu koʼrinishdagi qimmatli qogʼozlarni chiqarishning chegaraviy hajmini Oʼzbekiston Respublikasi hukumati – Oʼzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi oʼrnatadi

• Davlat ichki va tashqi qarzlarini boshqarishni optimallashtirish uchun ikki dasturni ishlab chiqmoq maqsadga muvofiq

• tashqi qarzlarni olish davlat dasturi

• ichki qarzlarni olish davlat dasturi

• Bu dasturlar maqsadlari, manbalari va qaytarilish muddatlarini koʼrsatgan holda navbatdagi moliyaviy yilda olinishi lozim boʼlgan qarzlar (qarzga olishlar) roʼyxatidan iboratdir. Dasturlar navbatdagi yil byudjetining lo-yihasi bilan Oliy Majlisga taqdim etilishi va tasdiqlanishi kerak

•