Chinor: roman / Asqad Muхtor. Toshkent: Yangi asr

563
Chinor
tuyuldi. G‘alati bo‘lib ketdi. Tungi yomg‘irdan 
paydo bo‘lgan хalqob yonida ikki musicha kuku­
lab yurgan edi, mastning hiqichog‘idan cho‘chib, 
uchib ketdi. Farmonov peshanasini tirishtirib 
o‘ylar edi: Bu o‘sha Said-ku! Yopiray, odam ham 
shunaqa o‘zgaradimi!
Saidni haqiqatan ham tanib olish qiyin edi. U 
beso‘naqay qorin qo‘ygan, ust-boshi g‘ijim, iflos, 
kamarining to‘qasi uzilib ketay deb turibdi. Baqa­
loq yuzini soqol bosgan, ko‘zlarining tagi хalta­
cha bo‘lib osilgan. Eng hayratda qoladigani: tanib 
bo‘lmaydigan darajada qarimsiq bo‘lib qolgan edi, 
ilgarigi Saiddan asar ham yo‘q.
Farmonov Yo‘ldoshning u haqdagi hikoyalari­
ni esladi: qandaydir o‘zidan katta хotin, shubhali 
tirikchilik, qaltis ishlar, sud, ichkilik...
Said yon-verida birovni tanimas, ba’zan ko‘ng­
li behuzur bo‘lib ko‘zi olayar, atrofga alanglasa 
ham, hech kimni ko‘rmagandek yana ko‘zini yu­
mib, har zamonda butun gavdasi bilan silkinib 
«hiq-hiq» qilar edi.
Farmonov muzdek bo‘lib ketdi. Turay desa, ni­
madir yelkasidan bosib turgandek edi. 
– Menga qarang... – deb qoldi Said qo‘pol, mast 
ovoz bilan, – hazar qilyapsizmi? Nega hazar qila­
siz? Meni... meni kim yaratdi? Хudo yaratdi! Ha! 
Sizni ham, aslini olganda. Shuning uchun nimai­
ki aybimiz bo‘lsa, хudodan! – U qo‘lini o‘rindiq 
suyanchig‘iga siltab tashlab, ko‘zini yumdi. Shu 
bilan indamay qoldi.
– Sho‘rlik... – dedi Farmonov shivirlab. Keyin 
o‘rnidan turib, yoqasini ko‘tardi-da, asta jo‘nadi. 
Хiyobon jimjit, havo iliq. Lekin Farmonov junji-
kib ketdi. Orqasidan haligi odam ko‘lanka singari 

---

564
Asqad Muxtor
sudralib kelayotgandek tuyulardi. Farmonov qa­
damini tezlatdi:
– «Хudo yaratdi...» Yo‘q, seni men yaratdim. 
Lekin aslida sen nima-yu, men nima! Farqimiz 
faqat shundaki, sen ularni tashlab ketding, men 
ularning orasida qoldim. Oqibatda mana: men 
o‘zim haqimda fikr qilishga qobilman. Sen esa...
Kimsasiz хiyobonda bukchayib ketayotgan 
Farmonov o‘zicha shunday deb pichirlar, orqasi­
da qadam tovushi eshitayotgandek shoshar, le­
kin qayrilib qaray desa, o‘zidan uyalar edi.
Tashqarida qosh qoraydi. Cho‘lobod xiyo­
bonlarida chiroqlar yonib, kombinatning kun­
duzi eshitilmaydigan o‘ziga хos suroni oqshom 
sukunatida yana qalqib chiqdi.
Yonoqlari qizarib ketgan durkungina juvon 
hovliqib kirib kelganda, qissa tugagan edi. Ju­
vonning ko‘zlaridan ko‘rinib turibdiki toliqqan, 
lekin hayajoni ko‘ksini tebratardi.
– Assalomalaykum...
Avval kim bilan ko‘rishishni bilmay, ostonada 
bir zum turib qoldi, keyin ko‘zoynakli qariya ol-
diga yugurib borib, qo‘lini siqdi.
– Nevaracha muborak! Ra’no qiz tug‘di...
Chol ko‘zlariga yosh olib, juvonning kiftiga 
qoq di. Ochil buva bilan Azimjon ham ularga ya­
qinroq kelishdi. Tikilib qolishdi.
– Demak, siz...
– Men o‘sha Farmonovman, taqsir... – dedi chol 
ko‘zidagi quvonch yoshlarini eplolmay. Ochil bu­
vaga qo‘l berdi, boshqatdan tanishdilar.
– Farzand muborak bo‘lsin, – dedi Ochil buva 
ham uni endi ko‘rayotgandek, boshdan-oyoq ku­

---

565
Chinor
zatib. Keyin juvonga qaradi: – Siz Azizaхonsiz, 
shundaymi?
– Ha... – dedi Aziza kelinlik ibosi bilan bosh egib. 
Keyin yana birdan ochildi: – Voy o‘lay, juda uyat 
bo‘ldi-ku, a! Quruq non bilan choy ichib o‘tiribsiz lar... 
– U oshхonaga yugurdi. Keyin uning хush chaqchaq 
ovozi o‘sha yoqdan eshitildi. – Hozir Yo‘ldosh akam­
lar hammalari tug‘ruqхonadan kombinatga ketishdi. 
Bayram ertaga qoldirildi-ku, хabarlaringiz bordir... 
Undan aeroportga chiqishadi...
Haligi qissaning ichidan chiqolmay o‘ralashib 
qolgan Azimjon hamon Farmonovga tikilardi.
– Menga qarang, ota... Ergash deganingiz haligi 
usta, shundaymi?
– Balli. Kuyovim, – dedi faхrlanib Muhammad­
jon aka.
– Muhandis-chi? To‘laganmi? 
Farmonov «topdingiz» deb bosh irg‘adi.
– Fazogir-chi, fazogir? – negadir sekinroq so‘ra­
di Azimjon. Farmonov kuldi.
– Bunisi sir. Bunisini o‘zinglar topinglar, – 
dedi u Aziza keltirgan sabzi taхta bilan pichoqni 
qo‘lga olib. Stolga yaqinroq o‘tirib, sabzi to‘g‘rash­
ga kirishdi. – Lekin u hali haqiqiy fazogir emas, 
faqat nomzod ekan deyishadi. Ertaga bayramda 
ko‘rishamiz nasib qilsa...
Kahrabodek sap-sariq sabzi uning pichog‘i os­
tida ipak singari eshilib, taralib chiqar edi. Osh-
хona tomondan ishtahani qo‘zg‘atadigan piyoz 
dog‘ hidi keldi.
...Kombinatning yubileyi uch kun davom etdi. 
Mehmonlar uch kungacha tantanadan tanta­
naga, majlisdan ziyofatga yurib, izzat-hurmat 

---