Buxoro davlat universiteti «O’zbekiston tabiiy geografiyasi» fani bo’yicha ma’ruza matni


Geografik tasavvurlarning O’zbekiston hududida mustamlaka davrida rivojlanishi. (1850-1917 yy)



Download 1,51 Mb.
bet5/144
Sana12.01.2022
Hajmi1,51 Mb.
#336771
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   144
Bog'liq
Buxoro davlat universiteti «O’zbekiston tabiiy geografiyasi» fan (1)

Geografik tasavvurlarning O’zbekiston hududida mustamlaka davrida rivojlanishi. (1850-1917 yy). XIX asrning o’rtalarida O’zbekiston hududini geografik jihatdan jadal o’rganish boshlandi. Chunki Chor Rossiya o’lkamiz hududini bosib olish maqsadini ko’zlab, bu yerga uyushtirilgan ekspedistiyalarni rag`batlantirib turdi. O’lkani har tomonlama geografik tadqiq qilish Chor Rossiyasining mustamlakachilik siyosatiga bo’ysindirilgan edi.

    1. yillarda Qo’qon, Buxoro va nihoyat 1873 yilda Xiva xonligining Rossiya tomonidan bosib olinishi o’lka tabiatini va resurslarini keng qo’llamda o’rganishga sharoit yaratdi. O’zbeksiton hududiga ko’plab kompleks ekspedistiyalar uyushtirildi. Toshkentda «Harbiy topografik otryad» (1870y)Toshkent observatoriyasi, Ipakchilik maktabi, gimnaziyalar, Rossiya geografiya jamiyatining Turkiston bo’limi (1897) kabi tashkilotlar paydo bo’la boshladi. Bu davrda o’lka geografiyasining eng muhim qonuniyatlari aniqlandi, tabiiy sharoitiga baho berish, uning tabiiy boyliklarini izlab topish, ancha mukammal geografik, geologik, geobotanik xaritalar tuzish, tabiiy fanlarning turli sohalariga oid aniq ma’lumotlar to’plash, topografik plan olish yuzasidan katta ishlar qilindi. Bunda P.P.Semyonov-Tyanshanskiy, A.P.Fedchenko, N.A.Severstev, I.V.Mushketov, V.A. Obruchev, N.I. Andrusov, N.A. Zarudniy, L.S. Berg, A.F. Middendorf, V.F. Oshanin, A.N. Krasnov, I.G. Borshchov va boshqa olimlar ishtirok etdilar va ko’plab ilmiy geografik kashfiyotlar, umumlashmalar yuzaga keldi.

I.V.Mushketov Turkistonni berk havzasidan iborat o’ziga xos tabiiy o’lka ekanligini, uning tabiiy chegaralarini belgilab, ularni asoslab berdi va o’lkaning orografik sxemasini yaratdi. N.A. Severstov o’z izlanishlari asosida O’rta Osiyoning har xil tog`li rayonlari o’ziga xos balandlik mintaqalariga ega ekanligini isbot qildi.

XX asr boshlarida erlardan unumli foydalanish, yangi erlar ochish, qo’shimcha ishchi kuchlarni jalb qilish maqsadida Rossiya O’zbekiston hududiga yangi ekspedistiyalar jo’natdi. Toshkentda har xil tashkilotlar, Andijonda, Mirzacho’lda qishloq xo’jaligi tajriba stanstiyalari, «Gidrometrik bo’linma» va boshqalar tuzildi. Rossiya dehqonchilik vazirligida tuzilgan «Aholini ko’chirish» va «Erlar holatini yaxshilash» boshqarmalari O’zbekiston hududidagi aholi yashamaydigan bo’sh erlarni aniqlash, ularning tabiiy sharoitini o’rganish va ularga baho berish va erlarga Rossiyadan ersiz dehqonlarni ko’chirib olib kelish maqsadida qator ekspedistiyalar uyushtirdilar. 1911-1915 yillarda S.S.Neustruev rahbarligida Farg`ona vodiysi, N.A.Dimo boshchiligida Mirzacho’l, Qarshi, Quyi Amudaryo tuproqlari o’rganildi, L.S.Berg «Orol dengizi ekspedistiyasining ilmiy natijalari» nomli asarini yozdi. Bu davrda rossiyalik tadqiqotchilar olib borgan ishlari qanchalik katta natijalarga erishgan bo’lmasin, asosiy maqsad O’zbekistonning tabiiy boyliklaridan metropoliya manfatlari uchun ko’proq foydalanishga, ruslarni ko’proq ko’chirib kelib, mustamlakachilikni yanada mustahkamlashga qaratilgan edi.




Download 1,51 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   144




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish