Bob. Psixik rivojlanishni t u sh u n ish n in g madaniy-tarixiy konsepsiyasi. L. S. Vigotskiy va un in g maktabi


10.6. Psixik rivojlanish taraqqiyotini o‘rganishdagi



Download 0,96 Mb.
Pdf ko'rish
bet7/8
Sana18.07.2022
Hajmi0,96 Mb.
#823950
1   2   3   4   5   6   7   8
184


10.6. Psixik rivojlanish taraqqiyotini o‘rganishdagi
ikkita paradigmalar
Zamonaviy psixolog L.F.Obuxova, L.S.Vigotskiyning rivojla- 
nishga biologizatorlik, naturalistik va madaniy-tarixiy yondashuv- 
larning prinsipial asosiy farqlari haqidagi talqiniga tayanib, 
bolalar rivojlanishi tadqiqotida ikkita asosiy paradigmaning mav- 
judligi va ajratilishini uqtirgan: tabiiy-ilmiy hamda m adaniy-ta­
rixiy. T.Kundan so‘ng u paradigma tushunchasini m a’lum bir 
vaqt davomida to‘plangan yutuqlarni ilmiy birlashmaga muam- 
molarni va ularning yechimini ko‘rsatish modeli barcha tom o­
nidan tan olingan, ilmiy yutuq sifatida talqin qilgan. L.F.Obu­
xova ta’kidlashicha, paradigma tushunchasi psixologlar diqqatini 
psixologik maktab va yo‘nalishIar asos qilib olgan ustanovkalarni 
anglashga qaratadi, bu ilm -fanning bugungi rivojlanishida, psi- 
xologlarni bir-biridan farqlanuvchi ko‘pgina yondashuvlar va ta’li- 
m otlar bilan tanishtirishda juda muhim. Tabiiy-ilmiy paradigma 
ham, yosh davrlar psixologiyasi tarixida ham uning taraqqiyoti­
ni zamonaviy bosqichida ko‘pgina variantlar asosida ifodalangan. 
Asosiy naturalistik ustanovkalar biogenetik nazariya m e’yoriy 
yondashuv klassik bixeviorizm, ikkita omil konvergensiyasi n a­
zariyasi bolani psixoanalitik o'rganish J.Piajening intellektual 
rivojlanish ta’limoti singari tashqi sirtdan o‘xshamaydigan nazari- 
yalar asosida yotadi. 0 ‘sha naturalistik metodologik yondashuvlar 
etiologik, ekologik, invayronmental, ijtimoiy kognitiv va asoslan- 
gan rivojlanishni o‘rganishning yangi ta ’limoti hamda yo'nalishi 
yuzaga keladi. Bu paradigmalar doirasida psixik rivojlanish tuzi- 
lishi va sharoitlari haqida ko‘pgina empirik dalillar to‘plangan sa- 
m arali tadqiqotlar o‘tkazilgan insoniyat hayoti va psixikasining 
asosiy jihatlari, sohalari, xulq-atvor intellekt va emotsional iro- 
daviy sohalar tahlil qilingan. L.S.Vigotskiy ishlarida asos solin- 
gan madaniy-tarixiy paradigmalar A.N.Leontev, A.V.Zaporojets, 
P.I.Zinchenko, P.Ya.Galperin, D.B.Elkonin, M.I.Lisina, W .D a - 
vidov, L.A.Venger, N.N.Poddyakova, N.F.Talizina, N.G.Salime-
185


na va ko‘pgina boshqalar tadqiqotlarida davom ettirilgan. L.S.Vi­
gotskiy nazariyasining xorijiy izdoshlari D.J.Brunner, M.Kov, 
S.Skribner, R.Van der Veer, D.J.Verch va boshqalar.
H ar ikkala paradigma ham mavjudlikka hamda kelgusida 
rivojlanish huquqiga ega, ammo ularning asosida bir-birini inkor 
qiluvchi ilmiy ustanovkalar yotadi, shuning uchun ular oddiy 
jam lanib bo‘lmaydi. Soddalashtirilgan elektrik yondashuvlarni va 
g‘oya tushuncha yoki hatto dalillarni tanqid qilmay o‘zlashtirib 
olishdan qochish kerak.

Download 0,96 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish