Биогеография фанидан I курс 1 семестр 5140500 – “География ва иқтисодий билим асослари”учун

Solishtirma og’irligi: 
bir xil hajmdagi minerallarning 
solishtirilgandagi og’irligi. ( 0,8 – 21 g/sm
3 
gacha bo’ladi) . 
1.
Yengil minerallar 0,8 – 1,5 dan 2,0 – 2,5 g/sm
3
gacha 
2.
O’rtacha og’irlikda 2,5 - 3,0 gacha 
3.
Og’ir minerallar 4 - 21 g/sm
3
gacha. 

---

Minerallarning bu 8 ta belgisidan tashqari magnitligi, hid taratishi, 
yonuvchanligi, xlorid kislotada qaynashi, gigroskopligi (nam tortuvchanligi), 
ta’mi kabi hususiyatlar ham ularni aniqlashda katta ahamiyatga ega.
4- 
Labaratoriya – amaliy ishlar. 
Minerallar tasnifi yoki amaliy ahamiyatli minerallar tasnifi. 
Zarur ashyolar: 
minerallar kolleksiyasi, 10% li xlorid kislota, 
minerallar ishlatilish sohasi – asboblar.
Dastur boyicha amaliy ahamiyatli minerallar – A G Betextin tasnifiga 
to’rt soat ajratiladi. 
Akademik A G Betextin minerallarning tasnifi - mineral hosil bo’lish 
jarayoni, tarkibi va asosan amaliyotda ishlatilishi hisobga olingan. Qiziq 
faktni keltirish mumkin – kislorod mingta mineral tarkiiga kirgan, vodorod, 
kremniy, kalsiy, temir, alyuminiy, uglerod, fosfor, natriy, magniy, 
marganets, oltin – har biri yuz va undan ortiq minerallar tarkibida uchraydi. 
Galley, ruidiy, reniy, radiy, indiy kabi beshta element faqat oshqa 
elementlarning izomorf tarkibida uchraydi.
1-sinf.
Sof tug’ma elementlar.
Yerpo’stining ogirlii bo’yicha 0,1% ni 
tashkil etadi. 30 dan 50 a yaqin element sof holda uchraydi.
Oltin, platina iridiy, osmiy ba’zan mis, temir, qorg’oshin, rux, simob kabi 
metallar sof tug’ma elementlardir.
2-sinf. Sulfidlar yoki metalloidlar, oltingugurtli birikmalar
.
Metallarning oltingugurtli 40 dan oshiq birikmalari – vannadiy, molibden, 
nikel, kobalt, mis, temir, rux, qo’rg’oshin, mishyak, kumush va boshqalar. 
Yer po’stidagi minerallarning 0,15% tashkil etib ular 300ga aqin etadi.