Azallariga sharhlar

N

AJMIDDIN 

K

OMILOV

 

J

ON 

V

A 

J

ONON 

M

OJAROSI

 

Alisher Navoiyning lirik asarlari jamlangan «Xazoim ul maoniy» devonida ikki yarim 

mingdan ortiq gʻazal bor. Sharq adabiyotida biror shoirga bunchalik koʻp gʻazal yozish 

nasib boʻlmagan. Ammo gap faqat sonda emas. Navoiy qalbidan quyilib chiqqan 

gʻazallarning har biri daho ijodkorning benazir san’ati va teran tafakkuridan guvohlik 

beradigan badiiy durdona, moʻ’jizadir. Bu badiiy miniatyuralarning yaratilganiga besh 

asrdan oshdi, lekin kecha yozilganday hamon ruhimiz, shuurimizni gʻalayonga solib, 

dillarga halovat bagʻishlaydi, oʻqigan sari yana oʻqigingiz, baytlar qatidagi sehrli va sirli 

ma’nolarni teranroq, toʻlaroq anglab olgingiz keladi. Buyuk oʻzbek shoiri salaflari ijod-

xonasida kamolga yetgan koʻhna janrning imkoniyatlarini istifoda etib, bemisl mahorat 

koʻrsatish, xazoya bilmas she’riy gulshanlar yaratish barobarida oʻzi mustaqil ravishda 

yangi ifoda usullariyu uslublar ixtiro qildi, ijodiy tajribalar, ulkan izlanishlar yoʻlidan 

borib, gʻazal inkishofini baland choʻqqilarga olib chiqdi. 

 

Yaxlit ma’noli, voqeaband gʻazallar yaratish ulugʻ Navoiyning shunday uslubiy 

ixtirolaridandir. Maqsud Shayxzoda birinchi boʻlib bunga e’tiborimizni qaratgan edi. 

Avvalgi shoirlarda ahyon-ahyon uchrab turadigan bu xususiyat Navoiy ijodida izchillik 

tusini oladi, muayyan raviya, badiiy ifoda tarziga aylanadi. Turfa insoniy holatlar, voqea-

hodisalar tasviriga bagʻishlangan turkum-turkum gazallar shundan dalolat beradi. 

---