Asosiy tushunchalar

Nomuvofiqlikni tuzatish

Yuzaga kelgan koʻp xatolar tahrirlash davomida toʻgʻrilanadi, lekin ayrimlari qolib ketishi mumkin. Nomuvofiqlikni tuzatish yangi sintezlangan DNKda yuz beradi, u orqali notoʻgʻri joylashgan azot asosi (tahrirlash davomida tuzatilmagan asos) zanjirdan olib tashlanadi. Polimerazalar “sirgʻalib”, andoza zanjirga yopishib qolganda sodir boʻladigan mayda qoʻshimchalar va ajralishlar ham nomuvofiqlikni tuzatish orqali aniqlanishi va tuzatilishi mumkin^22squared.
Nomuvofiqlikni tuzatish qanday kechadi? Dastlab oqsil kompleks notoʻgʻri joylashtirilgan asosni aniqlaydi va unga bogʻlanadi. Ikkinchi kompleks notoʻgʻri asoslarni kesib olib tashlaydi. Keyinchalik DNK polimeraza yuzaga kelgan boʻshliqni tegishli nukleotid bilan toʻldiradi va DNK ligaza fermenti DNK boʻlaklarini bir-biriga ulaydi^22squared.

Nomuvofiqlikni tuzatish.

1. 
   Yangi sintezlangan DNKda nomuvofiqlik aniqlanadi. Bu yerda eski zanjirdagi T bilan yangi zanjirdagi G juftlashgan.
   
2. 
   Yangi DNK zanjiridagi notoʻgʻri joylashgan nukleotid va uning atrofidagi qismlar olib tashlanadi.
   
3. 
   Yuzaga kelgan boʻshliq DNK polimeraza yordamida toʻldiriladi.
   
4. 
   DNK ligaza DNK asosidagi uzilishni birlashtiradi.
   

Sizni bitta narsa ajablantirishi mumkin: DNKni tiklashda ishtirok etadigan oqsillar notoʻgʻri juftlashgan asoslarni aniqlash paytida “qaysi asos toʻgʻri, qaysi biri xato” ekanini qanday qilib aniqlay oladi. Yaʼni ikkita asos notoʻgʻri joylashtirilganda (yuqoridagi rasmda keltirilgan G va T kabi) ikkalasidan qaysi birini olib tashlash va almashtirish kerak?
Bakteriyalarda DNKning eski va yangi zanjirlari oʻrtasidagi farq bu ularning metillanishi bilan bogʻliq. Yaʼni eski zanjirlarga metil (-\text {CH}_3−CH3​minus, start text, C, H, end text, start subscript, 3, end subscript) guruhi biriktirilgan boʻlib, yangilariga bu guruh hali birikmagan boʻladi^33cubed.
Eukariotlarda nomuvofiqlikni tuzatish jarayonida eski zanjirni aniqlashga imkon beradigan narsa bu faqat yangi sintezlangan DNKda mavjud boʻlgan boʻshliqlarni (bitta zanjirli boʻshliqlar) tanib olishni oʻz ichiga oladi^33cubed.