Ахлокий тайёргарлиги белгилаб бериши хакидаги катъий хулосага келинди



Download 0,94 Mb.
Pdf ko'rish
bet1/3
Sana27.05.2022
Hajmi0,94 Mb.
#611602
  1   2   3
Bog'liq
Дастур. 13.00.02-Таълим ва тарбия назарияси ва методикаси



УЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ ОЛИЙ ВА УРТА МАХСУС 
ТАЪЛИМ ВАЗИРЛИГИ
ТАШКЕНТ ВИЛОЯТИ Ч И РЧ Щ ДАВЛАТ ПЕДАГОГИКА
института
^ ' ^ z i r l a r 5^
скисгои РеепуД 
да си хуэувдгащ 
омиссияси раж
АНДИ”
ликаси Вазирлар 
Олий Аттестация 
и А.Т. Юсупов
13.00.02 - Таълим ва тарбия назарияси ва методикаси (сохалар буйича) 
ихтисослиги буйича малакавий имтихон
Д А С Т У Р И
Узбекистон Республикаси Олий Аттестация Комиссияси Раёсатининг 2019 йил
-сопли карори билан тасдиклапган
Чирчик - 2019


АННОТАЦИЯ
Мустакиллик йилларида педагог кадрларни тайёрлашнинг янги тизими ишлаб чикилиб, 
узлуксиз таълимда укитиш сифати ва самарадорлигини булажак укитувчиларнинг касбий, маънавий- 
ахлокий тайёргарлиги белгилаб бериши хакидаги катъий хулосага келинди. Талабаларда маънавий 
маданиятни ривожлантириш механизмларини жисмонан соглом, рухдн ва аклан ривожланган, 
мустакил фикрлайдиган, Ватанга содик, катъий хаётий нуктаи назарга эга ёшларни тарбиялаш, 
демократах ислохотларни чукурлаштириш ва фукаролик жамиятини ривожлантириш жараёнида 
уларнинг ижтимоий фаоллигини ошириш асосида такомиллаштириш Узбекистан Республикасини 
янада ривожлантириш буйича Хдракатлар стратегиясида мухим урин эгаллайди.
Дастур 13.00.02 - Таълим ва тарбия назарияси ва методикаси (сохалар буйича) ихтисослиги 
фанлари буйича мутахассислар талабгорнинг назарий ва касбий тайёргарлиги даражасини, унинг 
ушбу фаннинг шаклланиши ва ривожланиши тарихини, умумий концепциялари ва методология 
масалаларини, манбаларини, шу билимлар тармогининг асосий назарий ва амалий муаммоларини, 
мавжуд материални нечоглик билишини аниклаб бериши, унинг илмий адабиётни, шу жумладан, чет 
эл даврий нашрларини хамда илмий тадкикотларнинг замонавий усулларини канчалик эгаллаган 
даражасини аниклаш доирасида тузилган булиб, унда укитиш методикасининг умумий масалалари 
билан бир каторда хар бир фанннинг узига хос хусусиятларини акс эттирувчи тушунчалар, билим ва 
куникмаларга куйиладиган талабалар, имтихон саволларидан намуналар тавсия этилган.
Тузувчилар:
ф.-м.ф.д., доц. И.Г.Турсунов,
к.ф.д., доц. Д.Ж.Бекчанов, 
г.ф.ф.д, (PhD) Ф.Т.Ражабов
Такризчи:
к.ф.д., доц. Т.Х.Рахимов
Ушбу дастур Тошкенг вилояти ЧДПИ Илмий кенгашининг 2019 йил 27 февралдаги
2-сонли мажлисида тасдикланган


Кириш
Таълим ва тарбия назарияси ва методикаси ихтисослиги республикамизда амалга 
оширилаётган «Кадрлар тайёрлаш миллим дастури»ни тулаконли руёбга чикаришни таъминлашнинг 
асосий омилларидан бири булиб, унинг узига хослиги тадкикотлар сохаси ва йуналишининг кенг 
камровли эканлиги билан белгиланади. Мазкур ихтисослик доирасида фанларни укитиш методикаси 
ва фанга оид муаммоларнинг мактабгача таълим, умумий урта таълим, урта махсус касб-хунар 
таълими, синфдан ва мактабдан ташкари таълим, олий укув юртидан кейинги таълимга оид педагогик 
муаммолар хдл этилиши кузда тутилади. Ушбу ихтисослик педагогика фанининг мамлакатимиз 
таълим тизимининг боскичларида умумтаълим фанлари буйича таълими мазмуни ва методикасини 
такомиллаштиришнинг методик асосларини ишлаб чикишга оид муаммоларни тадкик этувчи 
мустакил соха булиб, мазкур ихтисослик буйича бажарилган диссертация ишлари Республикамиз 
узлуксиз таълим тизимининг тараккиётига муайян х,исса кушишга каратилади. Таълим ва тарбия 
назарияси ва методикаси ихтисослиги сохдсига оид диссертацияларда жамиятнинг ижтимоий- 
маданий, маънавий-маърифий жабхдлардаги узгаришлар талаблари асосида умумтаълим фанларини 
укитиш мазмуни ва методикасини ривожлантиришнинг илмий-педагогик, методик асослари, давлат 
таълим стандартларини такомиллаштириш методологияси, аник фанларни укитиш методикасининг 
кадимий-тарихий хамда замонавий мазмуни, методлари, шакллари, воситаларига багишланган 
илмий-назарий, амалий-методик муаммолар тадкик этилади.
Фаннинг умумий масалалари. 
Узбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 7 
февралдаги ПФ-4947 сонли “Узбекистон Республикасини янада ривожлантириш буйича Хдракатлар 
стратегияси тугрисида’Ти фармонида узлуксиз таълим тизимини такомиллаштиришга оид белгиланан 
вазифларнинг мохияти. Узбекистон Республикаси 2017 йил 20 апрелдаги “ Олий таълим тизимини 
янада ривожлантириш чора-тадбирлари тугрисида’Ти ПК 2909-сон Кдроридан педагогика сокасини 
ривожлантиришга оид вазифларнинг таснифи.
Таълим ижтимоий маданият феномени сифатида. Таълим ва шахе. Таълим ва жамият. Таълим, 
фан ва маданият. Таълим умуминсоний ижтимоий тажрибани эгаллаш воситаси. Билиш назарияси 
таълим жараёнининг методологик асоси эканлиги. Таълим жараёниниг мохияти, хдракатлантирувчи 
кучлари, карама-каршиликлари ва мантикий тузилмаси. Таълим конуниятлари ва тамойиллари. 
Асосий дидактик назариялар: турли таълим системаларида шахени ривожлантириш назариялари. 
Таълим максадлари ва таксономиялари, ривожлантирувчи таълим назарияси. Укув фаолияти 
назарияси ва унинг субъекти. Мазмунли умумлаштириш назарияси. Аклий хдтти-харакатларни 
боскичма-боскич 
шакллантириш 
назарияси. 
Тушунтириш-иллюстрациялаш, 
муаммоли, 
дастурлаштирилган ва компыотерли таълимни амалга ошириш назариялари. Таълимнинг маорифий- 
тарбиявий ва ривожлантирувчи функциялари. Таълим жараёнининг тузилиши максадлари ва 
натижалари. Таълимнинг икки томонлама ва шахега йуналтирилган харакатлари. Укитиш ва укиш 
жараёпини ягоналиги. Таълим ва укувчилар укув имкониятларининг узаро мутаносиблиги. Ёш 
психологияси. Укувчиларга индивидуал ёндошиш психологияси. Дарснинг психологик-педагогик 
тахдили, укувчи шахеи ва гурух жамоаси. Таълимни ва мустакил таълимни амалга ошириш 
муаммолари. Укитувчи таълим жараёнининг субъекти эканлиги.
Таълим жараёнида узаро муомала ва диалогни амалга ошириш муаммолари. Касбий 
педагогик фаолиятининг мохияти. Педагогик махоратнинг компонентлари. Укитувчи рахбар ва 
тарбиячи сифатида. Таълимнинг психологик конуниятлари ва амалга ошириш механизмлари. Таълим 
олиш жараёнининг психологик мохияти ва тузилиши. Узлаштириш жараёнининг психологияси. 
Укувчилар укув фаолиятининг мотивацияси. Таълим мазмуни ва унинг илмий асослари. Табият, 
жамият, инсон, технология ва фаолият усуллари хакидаги билимлар системаси. Умуммаданиятни ва 
тажрибани эгаллаш ва саклашни таъминловчи интеллектуал ва амалий куникма ва малакалар тизими. 
Ижодий тажриба фаолияти. Таълим инсонпарварлаштириш ва ижтимоийлаштириш. Таълим 
мазмунининг миллийлик ва байналмилаллик жихатлари. Давлат таълим стандартлари. Таълим 
мазмунини куриш ва танлаш меъёрлари. Таълим мазмуни меъёрловчй норматив хужжатлар. Таълим 
технологиялари ва укитиш методлари. Таълим технологиялари олдиндан куйилган ташхисланувчи 
аник максадлар ва эталон асосида таълим жараёни олдиндан лойихалаштириш ва кутилаётган 
натижани кафолотловчи тартибланган, тизимлаштирилган хатти-харакатлар, амаллар ва муаммолар 
мажмуаси сифатида. Педагогик технологияларнинг асосий турлари. Ривожлантирувчи, укувчи 
шахеига 
йуналтирилган 
модули, 
муаммоли, 
дидактик 
уйинли, 
контекстли, 
ахборотли, 
табакалантирилган, мулътмедияли, уз-узини ривожлантирувчи технологиялар. Таълим назарияси ва 
методлари. Метод хакида тушунча ва унинг таснифи. Таълимнинг огзаки методлари, укитишнинг


индуктив ва дедуктив методлари. Репродуктив ва муаммоли-изланувчан укитиш методлари. 
Укитишда укувчини рагбатлантириш методлари. Укитишни ва унинг натижаларини назорат килиш 
методлари. Укитиш натижасини бахолаш психологияси. Ташхисловчи, огохдантирувчи, жорий, 
оралик ва якуний назорат турлари.Огзаки, ёзма ва комшотерли назорат турлари. Укитувчи ва укувчи 
фаолиятини ,укитиш натижаларини бахолашда холислик ва “'формализм” га йул куймаслик шарт- 
шароитлари. психологик-педагогик диагностиканинг асосий муаммолари. Таълим жараёнини ташкил 
этиш моделлари. Таълим муассасаларининг типлари. Таълимда инновацион жараёнлар. Муаллифлик 
мактаблари. Укитишни диалогли, гурухди ва оммавий (фронтал) ташкил этиш шакллари. Синф даре 
системаси. Укитишни ташкил этишнинг бошка шакллари: практикумлар, семинарлар ва 
факультативлар. Укувчиларнинг уй вазифаси бажаришларини ташкил этиш муаммолари. Мустакил 
таълим(экстернат); кундузги ва сиртки, масофавий ва бошкалар.
Таълим воситалари. Моддий - маънавий маданият элементлари ва предметлари таълим 
воситаси сифатида. Таълим мазмунини дидактик воситалар оркали моделлаштириш. Таълим 
воситаларнинг купхиллиги ва уни системаллаштириш. Дастурий педагогик воситалар. Таълимда 
авдиовизуал ва компьютер воситалар. Телекоммуникацион укув воситалари. Автоматлашган иш 
урни. Фанни укитиш методикасининг предмета. Фанни укитиш методикасининг таркибий кисмлари. 
Мактабда, академик лицей ва касб-хунар коллежларида, олий таълим ва олий таълимдан ташкари, 
дарсдан ва синфдан ташкари фан таълимининг максадлари. Фан таълимида дидактик тамойилларни 
амалга ошириш. Дарсларида тарбиялаш ва ривожлантириш: илмий дунёкарашни шакллантириш, 
эстетик ва маънавий тарбия. Мантикий ва образли тафаккурни ривожлантириш, фазовий 
тасаввурларни ривожлантириш. Мактаб ва урта махсус таълим муассалари математика курсининг 
мазмуни. Мактаб ва урта махсус таълим фан курсининг ривожлантиришнинг асосий йуналишлари.
Фанни укитишнинг методлари ва шакллари. Уларнинг таснифи. Умумдидактик ва хусусий 
предметли укитиш методларини узаро алокадорлиги.
Фанни укитишнинг эмпирик методларш кузатиш, тажриба, улчаш. Мантикий методлари: 
таккослаш ва аналогия, умумлаштириш, абстракциялаш, конктретлаштириш, индукция ва дедукция, 
анализ ва синтез. Мактаб ва урта махсус таълим фан курсининг мантикий-дидактик тахлили. 
Таълимнинг турли: фронтал, жамоавий, гурухди, индивидуал шаклларининг узига хос хусусиятлари 
ва узаро алокадорлиги.
Фанни укитишнинг ташкилий шакллари. Даре ва унинг хусусиятлари. Асосий даре типлари. 
Укитувчининг дарега тайёрланиш тузими. Укувчилар билими, куникма ва малакаларини текшириш 
ва бахолаш: назорат ишлари, мустакил ишлар, уй вазифалари, тест синовлари. Фанни укитишда 
асосий воситалар: дарсликлар, дидактик ва методик кулланмалари, жадваллар, моделлар, схемалар, 
компьютер ва бошкалар.
Фан хонаси. Фан буйича синфдан ташкари ишлар ва уларнинг асосий функциялари. Фаннинг 
асосий куринишлари ва таснифи. Тугарак, факультатив машгулотлари ва олимпиадалар ташкил 
килиш.
Педагогик тажрибаларни утказиш. Фан укитиш методикаси буйича илмий изланишларнинг 
утказишнинг урни, ахамияти ва асосий вазифалари. Педагогик тажрибани утказишнинг асосий 
боскичлари: тасдикловчи, шакллантирувчи, таълимий, умумлаштирувчи боскичлари ва бошкалар.
Математик-статистик методлардан фойдаланиб олинган маълумотларни кайта ишлаш ва 
тахлил килиш.
Фаннинг хусусий масалалари.
Математика. 
Алгебра ва анализ асосларини укитиш методикаси. Бошлангич синфларда 
арифметика-алгебра ва геометрия элементларини укитиш методикаси. 5-6 синфларда оддий каср, 
унли каерлар алгебра ва геометрия элементларини укитиш методикаси. Ушбу боскичда математика 
укитишнинг максадлари ва вазифалари, асосий мавзулар ва уларни укитиш методикаси. Мактабда ва 
урта махсус таълим муассасаларида сон тушунчасини укитиш муаммолари. Натурал ва рационал сон 
тушунчаларини киритиш ва укитиш методикаси, хакикий ва комплекс сон тушунчаларини киритиш 
ва укитиш методикаси.
Мактаб ва урта таълим муассалари математика курсида айний алмаштиришларнинг урни ва 
ахамияти.
Айний алмаштиришнинг асосий куринишлари. Айний алмаштириш буйича билим, куникма ва 
м ал акал ар н и шакл л анти р и ш.
Мактаб ва урта махсус таълим математика курсида тенглама ва тенгсизликлар, унинг урни ва 
ахамияти. Тенглама ва тенгсизлик тушунчаларини турлича таърифлашлар ва бу тушунчаларни 
киритиш ва шакллантириш муаммолари. Тенг кучли тенгламалар ва тенгсизликлар хамда уларнинг


асосий хоссаларини укитиш методикаси. Тенглама ва тенгсизликларни ечишнинг умумий ва хусусий 
усуллари. Масалаларни тенгламалар тузиб укишга ургатиш методикаси.
Мактаб ва урта махсус таълим муассасаларида функция мавзусини ургатишнинг максад ва 
вазифалари, мазмуни. Функция тушунчасини киритиш ва шакллантириш методикаси. Функция 
тушунчасини укитишни методик тизими. Элементар функцияларни укитиш методикаси. Ностандарт 
функцияларни укитиш методикаси.
Сонли кетма-кетликлар, сонли кетма-кетликларнинг лимита тушунчасини укитиш методикаси. 
Функциянинг лимита ва узлуксизлигини укитиш методикаси. Тригонометрик, курсаткичли ва 
логорифмик функцияларни ургатиш методикаси. Тескари функция тушунчасини киритиш ва укитиш 
методикаси. Х,осила тушунчасини киритиш ва шакллантириш методикаси. Хрсиланинг тадбикларини 
укитиш методикаси. Бошлангич функция ва аникмас интеграл тушунчасини киритиш ва укитиш 
методикаси. Аник интеграл тушунчасини киритиш ва унинг тадбикларини укитиш методикаси.
Эхдимоллар назариясининг асосий элементларини киритиш ва укитиш методикаси.
Ахборотни йигиш ва кайта ишлаш: схемалар, жадваллар, диаграммалар, графиклар. 
Комбинаторика элементларини укитиш методикаси. Тасодифий ходисалар, мукаррар ва юз 
бермайдиган ходисалар, ходисалар частотаси кабиларни укитиш методикаси.
Геометрия. 
Бошлангич синфларда геометрия элементлари ва уларни укитишнинг максад ва 
вазифалари. У боскичда геометрик материалларни укитиш методикаси.
Геометрияни аксиоматик куриш геометрик фигураларни укитиш методикаси. Купбурчакларни 
укитиш методикаси учбурчаклар ва учбурчаклар тенглиги тушунчасини укитиш методикаси 
туртбурчакларни укитиш методикаси. Мунтазам купбурчаклар ва уларни укитиш методикаси. 
Айлана ва дойра. Айланаларнинг узаро вазиятлари, текисликда тугри чизик ва айлананинг узаро 
вазиятлари мавзуларини укитиш методикаси. Нуктанинг геометрик урни. Ясашга дойр масалаларни 
укитиш методикаси.
Текисликни геометрик алмаштиришлар мавзусини укитиш методикаси. Хдракат: марказий 
симметрия, ук симметрияси , n-чи тартибли симметрия параллел кучириш, ухшаш алмаштиришларни 
укитиш методикаси.
Текисликда координаталар ва векторлар мавзусини укитиш методикаси. Тугри бурчакли 
координаталар системаси, координаталар билан берилган векторлар устида амаллар, векторларнинг 
скаляр купайтмаси, айланма ва тугри чизикнинг тенгламаларини укитиш методикаси.
Геометрик катталикларни улчаш. Кесманинг узунлигини купбурчакларнинг ва доиранинг 
юзасини улчаш мавзуларини укитиш методикаси.
Стереометриянинг асосий тушунчалари ва уларнинг хоссалари. Стереометриянинг дастлабки 
теоремаларини исботлашга ургатиш.
Фазода координаталар ва векторлар. Фазода тугри чизикли координаталар мавзусини укитиш 
методикаси. Фазода векторлар мавзусини укитиш методикаси.
Фазода параллеллик ва перпендикулярликни урганиш методикаси. Текислик ва тугри 
чизикларнинг узаро жойлашуви. Текислик ва тугри чизикларнинг параллеллик ва перпендикулярлик 
белгилари. Фазовий фигураларни урганиш методикаси: купёклилар ва айланма жисмларни ургатиш 
методикаси.
Фазовий жисмларнинг хджми ва сирти формулаларини келтириб чикаришга ургатиш 
методикаси.
Информатика. 
Фаннинг мазмуни. Информатика, ахборот технологиялари. Шахсий 
компьютерлар. Ахборот. Ахборотли жараёнлар. Ахборотни туплаш, саклаш, кайта ишлаш ва 
узатишнинг воситалари. Ахборотни улчаш ва тасвирлаш. Ахборотнинг синтактик, семантик ва 
прагматик улчовлари. Информатика фани, унинг максади ва вазифалари. Ахборот технологиялари. 
Замонавий ахборот технологиялари турлари, таркиби ва таъминоти. Жамиятни ахборотлаштириш. 
Таълимни ахборотлаштириш. Ахборот ресурслари. Жамиятнинг ахборот потенциали. Ахборот 
бозори. Жамиятни ахборотлаштиришга оид меъёрий хужжатлар. Х,исоблаш техникасининг 
ривожланиш тарихи ва авлодлари Шахсий компьютерлар ва уларнинг турлари. Компьютернинг 
тузилиши ва атроф курилмалари. Шахсий компьютер тузилишининг ахборий-мантикий асослари. 
Шахсий компьютерларнинг функционал-тузилмавий ташкил этилиши, Замонавий ахборот- 
коммуникацион технологиялари. Ахборот технологиялари ва уларнинг асосий элементлари.Ахборот 
технологияларининг турлари ва улардан турли сохаларда фойдаланиш имкониятлари. Компьютер 
технологияларига хизмат курсатиш.Компьютер вируслари ва улардан химояланиш.Архивлаштириш 
дастурлари: файлларни архивлаштириш хакида умумий маълумот, RAR ва ZIP архиватор дастурлар. 
Антивирус дастурий воситалар: компьютер вирусларининг характеристикалари, вирусларни аниклаш


ва улардан химоя килиш дастурлари. Мультимедиа воситалари. Дискларга хизмат курсатувчи 
дастурлар: шикастланган файллар ва дискларни тиклаш, дискларни фрагментациясини бекор килиш, 
уларнинг ишини тезлаштириш. Замонавий ахборот технологиялари: бир тилдан иккинчи тилга 
угириш технологиялари, сканерлаш технологияси ва бошкалар. Компьютер тармоклари хакида 
тушунча. Махаллий, минтакавий ва глобал компьютер тармоклари. Интернет глобал тармоги. 
Адреслаш тизими. Маълумотларни узатишни ташкил килиш усуллари. Интернет хизматлари. Internet 
Exploler ва унда ишлаш асослари. Электрон почта. Outlook Express билан ишлаш. Теле ва 
видеоконференциялар. Уларни ташкил этиш асослари ва таъминоти.
Математик ва компыотерли моделлаштириш асослари. 
Математик моделлаштириш 
тушунчаси. ЭХМ да масалаларни такрибан ечиш усуллари хакида тушунча. Хатоликлар, хатоликлар. 
арифметикаси. Хатоликларни аниклашда дифференциал хисобни куллаш. Алгебраик ва трансцендант 
тенгламаларни такрибий ечиш усуллари. Ватар, уринма ва оддий итерация усуллари, унинг 
якинлашиш шартлари. Ечимнинг хатолигини бахолаш. Тенгламалар системасини ечиш учун Гаусс 
усули. Унинг алгоритми. Квадрат илдизлар ва итерация, усуллари. Тенгламалар системаси учун 
итерация усули, якинлашишнинг етарли шартлари. Интерполяция бош масаласининг куйилиши, 
унинг геометрик интерпретацияси. Лагранж интерполяцион формуласи. Хатоликни бахолаш. 
Интерполяцион формуланинг ягоналиги. Ныотоннинг I- ва II- интерполяцион формулалари. 
Хатоликни 
бахолаш. 
Сонли 
дифференциаллаш. 
Лагранж 
ва 
Ньютон 
купхадларини 
дифференциаллаш. Хатоликларни бахолаш. Аник интегрални такрибан хисоблаш формулалари. 
Аникликни бахолаш.Функция хосиласига кура ечилган биринчи тартибли оддий дифференциал 
тенгламалар учун Коши масаласини такрибан ечиш. Эйлер ва Рунге-Кутта усуллари. Такрибий 
ечимнинг геометрик ифодаси. Математик дастурлаш фани. Чизикли дастурлаш масалаларининг 
куйилиши ва математик моделлари. Чизикли дастурлаш масаласининг геометрик талкини. Чизикли 
дастурлаш масаласини ечишнинг график усули. Симплекс усул. Бошлангич базисни топиш. 
Симплекс жадваллар усули. Сунъий базис усули. Чизикли дастурлашнинг узаро икки ёклама 
масалапари ва уларнинг математик моделлари. Узаро икки ёклама симплекс-усул. Транспорт 
масаласи ва уни ечиш усуллари. Шимолий - гарб бурчак ва потенциаллар усуллари.Чизиксиз 
дастурлаш масаласининг куйилиши ва математик моделлари.Шартли ва шартсиз минималлаш. 
Лагранжнинг аникмас купайтувчилар усули. Градиент усуллар хакида тушунча.
Физика ва астрономия. 
Кинематика. Моддий нукта ва моддий нукталар системасининг 
динамикаси. Энергия, импульс ва импульс моментининг сакланиш конуни. КДттик жисм механикаси. 
Каттик жисм айланма харакати динамикаси. Суюкликлар ва газлар механикаси. Гидро ва 
аэростатика. Нисбийлик назарияси элементлари. Жисмларнинг элестик хоссалари. Механик 
тебранишлар ва тулкинлар. Бутун Олам тортишиш конуни
Молекуляр физика ва термодинамика булимини укитиш методикаси: газлар молекуляр- 
кинетик назариясининг асосий тенламалари. Газ конунлари. Максвелл ва больцман таксимоти. 
Барометрик формулалар. Газларда кучиш хоссалари. Молекулаларнинг уртача эркин югириш йули 
узунлиги. Термодинамиканинг биринчи конуни. Иссиклик сигими. Термодинамиканинг иккинчи 
конуни. Энтропия. Реал газлар ва суюкликлар. Кдттик жисмларнинг иссиклик хоссалари. Фазавий 
утишлар.
Электр ва магнетизм булимини укитиш методикаси: Электростатика, кулон конуни. Майдон 
кучланганлиги ва потенциали. Электр майдондаги утказгичлар ва диэлектрлар. Электр сигими. 
электр майдон энергияси. Узгармас электр токи, ом конуни. кирхгоф коидалари. термоэлектрон 
эмиссия ва контакт ходисалар. электродитларда ва газларда электр токи, магнит майдони. 
электромагнит индукция
Оптика булимини укитиш методикаси: ёруглик интерференцияси. ёруглик дифракцияси. 
геометрик оптика. Фотометрия, ёругликнинг кутбланиши. ёруглик дисперцияси ва унинг ютилиши. 
ёругликнинг сочилиши.
Атом ва ядро физикаси булимини укитиш методикаси: нурланишнинг квант хоссалари. 
фотоннинг энергияси. фотоннинг импульси ва массаси. ёругликнинг босими. комптон эффекти. 
модданинг тулкин хоссалари. атомнинг Резерфорд -Бор модели, каттик жисмларнинг квант 
ходисалари. Атом ядроси физикаси. Ядро таркиби, Ядронинг асосий холат хуссусиятлари, 
Радиактивлик ва нурланиш турлари, Ядровий кучлар, Катлам модели, Ядро реакциялари, Булиниш, 
синтез ва ядро реакторлари Зарралар физикаси булимини укитиш методикаси: Зарра ва антизарралар, 
Фундаментал узаротаъсирлар ва зарралар классификацияси, Сакланиш конунлари ва симметрия.
Кимё. 
Кимё фанидан укув ишларини ташкил этиш. Дарс-укув ишларини ташкил этишнинг 
асосий шакли. Кимё дарсларининг типлари ва турлари. Маъруза, семинар, муаммоли, модулли,


дидактик-уйинли, лабаратория дарслари ва амалий машгулотларнинг узига хос хусусиятлари. Укув 
тарбиявий жараёнга тизимли ёндашувнинг мохияти. Кимё дарсларига куйиладиган методик талаблар. 
Киме фани укитувчиси (касбий тайёргарлиги, ижодий ва ижтимоий фаоллиги, маънавий-ахлокий 
сифатлари, тоявий-сиёсий етуклиги) га куйиладиган умумий талаблар. Кимё фанидан йиллик-таквим 
режа тузиш. Кимё фанидан йиллик мавзули-таквим режа тузиш. Укув дастуридаги мавзулар, 
укувчиларда асосий кимёвий тушунчаларни шакллантириш, баркамол шахсни тарбиялаш буйича 
дарслар тизими эканлиги. Кимё фанидан лаборатория, амалий ва семинар машгулотларнинг максади, 
вазифалари, таълим-тарбия 
жараёнида тутган 
уР,1И- 
Лаборатория 
ва 
амалий, 
семинар 
машгулотларнинг мазмуни, тузилиши ва уларни утказиш методикаси. Укувчилар билиш фаолиятини 
ташкил этиш йуллари. Кимё фанини укитишда замонавий педагогик ва ахборот технологияларидан 
фойдаланиш. Кимё фанини укитишда замонавий педагогик (дидактик-уйинли, хамкорликда укитиш, 
муаммоли, модулли таълим) ва ахборот технологияларидан фойдаланиш. Кимё фанидан дарсдан 
ташкари ишлар. Дарсдан ташкари ишлар-укув ишларини ташкил этишнинг зарурий шакли. Укув 
дастурига мувофик дарсдан ташкари ва мактаб кимё хонасида муайян дарсга мулжалланган 
укувчиларнинг индивидуал ва гурухли ишларини ташкил этиш. Уй вазифаси-укувчиларнинг 
мустакил тахсилининг асоси. Укувчиларнинг мустакил иши ва тахсилини ташкил этишнинг самарали 
йуллари. Кимёвий экскурсияларни ташкил этиш ва утказиш. Кимёвий экскурсияларнинг максади, 
вазифалари, 
таълим-тарбия 
жараёнида 
тутган 
уРни- 
Укув 
дастурларида 
мулжалланган 
экскурсияларнинг мазмуни, ташкил этиш ва утказиш методикаси. Табиат, кимёвий корхоналар 
кишлок хужалиги тармоклари, илмий-тадкикот институтларига экскурсияларни ташкил этиш ва 
утказиш йуллари. Экскурсия материалларини кайта ишлаш ва кимё фани дарсларида фойдаланиш. 
Кимёдан синфдан ташкари машгулотлар. Кимё фанидан синфдан ташкари машгулотларнинг максади, 
вазифалари, таълим-тарбия жараёнидаги ахамияти. Синфдан ташкари машгулотларнинг турлари: 
укувчилар билан якка тартибда олиб бориладиган, гурухди ва оммавий машгулотлар.
Укувчиларнинг якка тартибда илмий-тадкикот ва ижодий ишларини ташкил этиш, кимё хонасида 
мустакил равишда тажрибалар ва кузатишлар утказиш, кузатиш кундалигини юритишни урганиш.
Кимё фанидан укувчилар гуруки билан олиб бориладиган ишлар. Кургазмали куроллар 
тайёрлаш ва бутлаш, маърузалар тайёрлаш илмий анжуманлар, хафталиклар утказиш.
Кимёвий тугарак ("Ёш кимёгар")нинг дидактик максади, вазифалари, мазмуни ва 
машгулогларни ташкил этиш методикаси.
Кимё фанидан оммавий машгулотларнинг максади, вазифалари, мазмуни. Мавзули кечалар, 
байрамлар ва анжуманлар утказиш тартиби ва уларда укувчиларнинг билиш фаолиятини ташкил 
этиш йуллари.
Биология. 
Узлуксиз биологик таълимга куйиладиган талаблар. Биологияни укитишда ахборот- 
коммуникация ва педагогик технологиялардан узвий фойдаланиш. Биологияни укитишда баркамол 
шахсни вояга етказиш муаммолари. Биологияни укитишда укувчи шахсига йуналтирилган ва 
ривожлантирувчи таълим технологияларидан фойдаланиш оркали кжсак маънавиятли баркамол 
шахсни вояга етказиш йуллари. Биологияни укитишда укувчиларда мустакил, ижодий, тахлилий ва 
танкидий фикр юритиш куникмаларини таркиб топтириш. Биологияни укитишда укув мунозаралари 
ва Кейс технологиясидан фойдаланиш оркали уларда мантикий фикрлаш куникмаларини 
ривожлантириш.
Узбекистонда Экология харакати дастури ва биологияни укитишда мазкур масалаларни хал 
этиш йулларидан фойдаланиш муаммолари. Биологияни укитишда укувчиларда онгли интизом, бурч, 
маъсулиятни таркиб топтириш муаммолари. Биологияни укитишда амалий масалаларга эътиборни 
каратиш: атроф-мухитни кукаламзорлаштириш, фаннинг халк хужалиги тармокларида тутган урнини 
ёритиш, биологиянинг мамлакат иктисодиётини ривожлантиришда тутган урни, дарсдан ташкари 
ишларни максадга мувофик ташкил этиш, укувчиларни аклий, маънавий-ахлокий, иктисодий, 
эстетик, экологик, жисмоний, жинсий, мехнатга мухаббат рухида тарбиялаш, уларда соглом турмуш 
куникмаларини таркиб топтириш масалалари. Билимга куйиладиган талабалар. Биологияни укитишда 
ахборот-коммуникация ва педагогик технологиялардан узвий фойдаланиш; 
Биологияни
укитишда баркамол шахсни вояга етказиш муаммолари; Биологияни укитишда укувчи шахсига 
йуналтирилган ва ривожлантирувчи таълим технологияларидан фойдаланиш оркали юксак 
маънавиятли баркамол шахсни вояга етказиш йуллари; Биологияни укитишда укувчиларда мустакил, 
ижодий, тахлилий ва танкидий фикр юритиш куникмаларини таркиб топтириш; Биологияни 
укитишда укув мунозаралари ва Кейс технологиясидан фойдаланиш оркали уларда мантикий 
фикрлаш куникмаларини ривожлантириш; Узбекистонда Экология харакати дастури ва биологияни 
укитишда мазкур масалаларни хал этиш йулларидан фойдаланиш муаммолари; Биологияни укитишда


укувчиларда онгли интизом, бурч, маъсулиятни таркиб топтириш муаммолари; Биологиями укитишда 
амалий масалалар: атроф-мухитни кукаламзорлаштириш, атроф-мухитни экологик холатини 
яхшилаш буйича олиб бориладиган ишлар мазмуни; Биология фанининг халк хужалиги 
тармокларида тутган урни;
Биологиянинг мамлакат иктисодиётини ривожлантиришда тутган урни, дарсдан ташкари 
ишларда иктисодий тарбияни амалга ошириш; 
Укувчиларни 
аклий, 
маънавий-ахлокий, 
иктисодий, эстетик, жисмоний, жинсий, мехнатга мухаббат рухида тарбиялаш масалалари; 
Укувчиларни экологик тарбиялаш мазмуни, методлари, воситалари ва шакллари; Укувчиларда 
соглом турмуш куникмаларини таркиб топтириш мазмуни, методлари, воситалари ва шакллари.
География. 
Фаннинг максад ва вазифалари. Геогрфия укитиш назарияси ва методикаси 
фанининг максади география укитиш методикасининг назарий ва методологик муаммоларини очиб 
бериш хамда география укитиш жараёнида педагогик технологияларни ишлаб чикиш ва таълим 
жараёнига тадбикэтиш йулларини аниклашдан иборатдир.
Мазкур фаннинг вазифалари куйидагилардан иборат:
- методология, метод, укитиш усули тушунчаларини мохияти ва мазмунини очиб бериш;
- таълим тугрисидаги конун, давлат таълим стандартлари ва укув фанлари дастурлари хакида 
билимлар бериш;
- Узбекистан таълим тизими ва унда география таълимининг тутган урнини очиб бериш;
- География укитиш методикасининг назарий асосларини ривожланиш тарихининг асосий 
кирраларини очиб бериш;
- География укитиш методикасининг тадкикот усуллари ва уларнинг назарий хамда 
методологик асосларини очиб бериш;
- География таълимининг максади ва мазмунини илмий-назарий асослари хакида билимлар 
бериш;
- укитиш методлари ва уларни гурухлаштиришнинг назарий ва методологик асосларини очиб 
бериш;
- география дарслари ва уларга куйиладиган талабларни ишлаб чикишнинг илмий асосларини 
аниклаш;
- укитиш воситалари ва уларни гурухдаштириш хамда такомиллаштириш муаммоларини ечиш;
- дастурлар ва дарсликлар мазмунини ишлаб чикиш;
- укувчилар ва талабалар билимларини назорат килиш ва бахолаш методологиясини ишлаб 
чикиш;
- укувчилар ва талабалар билимларини назорат килиш ва бахолаш методологиясини ишлаб 
чикиш;
- география таълимида педагогик технология ва ахборот технологияларини ишлаб чикиш ва 
уларни укув жараёнида куллашнинг назарий, илмий хамда амалий жихатларини ишлаб чикиш. 
Билимга куйиладиган талаблар. Жахон молиявий иктисодий инкирози шароитида ижтимоий- 
гуманитар сохалардаги ислохотларнинг пировард натижалари нималардан иборат (Узбекистан 
Республикаси Президента И.А.Каримовнинг Вазирлар Махкамасининг 2010 йил 29 январь купи 
булиб уттан мажлисидаги “Асосий вазифамиз - Ватаиимиз тараккиёти ва халкимиз фаровонлигини 
янада юксалтиришдир” маърузаси асосида).
- фаннинг тадкикот усуллари ва методологияси хакида;
- география укитиш методикасининг таркиби ватузилиши хакида;
- укитиш усуллари, география дарси, укитиш воситалари хакида;
- янги педагогик ва ахборот технологиялар хакида;
- таълим жараёнини бошкариш ва укувчилар билимини назорат килиш ва бахолаш хакида;
- стандартлар, дастурлар, дарсликлар хакида.
- курсатмали методда картаграфик ва статистик, материаллардан, тасвирли воситалардан 
фойдаланиш, географик кузатишларни ташкил этиш.
- амалий методлар оркали укувчилар билан тажрибалар утказиш, жойларда географик улчов 
ишларини олиб бориш, ижтимоий фойдали мехнатга уларни жалб этишнинг усулларига эьтибор 
карата ш.
- география дарси тушунчасининг мазмуни ва мохияти.
- укитиш воситалари хакида тушунча.
- География таълимида синфдан ташкари ишлар. География фан тугараги, географик майдонча 
ва уни ташкил этиш, фойдаланиш методологияси. Географияда экскурсиянинг урни. География


олимпиадаси ва уни утказиш. Географик кеча, турли тадбирларни ташкиллаштириш, географик 
навбатчи картани юритиш, уларга укувчиларни жалб этиш усуллари.
- География таълимида педагогик технологияларни куллаш метод ва воситалари.
- Умум таълим мактабларида, академик лицей хамда касб-хунар коллежларида ва олий укув 
юртларида география таълими жараёнида Укувчи-талабалрни билимини бахолаш тизими ва уни 
назорат килишнинг шакл ва усуллари хамда уларни такомиллаштиришнинг асосий йуналишлари.
Мехнат таълими. 
Мазкур ихтисослик доирасида мехнат таълими ва касб танлашга йуллаш, 
касб таълимига оид муаммоларнинг мактабгача таълим, умумий урта таълим, урта махсус, касб- 
хунар таълими, олий таълимминг бакалавриат ва магистратура боскичлари, шунингдек кадрлар 
малакасини ошириш ва кайта тайёрлаш, синфдан ва мактабдан ташкари таълимга оид педагогик 
муаммолар хал этилиши кузда тутилади.
Мазкур ихтисослик педагогика фанининг мамлакатимиз таълим тизимининг барча 
боскичларида мехнат таълими, касб танлашга йуллаш ва касб таълими мазмуни ва методикасини 
такомиллаштиришнинг дидактик асосларини ишлаб чикишга оид муаммоларни тадкик этувчи 
мустакил соха булиб, мазкур ихтисослик буйича бажарилган диссертация ишлари Республикам из 
узлуксиз таълим тизимининг тараккиётига муайян хисса кушишга каратилади.
Мехнат таълими назарияси ва методикаси ихтисослиги сохасига оид диссертацияларда 
жамиятнинг ижтимоий-маданий, маънавий-маърифий жабхалардаги узгаришлар талаблари асосида 
мехнат таълими, касб танлашга йуллаш ва касб таълими мазмуни ва методикасини 
ривожлантиришнинг илмий-педагогик, дидактик асослари, давлат таълим стандартларини 
такомиллаштириш методологияси, мехнат таълими методикасининг кадимий-тарихий хамда 
замонавий мазмуни, методикаси, шакллари, воситаларига багишланган илмий-назарий, амалий- 
методик муаммолар тадкик этилади.
Мазкур ихтисослик доирасида бажарилган диссертациялар республикамиз узлуксиз таълим 
тизимида укувчи-ёшларга мехнат таълими бериш ва уларни касб танлашга йуллашни мазмуни ва 
методикасини жамиятнинг ижтимоий буюртмасига мувофик тарзда такомиллаштиришга хизмат 
килади.
Ихтисослик хусусиятларидан келиб чиккан холда куйидаги тадкикот сохалари узлаштирилиши 
лозим: Укувчи-ёшларни мустакиллик мафкураси ва миллий истиклол гоялари асосида тарбиялашда 
мехнат таълими мазмунини такомимллаштиришнинг илмий-педагогик асосларини ишлаб чикиш. 
Мехнат таълими тизимига замонавий педагогик ва ахборот технологияларини жорий этишнинг 
дидактик асосларини ишлаб чикиш. Мехнат таълимини укитишнинг дидактик принциплари. Умумий 
урта таълим мактаблари, ташхис марказлари ва урта махсус, касб-хунар таълими муассасалари учун 
мехнат таълими укитувчилари хамда касб танлашга йуллаш ишлари буйича мутахассисларни 
тайёрлаш муаммолари. Узлуксиз таълим тизимининг турли боскичларидаги мехнат таълими мазмуни 
ва методикасини тадкик этиш. Узлуксиз таълимнинг турли боскичлари учун укув-методик 
адабиётлар мажмуасини яратишнинг педагогик асосларини ишлаб чикиш. Мехнат ва касб таълимида 
узвийлик ва узлуксизлик масалалари. Мехнат таълимидан давлат таълим стандарта талаблари 
асосида таълим муассасалари учун укув-методик мажмуаларни такомиллаштиришнинг илмий- 
педагогик асослари. Мехнат таълими укитувчиларининг малакасини ошириш хамда амалий-методик 
билимларини узлуксиз такомиллаштириб бориш муаммолари. Укувчиларни умуммехнат ва 
умумкасбий билим, куникма ва малакаларини шакллантириш хамда назорат килишнинг дидактик 
асослари. Ривожланган хорижий мамлакатларда мехнат, технология ва дизайн таълими, касб 
танлашга йуллаш ишларининг мазмуни, унинг ташкилий-педагогик, методик ва илмий асосларини 
тахдил ва тадкик килиш, бу борадаги илгор гоялар, фикрлар, усул хамда услубларни Халк таълими 
тизими амалиётида куллаш муаммолари. Мехнат таълими мазмуни ва методикасининг педагогик- 
психологик, тиббий-физиологик асосларини тадкик этиш. Мехнат таълими ва касбга йуналтириш 
ишлари методикасини такомиллаштиришда фанлараро алокаларнинг мохияти ва ахамияти. Мехнат 
таълими ва касб-хунарга йуналтириш ишларининг тарихий ривожланиш хусусиятлари ва миллий 
кадриятларимиздан фойдаланишнинг педагогик имкониятлари. Баркамол шахе тарбиясида мехнат 
таълими ва касбга йуналтириш ишларини амалга оширишнинг илмий-методик асослари. Мехнат 
таълими жараёнида таълим воситаларидан фойдаланишнинг педагогик асосларини тадкик этиш. 
Укувчиларнинг техник 
ижодкорлик 
фаолиятини, 
конструкторлик-технологик билимларини 
шакллантириш ва ривожлантириш муаммолари. Мехнат таълимидан синфдан хамда мактабдан 
ташкари таълим мазмуни ва методикасини такомиллаштириш.
Тарих. 
Тарихни укитиш таълимга куйиладиган талаблар. Тарихни укитишда ахборот- 
коммуникация ва педагогик технологиялардан узвий фойдаланиш. Тарихни укитишда баркамол


шахсни вояга етказиш муаммолари. Тарихни укитишда укувчи шахсига йуналтирилган ва 
ривожлантирувчи таълим технологияларидан фойдаланиш оркали кжсак маънавиятли баркамол 
шахсни вояга етказиш йуллари. Биологияни укитишда укувчиларда мустакил, ижодий, тахлилий ва 
танкидий фикр юритиш куникмаларини таркиб топтириш. Тарихни укитишда укув мунозаралари ва 
Кейс технологиясидан 
фойдаланиш 
оркали 
уларда 
мантикий 
фикрлаш 
куникмаларини 
ривожлантириш. Узбекистонда давлатчилик муаммолари ва тарихни укитишда мазкур масалаларни 
хал этиш йулларидан фойдаланиш муаммолари. Тарихни укитишда укувчиларда онгли интизом, 
бурч, маъсулиятни таркиб топтириш муаммолари. Тарихни укитишда этнографик масалаларга 
эътиборни каратиш: фанни касбга йуналтириб укитиш, тарихнинг мамлакат ижтимоий хаётини 
ривожлантиришда тутган урни, дарсдан ташкари ишларни максадга мувофик ташкил этиш, 
укувчиларни аклий, маънавий-ахлокий, иктисодий, эстетик, экологик, жисмоний, жинсий, мехнатга 
мухаббат рухида тарбиялаш, уларда соглом турмуш куникмаларини таркиб топтириш масалалари. - 
тарихий жараёнлардаги тараккиёт ва инкирозларнинг ижтимоий, иктисодий ва сиёсий сабаблари ва 
окибатларини очиб бера олиш; Ватан тушунчасининг кенг маъноси, хозирги Узбекистон худудидан 
ташкари кенгрок минтакавий ерларнинг, яъни бутун Марказий Осиё, Хуросоннинг тарихий маданий 
минтака сифатида умумий Ватанимиз эканлигини асослаш; давлатчилик тарихидаги ижтимоий 
институтларнинг юзага келиши конуниятлари турли боскичларда шахе, жамият, давлатга окилона ва 
адолатли рахбарлик килишнинг урнини тушунтира билиш; тарихий боскичларда руй берган ички 
иктисодий, сиёсий ва харбий муносабатларни ёритиб бериш; тарихий жараёнлар давомида юз берган 
ижтимоий-иктисодий тараккиёт, маънавий, маданий ва маърифий эхтиёжларнинг узвий богликлиги, 
хар бир боскичнингуз мазмуни ва мохиятига кура шаклланган маънавий, мафкуравий тизим булиши 
лозимлигини курсата билиш; тарихий боскичларда юз берган таназзул, парокандалик ва давлат 
бошкарувидаги нуксонлар ва охир-окибат салбий холатларни вужудга келганлигини ёрита билиш ва 
хулосалар чикара олиш; истиклол даври давлатчилик тарихимиздаги янги боскич эканлигини, 
хозирги замон хамжамиятида Узбекистоннинг тутган мавкеини аник идрок эта олиш; узбек 
далатчилиги тарихи борасидаги билимлардан маънавий хаётимиз, давлатимизнинг ички ва ташки 
муносабатлар доирасида амалда фойдалана билиш масаласини ёрита билиш; Узбекистон тарихига 
оид адабиётлар билан танишлиги, улар ёрдамида эркин фикр юрита билиш; Узбекистон тарихининг 
энг мухим манбалари хакида тасаввур ва билимларга эга булиш, улардан ёзма ишда фойдалана олиш 
кабилар талаб этилади.
Узбек 
тили. 
Мазкур укув предметининг назарий асосларини; бадиий асарни лингвистик тахлил 
килиш ва бахолаш мезонларини билиши; она тили укитишда укувчиларнинг огзаки ва ёзма нутк 
малакаларини устиришнинг шакл ва усулларини; даре жараёнига кушимча адабиётларни, янги 
ахборот хамда турли педагогик технологияларни жалб кила олишни, методика сохасидаги янги 
педагогик хамда ахборот технологияларини 

Download 0,94 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish