Abdulla qodiriy nomidagi jizzax davlat pedagogika instituti tabiiy fanlar fakulteti

Asosiy adabiyotlar
1. Александров А.Ю. “Международний туризм” Учебник. М. Аспект пресс 2002.
2. O.Sh. Ismailov Turizm biznesi va menejmenti O’quv qo’llanma Toshkent, 2011.
3. Aliyeva M. va boshqalar. “Xalqaro turizm” Toshkent”. 2011.
4. М.Р.Усмонов “Туризм географияси” Ўқув қўлланма. Самарқанд - СамДУ - 2019 йил.
5. Yakubov O’, Vahobov X, Rekreatsion geografiya asoslari. O’quv qo’llanma. T., 2012 yil.

11-MAVZU: (2 soat) TURISTIK TALAB GEOGRAFIYASI. TURISTIK TALABNING HOZIRGI ZAMON YO’NALISHLARI. MILLIY PARK VA REZERVASIYALAR
REJA:

1. 
   Turistik talab xususiyatlari.
   
2. 
   Turistik talab geografiyasi.
   
3. 
   Milliy park va rezervasiyalar,
   

Tayanch tushuncha va iboralar: Turizm, turistik talab, milliy park, rezervasiyalar, sayohat, qo’riqxona, landshaft.
Turistik talab jamiyat rivojlanishi bilan bog’liq. Jumladan, talab jamiyat rivojlanishi bilan birga o’zgaradi, eskilari yaramay qoladi va yangilari paydo bo’ladi.

• 
  Sayohat davomida turistlar turli xil xizmatlarni iste’mol qilishadilar. Bu xizmatlar:
  

• 
  Umumiy
  
• 
  Turistik xususiyatga ega
  
• 
  Yo’l-yo’lakay
  

• 
  Turistlarning asosiy talabi(ehtiyoji) O’z hayotini ta’minlovchi xizmatlar
  
• 
  Turar joyga
  
• 
  Ovqatlanishga
  
• 
  Transportga
  

Turistlarning bu ehtiyojlari mahalliy yashovchilar talablaridan kam farq qiladi. Boshqa qismi, turist sifatidagi talablar turistik migratsiyaning uyg’otuvchanlik motivlari keng ufqlari bilan shartlangan va o’ziga xos xarakterga ega.
Turistik talab quyidagi omillarga bog’liq

• 
  Iste’molchining daromadi
  
• 
  Qulay bo’sh vaqtining davomiyligi
  
• 
  Tovarlar va xizmatlar bahosi va boshqalar
  

Turistik talab yorqin mavsumiy xarakterga ega. Yilning ma’lum davrlarida eng yuqori cho’qqisiga chiqadi va boshqa oylarida pasayadi. Mo’tadil iqlimga ega shimoliy yarim shar mamlakatlarida iyul-avgust yozgi, yanvar – mart qishki asosiy turistik mavsumlar bo’lib hisoblanadi. Bundan tashqari, mavsumlararo (aprel-iyun-sentbr) va o’lik mavsum deb ataladigan (oktyabr-dekabr) davrlar ajralib turadi.
Statistik ma’lumotlarga muvofiq, Yevropada barcha turistik safarlarning yarimigachasi, ikki yozgi oylarga to’g’ri keladi. Mavsumlararo va o’lik mavsumda turistik oqim susayadi va turistik xizmatlarga talab o’zining pastki chegarasiga yetadi. Yevropada IV chorakda safarlar ulushi ularning yillik sonidan 18 % ni tashkil qiladi.

• 
  Turistik talabning mavsumiy xarakteri turistik industriya korxonalarida notekis yuklanishda namoyon bo’ladi. Bu yil davomida turistik safarlar dinamikasini aniq takrorlagan holda o’zgarib turadi.
  

Turistik talabning mavsumiy o’zgarib turishi tabiiy-iqlim, iqtisodiy, ijtimoiy, psixologik kabi turli omillari ta’siri bilan izohlanadi

• 
  Turistik faollikning yuqori cho’qqisi va pasayishi ko’pchilik sayyohlarning konservatizmi bilan izohlanadi. Odamlarda ta’tilni o’tkazish uchun yoz eng ma’qul vaqt degan tushuncha mustahkam o’rnashib qolgan.
  
• 
  Bundan tashqari ko’pgina ota-onalar yozgi dam olishni bolalari bilan birga ta’tilni o’tkazish maqsadida ta’til muddatlarini orqaga suradilar. Turistik safarlarga yozgi talab darajasining yuqoriligi G’arbda yana korxonalarni iyul-avgustda ta’mirlash uchun to’xtalishi bilan bog’liq. Chunki shu oylarda mehnat unumdorligi eng past darajaga tushib ketadi.
  
• 
  Turistik talabning mavsumiy o’zgarishi milliy iqtisodiyotga salbiy ta’sir o’tkazadi. U moddiy texnik bazani bekor turishga majbur qiladi, ijtimoiy sohada muammolar keltirib chiqaradi. Ko’pincha uning oqibati shunchalik xarobalashdiki, davlatning aralashuvi talab etiladi. Turistik ma’muriyatlar va korxonalar tomonidan ishlab chiqilgan tashkiliy, iqtisodiy va ijtimoiy chora-tadbirlar turizmda mavsumiy tig’izlik va tushkunliklarni epga keltirishga imkon beradi.