8-bob. Metallar, temir-tersak va chiqindilarni korroziyadan himoya qilish

Kimyoviy korroziyani eng keng tarqalgan turi gaz korroziyasidir. U yuqori haroratlarda atrof muxitdagi gazlar bilan metallarni kimyoviy ta’sirlashishi natijasida yuz beradi: po‘lat almaturalarni qizdirish pechlarida oksidlanishi, ichki yonuv dvigatellarida, gaz trubinalarida, ammiakni sintez qilish uskunalarida va boshqa hollarda yuz beradi. Ko‘p xollarda gaz korroziyasi natijasida metall yuzasida parda (plyonka) hosil bo‘ladi va uning kattaligi 10^-7 mm dan 10^-3 mm gacha kuzatiladi. Ayrim xollarda pardani hosil bo‘lishi, yana ba’zi xollarda korroziya jarayoni o‘z o‘zidan to‘xtaydi. Buning uchun quyidagi ikkita sharoit yaratilishi kerak: parda detal yuzasini butunlay qoplagan bo‘lishi kerak; parda etarli darajada zich bo‘lishi kerakki, metalga kimyoviy reagent (kislorodni) o‘tishiga to‘sqinlik qilishi kerak.

Kimyoviy korroziya Elektrokimyoviy korroziya

Gaz korroziyasiga qarshi kurashni quyidagi uch yo‘nalishda olib borish kerak:

1. Korroziyaga chidamli metall va qotishmalarni ishlatish kerak;
2. Metall buyum yuzasini ximoya qatlami bilan qoplash kerak;
3. Ximoyalovchi gaz atmosferasini qo‘llash kerak.
Agressiv muxitda ishlaydigan detallar tayyorlashda tarkibida legirlovchi elementlar bo‘lgan metallardan, korroziyaga chidamliligi ortirilgan qotishmalardan foydalaniladi. Ko‘p hollarda legirlovchi elementlar sifatida, qotishmalarni olov bardoshliligini va issiqlikka chidamliligini oshiruvchi Sr, Si, Al, Ni elementlari ishlatiladi (8.1-jadval). Misni issiqlikka chidamli qotishmalariga tarkibida 70 % Cu va 30 % Zn bo‘lgan latun misol bo‘lishi mumkin. Shuningdek tarkibida 10 % gacha Al va 2,5 foizgacha metall bo‘lgan mis qotishmasi issiqlikka chidamli va olovbardosh qotishma sifatida ishlatiladi.
Metall ximoya qatlami qo‘shmetall listlarni, lentalarni, simlarni, po‘lat idishlarni avtoklavlarni pardoz qoplamalashda qo‘llaniladi. Qoplama prokat qilish, qaynoq presslash, ikki metalni bosim ostida qizdirish, natijasida yuzaga keltiriladi. Qoplama qalinligi, qoida bo‘yicha, asosiy metalni 10-20 foizni tashkil qilish kerak. Qo‘sh metall qoplamalar tayyorlash, legirlangan po‘latni iqtisod qilishga olib keladi.