8- mavzu: Traheyya bilan nafas oluvchilar kenja tipi harakteristikasi va klasifikatsiyasi. Traheyya bilan nafas oluvchilar kenja tipida hashorotlar sinfining vakillarini qishloq ho’jaligidagi va halq ho’jaligidagi hamda meditsinada tutgan



Download 2,54 Mb.
bet2/8
Sana23.07.2022
Hajmi2,54 Mb.
#840678
1   2   3   4   5   6   7   8
Bog'liq
8-maruza. Traheyya bilan nafas oluvchilar kenja tipi harakteristikasi va klasifikatsiyasi.

Ichki tuzilishi. Ko`poyoqlilarning ovqat hazm qilish sistemasi to`g`ri nay shaklida bo`ladi va hamma bo`g`imoyoqlilarnikiga o`xshash bo`limlardan iborat. Og`iz teshigi boshini`ig pastki tomonida jag`larining o`rtasida joylashgan bo`lib, ichakning oldingi qismi - halqumga ochiladi. Kivsyaklarning uch juft so`lak bezlari bo`ladi. Bu bezlarning har qaysisi alohida yo`l bilan og`iz bo`shlig` iga yoki og`iz teshigi yoniga ochiladi. Ko`poyoqlilar jag`larining yoniga ochiladigan 2 juft be- zlarini hasharotlarning ipak bezlariga tenglashtirish mumkin.
Naychalarning tana bo`shlig`ida joylaslgan uchi berk bo`ladi, ikkinchi uchi esa o`rta va orqa ichak chegarasida ichak bo`shlig`iga ochiladi. Asosiy modda almashinuv mahsulodari hisoblana- digan siydik kislotasi konkretsiya holida malpigi naychalari bo`shlig`iga va ularning epiteliy devoriga ajratiladi. Ayirish organlariga mal pigi nay­chalari, qorin qon tomiri yoki qorin nerv zanjiri bo`ylab joylashgam limfatik bezlar ham kiradi. Bu bezlar moddalar almashinuvining qattiq rmahsulot- larini to`plash vazifasini bajaradi. Ayirishda yog` tanachalar liam qat- nashadi. Bu tanachalar tana bo`shlig`ida joylashgan hujayralar to`j)lamidan iborat. Tana hujayralari ichida yog` tomchilari va siydik kislotasi kzonkretsi- yasi bo`ladi. Yog` tanachalar qo`shimcha oziq hamdir.
Nafas olish sistemasi -shoxlangan ingichka havo naychalar traxeyalardan iborat. Traxeyalar embrional rivojlanish davrida ektoderman- ing tana ichiga chuqur botib kirishi orqali hosil bo`ladi. Traxeyalaming ichki yuzasi xitin bilan qoplangan. Bu xitin naychalar devorida spiral joy­lashgan yo`g`onlashmalarni hosil qiladi. Yo`g`onlashmalar traxeya nay- larini puchayib qolishiga yo`l qo`ymaydi. Traxeya naylari qorin tomonida joylashgan stigmalar - nafas teshiklari bilan bog`langan.
Qon aylanish sistemasi -yaxshi rivojlangan bo`lib, yurakdan va un- dan boshlanadigan arteriya qon tomirlaridan iborat. Yuragining tuzilishi va joylanishi hasharotlamikiga o`xshaydi. Bu organ ichakning ustida joylash­gan tana bo`g`imlari soniga teng miqdorda alohida kameralarga bo`lingan uzun naychadan iborat. Hap qaysi kameraning ikki yonida joylashgan kla- panii bir juft teshiklar - ostiylar land bo`shlig `iga ochiladi. Klapanlarqo`shm kanieralar orasida ham joylashgan. Yurak maxsus qanotsimon muskullar yordamida tana devoriga osilgan bo`lib, orqadan oldingi tomonga qarab to`lqinsimonqisqarish xususiyatigaega. Yurakdan chiqadigan qon tomirlari ko`poyoqlilarda turlicha rivojlangan. Yurakning keyingi uchi hasharotlami­kiga o`xshash berk yoki ikkita qon tomirlari bilan bog`langan bo`ladi. Qon aylanish sistemasi murakkab tuzilgan. Laboyoqlilar yuragining oldingi uchi aorta qon tomiri bilan bog`langan. Aortadan miyaga va qorni tomonga qon tomirlari chiqadi. Bundan tashqari har bir yurak kamerasidan ham ikki- tadan arteriya tomirlari chiqadi. Yurakdan chiqadigan qon tomirlari ko`p marta tarmoqlanib, tana bo`shlig`i - miksotselgaochiladi.
Shunday qilib, gemolimfa yurakdan qon tomirlari orqali tana bo`shlig`iga kelib quyiladi. U yerdan yana ostiylar orqali yurakka o`tadi. Yurakda qon orqadan oldinga, qorin tomirida esa, aksincha oldindan orqa tomonga oqadi.

Download 2,54 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish