8- mavzu: Traheyya bilan nafas oluvchilar kenja tipi harakteristikasi va klasifikatsiyasi. Traheyya bilan nafas oluvchilar kenja tipida hashorotlar sinfining vakillarini qishloq ho’jaligidagi va halq ho’jaligidagi hamda meditsinada tutgan

8- MAVZU:


Traheyya bilan nafas oluvchilar kenja tipi harakteristikasi va klasifikatsiyasi.
Traheyya bilan nafas oluvchilar kenja tipida hashorotlar sinfining vakillarini qishloq ho’jaligidagi va halq ho’jaligidagi hamda meditsinada tutgan o’rni. Bu kenja tipni harakterli belgilari.zararkunanda va foydali hasharotlar, ularning rivojlanish turlari.
Reja:
1. Traxeyalilar kenja tipi xarekteriskasi
2. Ko`poyoqlilar sinfining o`ziga xos tomonlari
3. Ko`poyoqlilarning tuzilishi
4. Ko`poyoqlilarning turkumlari


Tayanch so`z va iboralar:
Laboyoq, parapodiy, solpuga, bentoz, pedipalpa, nauplius lichinkalar, mozaik, fasetkali, metatnefridiy, nidamental bezlar, mantiya, ktenidiy, lakunlar, sinuslar, veliger, stigmalar.


Tashqi tuzilishi. Ko`poyoqlilarning chuvalchangsimon tanasi yax­lit bosh va bo`g`imlarga bo`lingan gavdadan iborat. Gavdasidagi bo`g`imlar soni pauropodlarda 14 ta, simfillarda 18 ta bo`lsa, laboyoqli- larda 181 taga yetadi. Bosh bo`limi gavdadan ajralib chiqqan akrondan va u bilan qo`shilib ketgan 3 (pauropodalar, ikki juft oyoqlilar) yoki 4 (simfillar) tana bo`g`imlaridan hosil bo`lgan. Pauropodlar va ikki juft oyoqlilaming oxirgi bosh bo`g`imi erkin bo`lganidan “bo`yin” deb atala­di. Boshning bunday tuzilishi tuban ko`poyoqlilar uchun xos bo`lgan belgidir. Boshida bir juft mo`ylovlari, yuqori jag`lar - mandibulalar va bir yoki ikki juft pastki jag`lar -maksillalar bor. Mo`ylovlari tuyg`u vahid bilish organi vazifasini bajaradi. Og`iz organlarining tuzil­ishi har xil sistematik guruhlarda turlicha. Simfillar va laboyoqlilarning og`iz teshigini old tomondan xitin teri burmasidan hosil bo`lgan yuqori lab to`sib turadi. Bir juft mandibulalar kalta bo`lib, ularning ichki qir- ralari tishchali plastinkalardan tashkil topgan. Ko`pchilik ko`poyoqlilarning ikki juft pastki jag`lari asosiy bo`g`imdan va uning ustida joylashgan jag` paypaslagichlar hamda chaynash plastinkalari- dan iborat. Pauropodlar va ikki juftoyoqlilarning yuqori labi va jag`laridan orqaroqda bitta toq murakkab tuzilgan plastinkasi joylashgan. Bu plas­tinka laboyoqlilarning birinchi pastki jag`lariga mos keladi.
Tuban tuzilgan ко `poyoqlilar gavdasining boshdan keyingi qismi gomon- om bo`g`imlardan tashkil topgan. Laboyoqlilarning tanasida bunday bo`g`imlar navbadashib joylashadi. Ikki juftoyoqlilar tanasida dastlabki to`rtta bo`g`imdan tashqari hamma bo`g`imlar juft-juft bo`lib qo`shilib ketadi.