5-ma’ruza joizliklar maydonlari. O‘lchamlar. Reja

Taranglik N - bu yig‘ishdan oldingi val bilan teshik o‘lchamlarining ayirmasi, agar biriktirishdan oldin valni o‘lchami teshik o‘lchamidan katta bo‘lsa. Taranglikning chegaraviy
va o‘rtacha qiymati:
N _max = d_max - D_min;
N_min = d_min - D_max;
N_m=( N_max+ N_min) / 2
Tirqishli o‘tkazishda teshikning dopusk maydoni val dopusk maydonidan yuqorida xech bo‘lmaganda S_min=O bilan joylashadi. Tarang o‘tkazishda teshikning dopusk maydoni val dopusk maydonidan pastda xech bo‘lmaganda N_min=0 bilan joylashadi.
O‘tuvchi o‘tkazishlarda birikma detallarining xaqiqiy o‘lchamlariga qarab yo tirqish,
yo taranglik hosil bo‘lishi mumkin. Bunda teshik bilan val dopusk maydonlari yo to‘liq yo kisman bir birini koplaydi.


O‘tkazish dopuski bu eng katta va eng kichik tirqishlar (tirqish dopuski TS) yoki eng katta va eng kichik tarangliklar (taranglik dopuski TN) ayirmasi, ya’ni
TS = S_max - S_min;
TN = N_max-N_min;
O‘tuvchi o‘tkazishlarda o‘tkazish dopuski absolyut qiymati bilan olingan eng katta taranglik bilan eng katta tirqish yig‘indisiga teng.



O‘tkazishlarning barcha turlari uchun o‘tkazish dopuski teshik bilan val dopusklari yig‘indisiga teng:
TS (TN)= TD+Td
Misol:
Birikma uchun chegaraviy o‘lchamlar, dopusklar, tirqishlar va tarangliklar topilsin:
Teshik: D=40mm; EI=0; ES=25 mkm;
Dmin=40,0 mm; Dmax=40+0,025=40,025 mm; TD=40,025-40,000=0,025 mm
Val: ei=-50mkm; es=-25 mkm;
dmin=40,000-0,050=39,95mm;dmax=40,000-0,025=39,975mm;Td=39,975-39,95=0,025mm
Birikmadagi o‘tkazish tirqishli ekan:
Smax=40,025-39,950=0,075 mm; Smin=40,000-39,975=0,025 mm; TS=0,075-0,025=0,050 mm

Texnologik jihozlarni noaniqligi, asbob va moslamalarni eyilishi, texnologik tizimni

yo kuchlar va temperatura ta’sirida deformatsiyalari, detallardagi qoldiq kuchlanishlar va ular materiallarining fizik-mexanik xususiyatlarining notekisligi, ishchilar xatoliklari va boshqa sabablarga ko‘ra detallar va mahsulotlarning geometrik, mexanik va boshqa parametrlari hisobiy qiymatlaridan farq qilishi mumkin, ya’ni parametrni hisobiy X_xis va xaqiqiy
X_r qiymatlarining ayirmasiga teng xatolikka ∆x ega bo‘lishi mumkin.

∆x = X_r - X_xis

Parametrning hisobiy qiymati mustahkamlik, ishonchlilik, uzoqqa chidamlilik, aniqlik
va mahsulotni boshqa sifat ko‘rsatkichlariga qo‘yilgan talablarni bajarilishi nuqtai nazaridan aniqlanadi. Vallar uchun hisobiy o‘lcham deb eng katta chegaraviy, teshiklar uchun eng kichik chegaraviy o‘lchamlar qabul qilinadi. SHunda yaroqli val faqat manfiy xatoliklarga, yarokli teshik esa faqat musbat xatoliklarga ega bo‘lishi mumkin va bu xatoliklar dopusk chegarasidan chiqmasligi kerak. Ishlov berish aniqligi deb maxsulot parametrlari haqiqiy qiymatlarini talab qilingan qiymatlarga yaqinlashish darajasiga aytiladi.