4-Ma’ruza. Orientirlash burchaklari. Joyda chiziqlar yo‘nalishini aniqlash. Reja



Download 340,31 Kb.
bet2/7
Sana12.04.2022
Hajmi340,31 Kb.
#545617
1   2   3   4   5   6   7
Bog'liq
4-Ma\'ruza.

Rumblar. Chiziq yo‘nalishini o‘tkir burchak bilan ham aniqlash mumkin. Chiziqning gorizontal qo‘yilishi bilan chiziq uchidan o‘tgan meridian orasidagi o‘tkir burchak rumb burchagi deyiladi va r harfi bilan belgilanadi (4.1-shakl). Rumb burchagining yolg‘iz gradus qiymati chiziq yo‘nalishini belgilash uchun kifoya qilmaydi va rumb burchagi bo‘yicha chiziqni yasab ham bo‘lmaydi. Chiziq rumbining gradus qiymati bilan birga, chiziqning yerning to‘rt tomoniga nisbatan qanday yo‘nalganligini choraklar bilan ko‘rsatish kerak. Masalan, 4.4-shaklda O nuqtadan o‘tgan meridian va unga perpendikulyar chiziq bilan tekislik to‘rt chorakka bo‘lingan; choraklar shimoldan soat strelkasining aylanishi bo‘yicha I, II, III va IV bilan nomerlangan. Shunda I chorak shimol bilan sharq orasida bo‘lganidan, shu chorakda yotuvchi chiziqlap rumbining nomi shimoli-sharq (ShShq), II chorakda—janubi sharq (JShq), III chorakda—janubi g‘apb (JG‘) va IV chorakda—shimoli g‘arb (ShF) deb ataladi va qavslar ichidagi kabi belgilanadi.
Chiziqning rumb qiymatlarini yozishda avval chorak nomi yozilib, uning ketidan ikki nuqta qo‘yiladi-da, rumb burchagining soniy qiymati yoziladi. 4.5-shaklda O nuqtadan choraklar bo‘yicha chiqqan nurlarning azimutlari, rumblari va chorakdagi rumb nomlari ko‘rsatilgan. OA chiziq I chorakda bo‘lganidan uning rumbi ShShq:r1 tarzida, OV chiziq II chorakda, rumbi JShq:r2, OS chiziq III chorakda, rumbi JG‘:r3 va OD chiziq IV chorakda, rumbi ShG‘:r4 tarzida yoziladi.

4.5-shakl. 4.6-shakl.
Agar chiziq rumbining nomi va gradus qiymati berilsa, chiziq quyidagicha yasaladi.
Masalan, rMN =JG‘:35°40' bo‘lgan chiziqni yasab ko‘raylik Buning uchun ixtiyoriy m nuqta olinib, undan meridian o‘tkaziladi, keyin meridian janubiy qismining g‘arb tomonida (4.6-shakl) transportir yordami bilan 35°40' li burchak yasaladi.
4.1-shaklda poligon tomonlarining azimut va rumblari ko‘rsatilgan. AV tomon rumbi rAV=ShShq:r1; rVS =JShq:r2 va hokazo.
To‘g‘ri va teskari rumb. Chiziq rumblari ham to‘g‘ri va teskari bo‘ladi. 4.7-shakldagi AV chiziqning to‘g‘ri rumbi rAV=ShShq:r bo‘lsa, teskari chiziq VA ning rumbi, ya’ni teskari rumbi rVA=JG‘:r' bo‘ladi.
Bir chiziqning to‘g‘ri va teskari rumblarini aniqlashda ham meridian-larning parallel bo‘lmasligidagi meridianlar yaqinlashish burchagi ni hisobga olish kerak. Shakl bo‘yicha to‘g‘ri rumb ShShq:r, teskari rumb JG‘:r' bo‘ladi, yoki
r'=r+, (4.2)
ya’ni teskari rumb to‘g‘ri rumb qiymati bilan meridianlar yaqinlashish burchagining yig‘indisiga teng bo‘lib nomlarida o‘xshash harflar bo‘lmaydi.

Download 340,31 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish