30. Bipolyar tranzistorlar

 
 
20.3 – rasm. Umumiy baza (UB) va umumiy emmiter sxemada ulangan 
tranzistorning chiqish tavsiflari 
Tranzistordan o‘tuvchi toklarning kuchlanishga bog‘liqligi statik qolt-amper 
tavsiflari (VAT) orqali ifodalanadi. Ular kirish va chiqish tavsiflariga ajratiladi. 
Kirish tavsifi deyilganda chiqish zanjirining kuchlanishi o‘zgarmas 
saqlangan holda, kirish zaejiridagi tokning kirish kuchlanishiga bog‘livlik grafigi 
tushuniladi. Masalan, umumiy emitter sxemasida 
)
(
,
бЭ
б
КЭ
U
F
I
сonst
U


. 
I
б 
I
К 
R
К 
+
- 
+
- 
Б 
Э 
п 
К 
р 
р 
“Камба
ғ
ал” со
ҳ
алар 
I
К 
U
КБ 
УБ 
УЭ 
U
КЭ 
I
Э
=I
Э4
 
 
I
Э
=I
Э3
 
 
I
Э
=I
Э2
 
 
I
Э
=I
Э1
 
I
Э
=0 
Ё
р
и
б
ў
ти
ш
 
I
Б
=I
Б4
 
 
I
Б
=I
Б3
 

I
Б
=I
Б2
 
 
I
Б
=I
Б1
 
 
I
Б
=0 
U
БЭ
=0 

---

CHiqish tavsifi deyilganda kirish zangjiridagi tok o‘zgarmas bo‘lganda, chiqish 
tokining chiqish kuchlanishiga bog‘liqligi tushuniladi. Masalan, umumiy emitter 
sxemada
)
(
,
кб
к
Э
U
F
I
сonst
I


. 
Umumiy baza va umumiy emitter sxemaning kirish VAT i 20.4 – rasmda 
keltirilgan. Tavsifdan ko‘rinib turibdiki, tavsiflar diodnikiga o‘xshash ko‘rinishga 
ega. 
20.4 – rasmda umumiy baza va umumiy emitter sxemalar bo‘yicha ulangan 
tranzistorlarning chiqish tavsiflari keltirilgan. Umumiy baza sxemada, umumiy 
emitternikiga qaraganda kollektor toki kollektor kuchlanishiga kuchsiz bog‘langan. 
Umumiy emitter sxemada kollektor tokining keskin ortishi umumiy bazanikiga 
nisbatan kichik kollektor kuchlanishida ro‘y beradi. 
20.5 – rasm. Tranzistorlarning chiqish tavsiflari: 
a – umumiy baza va b – umumiy emitter sxemalarida
Tranzistordan kuchaytirgich sifatida foydalanilganda, ummiy emitterli 
sxemada signalni kuchlanish bo‘yicha 10 – 200 marta kuchaytirish mumkin. SHu 
sababli umumiy emitterli sxema boshqalarga nisbatan ko‘proq qo‘llaniladi. Lekin 
umumiy emitterli sxemada kirish qarshiligi 500 – 1000 Om, chiqish qarshiligi 2 – 
20 kOm atrofida bo‘ladi. Umumiy kollektorli sxemada kuchlanish bo‘yicha 
kuchaytirish bir atrofida, tok bo‘yicha kuchlanish umumiy emitterliniki bilan bir 
xil. Umumiy bazali sxemada tok bo‘yicha bir atrofida, kuchlanish umumiy 
emitterli niki kabi bo‘ladi. Kirish qarshiliga bu sxemada juda kichik, 10 – 200 Om 
atrofida bo‘lganligidan ko‘pincha elektr signallarni generatsiyalash va shunga 
o‘xshash qurilmalarda ishlatiladi.