|
Foydalangan adabiyotlar ro’yxati
1. O’zbekiston Respublikasining konstiutsiyasi. Toshkent, O’zbekiston 2001 yil
2. O’zbekiston Respublikasining «Buxgalteriya hisobi to’q’risi»dagi Qonuni
Toshkent, 1996 yil 30-avgust
3. Karimov I.A. O’zbekiston iqtisodiy islohotlarni chuqurlashtirish yo’lida O’zbekiston,
1995.
4. Karimov I.A. O’zbekiston buyuk kelajak sari. T. .O’zbekiston,1998.
5. Buxgalteriya hisobining milliy andozalari Toshkent 1998-2000.
6. Umarova M. va boshqalar. Buxgalteriya hisobi. Darslik.Toshkent, Mehnat 1999.
7. Inoyatov U va boshqalar Buxgalteriya hisobi Toshkent, Shark 2001.
8. Gadoev E.F.va boshqalar Boshlovchilar uchun buxgalteriya hisobi Toshkent 1996.
9. Xudayberdiev U.Buxgalteriya ucheti nazariyasi. Samarqand 1995.
10. V.S.Beganov va boshqalar Buxgalteriya hisobi va uning xususiyatlari 1-2 qism
Toshkent 1999 yil.
8-MAVZU. BUXGALTERIYA HISOBOTI
Reja:
8.1. Buxgalteriya hisobotining mohiyati va ahamiyati
8.2. Buxgalteriya hisobotining turlari va ularning mazmuni
8.3. Buxgalteriya hisobotlarini tasdiqlash va topshirish
PDF created with pdfFactory trial version
www.pdffactory.com
8.1. Buxgalteriya hisobotining mohiyati va ahamiyati
Buxgalteriya hisobida xo’jalik faoliyati natijasida sodir bo’layotgan barcha operatsiyalar
hujjatlar asosida qayd qilinib boriladi.. Xo’jalikda operativ rahbarlik va mablag’lar
harakatini nazorat qilish uchun shu ma'lumotlardan foydalaniladi. Lekin tuman,
viloyat va respublikamiz tarkkiyotini belgilash uchun har bir xo’jalikning joriy hisob
ma'lumotlari xali yetarli emas. Chunki har bir xo’jalik buxgalteriya hisobi ma'lumotlari,faqat
shu xo’jalik mulki bo’lgan mablag’lar holati va ularning manbaalarini ifodalaydi. Misol
«asosiy vositalar» schyoti shu xo’jalikda kancha so’mga qanday turdagi asosiy vositalar
borligini, ularning operatsiyalari natijasida qanday o’zgarganligini, "Materiallar" schyoti esa
shu xo’jalikda kancha so’mlik va qanday turdagi,kancha xom-ashyo materiallar borligini va
ularning harakatini bildiradi.
Xo’jalikka yaxshi rahbarlik qilish uchun, bu yil xom-ashyo materiallarimiz zahirasi
utgan yildagidan ko’pmi yoki kammi, shuningdek ishlab chqarish xarajatlari va uning oy,
yilda kancha va utgan oy, yilda kancha edi; ishlab chiqarilgan mahsulotlar ko’paydimi, qaysi
turlari ko’paydi, tayyor mahsulotlar qanday sotilayapti, ulardan qaysi turlarini ishlab chqarish
foydalirok va hokazolar. Bu savollarga biror xudud bo’yicha javob olish uchun buxgalteriya
hisobotlarini umumlashtirish zarur. Chunki shu kabi savollarga uxshash xalq xo’jaligiga
rahbarlik qilish uchun kerakli bo’ladigan ko’pgina ma'lumotlarni beradi.
Korxona rahbarlari hisobot ma'lumotlari asosida faoliyat natijalarini,mablag’’larning
joylanishi.debitor qarzlarning o’zgarishini va shu kabi ko’rsatkichlarni urganadi. Korxona
xodimlari uchun mehnat haqi va iqtisodiy ragbatlantirishni yaxshilash uchun daromadlilik
holati va uning o’zgarishi qiziqarli.
Mol yetkazib beruvchilar, kreditorlar, banklar buxgalteriya hisobotlari ma'lumotlari
asosida korxonaning to’lovga layokatligini, moliyaviy barqaror rivojlanayotganligini tahlil
qiladi.
Shuning uchun ham buxgalteriya hisoboti ma'lumotlari haqqoniy real voqeani
(summani) aks ettirishi, daromad va xarajatlar hisobot davriga mos bo’lishi, hisobot
ma'lumotlari o’zaro taqqoslama bo’lishlari, hamda uz muddatida to’zilgan bo’lishi lozim.
Hisobot ma'lumotlarining haqqoniyligi ta'minlash maqsadida yillik hisobot to’zishgacha
korxona mablag’lari va ularni tashkil etuvchi manbaalarning asosiy qismi
inventarizatsiyadan o’tkaziladi. Asosiy vositalar va nomoddiy aktivlar buxgalteriya balansida
eskirish summalari ayrilib qoldiq baholarida aks ettiriladi. Tovar moddiy boyliklar esa
haqiqiy tannarxda aks ettiriladi. Buxgalteriya hisobotini to’zish tartibi, uning tarkibi.hisobot
shakllarining mazmuni, hisobotni taqdim etish masalalari BXMS-1 «Hisob yuritish siyosati
va moliyaviy hisobot»da ko’rsatilgan.
Korxonalar buxgalteriya hisobotlarining hisobot davrlari bo’lib joriy yil.ya'ni kalendar
yil 1-yanvardan 31-dekabrgacha hisoblanadi.
Shunday kilib buxgalteriya hisobotlari xo’jalik yurituvchi sub'ekglarning mulkiy va
moliyaviy holatini,hamda faoliyat natijalari to’q’risidagi ma'lumotlarni muddatga
umumlaiggirish usulidir.
Buxgalteriya hisobotlarining namunaviy shakllarini Respublika Moliya Vazirligi
tasdiqlaydi va ularni to’zish bo’yicha yuriqnomalar qabul qiladi. Boshqa vazirliklar,
PDF created with pdfFactory trial version
www.pdffactory.com
uyushmalar, mussasalar, kuyi tashkilot, korxonalar uchun o’ziga xos hisobot shakllarini,
moliya vazirligi bilan kelishilgan holda, qabul qilishlari mumkin.
Hisobot buxgalteriyaning sintetik va analitik hisob ma'lumotlari asosida to’zilib,unga
kushib yozish,ongli ravishda ma'lumotlarni bo’zib ko’rsatganlik uchun, xo’jalik raqbarlari va
bosh buxgalterlar javob beradilar. Buxgalteriya hisobotlari uz vaqtida to’zilib,tegishli
organlarga topshirilishi zarur. Yuqori tashkilotlar o’zlariga qarashli korxona.xo’jaliklar
hisobotlari asosida yigma (jamlama) hisobot tuzadilar.
Do'stlaringiz bilan baham: |
