2. Amir Temur buyuk davlat arbobi va mohir sarkarda. Temuriylar davrida Movarounnahr va Xurosondagi ijtimoiy-siyosiy vaziyat

Tarixshunoslik. Amir Temur va temuriylar davrning yana bir muhim yutug‘i-bu ijtimoiy fanlar, xususan, tarixshunoslik sohasida katta tadqiqotlarning yaratilganligidir. Bu xayrli ishlarning yuzaga chiqishida ham temuriy hukmdorlar tashabbusi va rahnamoligi beqiyos bo‘lgan. Jumladan, Amir Temurning «Tuzuklari», Mirzo Ulug‘bekning «To‘rt ulus tarixi», Bobur Mirzoning «Boburnoma»si ijtimoiy fanlar rivojiga ayricha ta‘sir ko‘rsatganligi shubhasizdir.

Bu davrda yashab ijod etgan muarrixlarning asarlarida o‘sha zamon tarixiy voqealarining mufassal tafsilotlari, sharhlaridan tashqari ularning chuqur ijtimoiy mohiyati, mazmuni o‘zining butun ziddiyatliligi va murakkabliligi bilan ifoda etilgan.

Mazkur jadvalda nomlari ko‘rsatilganlar muarrixlar o‘sha davr ijtimoiy hayoti jarayonining talab va ehtiyojlaridan kelib chiqqan holda temuriy hukmdorlarning turli-tuman faoliyati, sa‘y-harakatlari bilan bog‘liq tarixiy hodisalar, voqealar silsilasini o‘z imkoniyatlari darajasida xolis va haqqoniy aks ettirishga intilganlar. Shu bilan birlikda bunda ularning o‘z shaxsiy qarashlari yoxud u yoki bu hodisalarni ba‘zan bo‘rttirib, ba‘zan esa kamsitib, bir yoqlama tarzda ifodalashga uringan bo‘lishlari ham shubhasizdir. Bunday hollar, jumladan, Ibn Arabshoh, Sharofiddin Ali Yazdiy va boshqa muarrixlarning asarlari uchun ham birdek taalluqlidir. Biroq, eng muhimi, tilga olingan bu asarlar o‘zining ilmiy qimmati, muhim tarixiy manbalar sifatidagi benazir qadri bilan biz minnatdor avlodlar uchun muhim ahamiyatga egadir.